Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.1989, Page 24

-24
MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR 1989.
Lífsstíll
Þegar hitastig bakrennslisvatns er meira en 40 gráður er nýting heitavatns-
rennslisins ekki eins og best skyldi. DV-mynd GVA
; |
'■* ■*)
Er hægt að lækka
hitakostnaðinn?
„Meöaltalsnotkun heits vatns er
1.7 rúmmetrar á hvern rúmmetra
húsnæðis á ári,“ segir Hreinn Frí-
mannsson, yfirverkfræöingur hjá
Hitaveitu Reykjavíkur. „Ef notkun
er meiri en sem þessu nemur er
ástæða til aö kanna hvort eitthvað
sé aö hitakerfl hússins. Þannig er
hægt aö taka mið af uppgjörsreikn-
ingi sem kemur einu sinni á ári þar
sem rúmmetranotkun er tiltekin og
deila í með fjölda rúmmetra heimilis-
ins.“
Hreinn segir að þegai > erið sé að
reyna að spara orkukosí nað sé vitur-
legra að skrúfa fyrir ofna heldur en
að opna glugga þegar of heitt er inn-
anhúss. Með einfóldum reglum eins
og þessari er hægi að halda oiku-
kostnaði niöri.
„Bakrennsli í húsi er það vatn sem
rennur aftur út eftir notkun. Ef hita-
stigið er 40 gráður og meira er ástæða
til að fá pípulagningamann til að
kanna ástand hitakerflsins. Þannig
getur heitt vatn fariö til spillis og
orkureikningurinn verður þarafleið-
andi óþarflega hár. Ofnar eru venju-
lega 80 gráða heitir að ofan en 40
gráður að neöan. Séu þeir hins vegar
mjög heitir að neðan bendir það til
þess að rennsli í gegnum ofninn eða
ofnana sé of hratt þannig aö ofninn
nái ekki aö nýta varmann. Þetta ger-
ist oft með ofna sem ekki hafa hita-
stýrða loka eða önnur stillitæki.
Fleiri ofnar heldui en færri kosta
síst meira í notkun. Það er gjarnan
hugsáð um ofnafjölda þegar breyt-
ingar á húsr.æði standa yfir. Þá
finnst sumum freistandi að fækka
einhverