Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.1988, Blaðsíða 13

13
Hækkun póstburðargjalda:
Siðlaus og
ólögleg
Þann 16. þ.m. hækkuöu póst-
burðargjöld fyrir bréf, póstkort og
prent innanlands og til Norður-
landanna úr 18 kr. í 19 kr„ eða um
5,55%. Hækkun þessi var ákveðin
í júlí sl„ þ.e. fyrir gildistöku bráða-
birgðalagg nr. 83, 28. september
1988.
í bráðabirgðalögum nr. 14, 20.
maí 1988, segir í 7. grein:
„Frá gildistöku laga þessara
skulu hækkanir á gjaldskrám rík-
isfyrirtækja háðar samþykki ríkis-
stjórnarinnar."
Þessu ákvæði er breytt með
bráðabirgöalögunum nr. 83 því 16.
grein þeirra hljóðar svo:
„7. gr. bráðabirgðalaga nr. 14,20.
maí 1988, orðist svo: Gjaldskrár rík-
isfyrirtækja og stofnana á vegum
ríkis og sveitarfélga skulu ekki
hækka til 28. febrúar 1989. Þó skal
heimilt að taka tillit til hækkana á
verði innfluttra aðfanga enda liggi
fyrir mát Verðlagsstofnunar á
þeirri þörf.“
Nú hafa bæði póst- og símamála-
stjóri og varapóst- og símamála-
stjóri komið fram í sjónvarpi og
reynt að réttlæta umrædda hækk-
un. Hvorugur þeirra hélt því fram
aö hækkunin stafaði af verðhækk-
un innfluttra aðfanga. hækkun póstburðargjalda þann 16.
Af framanrituðu er ljóst að þ.m. er brot á 16. gr. bráðabirgða-
laga nr. 83/1988 og er því ólögleg.
Forráðamenn Pósts og síma hafa
réttlætt hækkunina með þeim
furðulegu rökum að hún hafi verið
ákveðin og birt fyrir gildistöku
verðstöðvunarlaganna. Það er al-
veg ljóst aö lög eru rétthærri en
gjaldskrá birt í B-deild Stjómartíð-
inda.
Verðstöðvunarlögin ógilda því
hækkunarákvði þau sem voru í
gjaldskrá Pósts og síma nr. 346,12.
júlí 1988.
Á það má benda að í birtum
samningum opinberra starfs-
manna, sem gerðir voru fyrir gild-
- istöku fyrri bráðabirgðalaganna,
voru ákvæði um hækkun sem
komu ekki til framkvæmda.
Stjórnvöld hafa lýst því yfir að
'nú verði hinn almenni borgari að
„Hér hafa fjölmiðlar tekið á þessu al-
varlega máli með silkihönskum.“ „Því
hefur ekki verið rætt t.d. við lagapró-
fessora við Háskóla íslands?“
Kjallarinn
Gísli Jónsson
prófessor
„Þann 16. þ.m. hækkuðu póstburðargjöld fyrir bréf, póstkort og prent
innanlands og til Norðurlandanna."
herða sultarólina. Enda þótt sam-
gönguráherra heföi haft heimild til
að hækka gjöld Pósts og síma væri
það algjört siðleysi. En að hann
skuh ekki virða gildandi landslög
er hneyksli. Slíkt mundi hvergi
geta gerst í lýðræðisríki nema á
Islandi, að minnsta kosti ekki nema
með harðri ádeilu fjölmiðla.
Hér hafa fjölmiðlar tekið á þessu
alvarlega máh með silkihönskum.
Það hefur veriö rætt við embættis-
mennina og reyndar formann
Neytendasamtakanna sem einung-
is ræddi siðferöilega hlið málsins.
Því hefur ekki verið rætt við t.d.
lagaprófessora viö Háskóla ís-
lands?
í lögum um umboðsmann Al-
þingis, nr. 13. 20. mars 1987, segir
í 2. grein:
„Hlutverk umboðsmanns er að
hafa í umboði Alþingis eftirlit með
stjórnsýslu ríkis og sveitarfélaga á
þann hátt sem nánar greinir í lög-
um þessum og tryggja rétt borgar-
anna gagnvart stjórnvöldum lands-
ins. Skal hann gæta þess að jafn-
ræði sé í heiðri haft í stjórnsýsl-
unni og að hún fari að öðru leyti
fram í samræmi við lög og góða
stjórr.sýsluhætti.11 (Leturbreyting
undirritaðs.)
í 5. grein sömu laga segir m.a.:
„Umboðsmaður getur tekið mál til
meðferðar eftir kvörtun eða sjálfs
sín frumkvæði.-1
Fróðlegt verður að sjá hvort um-
boðsmaður Alþingis tekur umrætt
mál til meðferöar.
Að lokum skal vakin á því at-
hygli aö síðan Póstur og sími ákvað
umrædda hækkun hefur komið til
verðstöðvun og vaxtalækkun sem
að sjálfsögðu hefur gert rekstrar-
kostnað Pósts og síma lægri en
ætla mátti þegar hækkunin var
ákveöin.
Af þessum ástæðum hefði sam-
gönguráðherra ekki átt að heimila
hækkunina þó svo hann virði ekki
verðstöðvunarlögin.
Gisli Jónsson
Dæmið ekki
saklausa
„Spyrja má: Dettur einhverjum í al-
vöru í hug að menn, sem rótfiska 1 allri
útgerð, svo til eða alveg skuldlausri,
fari að hætta lífi eða a.m.k. mannorði
með því að sökkva bátum sínum?“
Föstudaginn 7. þ.m. birtist í DV
grein (fréttaljós) sem ber eftirfar-
andi nafn: „Margir smábátar hafa
sokkið á þessu ári: Er ástæðan
skuldabyrði og vankunnátta sjó-
manna?“ Höfundurinn, Sigurjón
M. Egilsson, vitnar í upphafi grein-
ar í ársskýrslu Rannsóknamefnd-
ar sjóslysa fyrir 1987 en þar stendur
m.a....Eftir hin mörgu slys á smá-
bátum á síðustu misserum, virðist
vera brýn þörf á hertum reglum
um útgerð þeirra og auknum kröf-
um um menntun þeirra manna,
sem fara með stjóm þeirra,“.“
Ekki veit undirritaður hvað
háttvirt Rannsóknarnefnd sjóslysa
á við meö þessum orðum enda ekki
lesiö umrædda skýrslu. Hitt er ljóst
að árið 1985 varð ekki banaslys
vegna útgerðar smábáta. Hins veg-
ar fórust 5 menn í þrem slysum
árið 1986 og 3 menn í tveimur slys-
um 1987. Á þessu ári hafa ekki orð-
ið banaslys á smábátum. Það er
sérstaklega athyghsvert að allir
þeir menn, sem torust og hér er
greint frá, voru þaulvanir sjómenn.
Varöandi hertar reglur um út-
gerð smábáta held ég að háttvirt
Rannsóknarnefnd sjóslysa ætti að
snúa sér til fjárveitinganefndar
Alþingis með beiðni um meira fé
til handa Siglingamálastofnun rík-
isins svo hún geti haft betra eftirlit
með öllum fleytum sem sjó sækja,
bæði stórum og smáum.
Þaö skal tekið fram að undirrit-
aður gerir ekki ráð fyrir að Rann-
sóknarnefnd sjóslysa hafi verið að
fullnægja einhvers konar „pöntun"
um ástand smábátaflotans en slíkt
virðist nokkuð í tísku þegar komið
er að umræðum um skiptingu sjáv-
arafla.
Fáránleg hugdetta
Höfundur fréttaljóss DV nefnir
sterkan orðróm um að menn hafi
sökkt bátum sínum þegar þeir sáu
fram á vonlausan rekstrargrund-
völl. Þessar grunsemdir styður
hann hins vegar hvergi. Enginn
veit hvað það er að vera ranglega
dæmdur fyrr en hann hefur reynt
það. Það er fáránleg hugdetta að
gefa í skyn að hópur manna hafi
beinlínis sökkt bátum sínum. Þau
eru enn í fullu gildi orðin sem sögð
voru fyrir tæpum 2000 árum:
„Dæmið eigi svo þér verðið eigi
sjálfir dæmdir.“
Umsagnir svokallaðra heimildar-
manna DV, eins og greinarhöfund-
ur nefnir þá, eru þeim sjálfum til
meiriháttar vansæmdar. Slíkar
umsagnir eru svo ómerkilegar að
ekki tekur því að íjalla frekar um
þær.
Einstök slys
Varðandi einstök atvik, þegar
hátar fórust í „góðu veðri“, eins og
greinarhöfundur orðar þaö (þess
skal getið hér að í góðu veðri eru
mjög margir bátar á sjó), skal fyrst
nefna bát sem strandaði í Akurey.
Þess er reyndar getið aö ölvun hafi
veriö um að kenna. Það er nú svo
að opinber skilgreining á orðinu
smábátur er miðað við báta undir
10 brúttólestum. Báturinn, sem
strandaði við Akurey, var stærri
en 10 brl. og telst því ekki smábát-
ur, sbr. opinbera skilgreiningu,
seni m.a. er notuö þegar fiskveiði-
stefna er ákveðin.
Svo vill til að undirritaður var
staddur á Akranesi þegar Vilh AK
sökk. Maðurinn, sem var um borð,
bjargaðist og er vel þekktur heið-
ursmaður þar í bæ. í Skagablaðinu
á Akranesi segir Steindór OUvers-
son sjómaður eftirfarandi: „ „Við
sem þekkjum til útgerðar Villa AK
vitum að eigandi hans, sem er þaul-
vanur sjómaður og hefur alls staö-
ar komiö sér vel vegna greiðvikni
og Uölegheita úti á sjó sem annars
staðar, er manna ólíklegastur til
að sökkva bát sínum og allra síst
nú þegar tekjudrýgsti tíminn á ár-
inu er framundan.“ “
í sama blaði, þ.e. Skagablaðinu,
fimmtudaginn 1. sept. sl„ segir
Viggó Einarsson, ungur sjómaður
á Akranesi, eftirfarandi (en Viggó
bjargaöi manni af sökkvandi trillu
í „Víkurálshaftinu" á Breiðafirði).
„ „Við vorum stimplaðir glæpa-
menn nánast um leið og við stigum
á land. Öll umræða fólks snerist
um það hvort ég hefði verið í vit-
orði með manninum eða ekki. Líf
hans virðist engu máli skipta í
umræðunni". “ Og bróðir Viggós,
Einar, segir þetta: „ „Það virðist
vera glæpur að sleppa lifandi úr
þessum skipum". “
Eigandi Þyts SF átti bát og annað
úthald skuldlaust.
Hitt er jafnfáránlegt að láta sér
detta í hug að maður, sem fær brot
á bát sinn í Homafjarðarósi, sé að
leika sér með eigið líf.
Spyrja má: Dettur einhverjum í
alvöru í hug að menn, sem rótfiska
i allri útgerð, svo til eða alveg
skuldlausri, fari að hætta lífi eða
a.m.k. mannorði með þvi að sökkva
bátum sínum?
Á sl. ári átti ég, sem þessar línur
rita, nokkur samskipti við Sigl-
ingamálastofnun ríkisins vegna
eldvarnabúnaðar í bátum. Þá kom
í ljós að aðeins var þekktur einn
eldsvoði í vélarrúmi á opnum báti
hérlendis (geri aðrir betur). Engan
þarf að undra þótt einn eldsvoði
eigi sér stað í smábáti á margra ára
fresti og með ólíkindum hvernig
mönnum dettur í hug að viðkom-
andi hafi vísvitandi kveikt í báti
sínum.
Það sem betur má fara
Það er rétt og skylt að taka undir
þau orö þar sem minnst er á fá-
fróða sighngamenn. Skólum lands-
ins ber að búa æskufólk undir lífs-
starf sitt. Þjóð, sem á sitt undir sjó-
sókn, hlýtur að gera þá kröfu aö
æskufólki, sem hyggur á sjóferðir
af einhverju tagi, sé kennt það
nauösynlegasta sem siglingamenn
þurfa á að halda. Svoleiðis nokkuð
gerist ekki bara einn, tveir, þrír.
Sá hópur, sem ber velferð triUu-
karla svo rpjög fyrir brjósti, verður
að hafa nokkra þolinmæði. Það
miðar í rétta átt. En það er trú mín
að stór hluti þeirra manna, sem
stunda sjósókn á smábátum, hafi
fuU réttindi.
Títtnefndir sjóskaðar minna hins
KjaUariim
Sigurður Gunnarsson
i stjórn Landssambands
smábátaeigenda
vegar á að nauðsynlegt er að huga
vel að hveiju fleyi. Undirritaöur
hefur ávallt veriö talsmaður þess
að svo megi verða enda haft með
höndum hér fyrr á árum eftirUt
meö bátum. Það þarf líka að líta
eftir því hvort hönnunargallar geti
hafa átt einhvern hlut að máli þeg-
ar bátar farast.
Ég býst við'að flestir sjómenn
kannist viö þaö að bátar hafa sokk-
ið í höfnum og öðrum hefur tekist
að bjarga á síðustu stundu. Þeir
sem mest Qasa um báta sem farast
ættu líka að kynna sér þau atvik
þar sem mönnum hefur með harð-
■fylgi tekist að finna lekastað þegar
í óefni var komið og bjarga þannig
báti og stundum eigin lífi.
Röð óhappatilviljana
Flestir hafa einhvem tíma heyrt
talað um röð óhappatilviljana eða
jafnvel lent í þeim sjálfir. Oftast er
erfitt að skilgreina slík fyrirbrigði.
Hér verður ekkert fuUyrt en það
skyldi þó aldrei vera svo að hér
hafi einmitt verið á ferðinni röö
slíkra tilviljana þegar svo margir
smábátar hafa orðið fyrir skaða
eins og nú hefur átt sér stað?
Ég hef áður sagt opinberlega og
endurtek að uppistaða smábáta-
sjómanna er úrvals sjómenn. I stór-
um hópi finnast aUtaf einhverjir
sem ekki standast þá skoöun að
teljast hæfir til starfa. Það er fárán-
legt að dæma heila stétt manna eft-
ir slíkum undantekningum.
Sigurður Gunnarsson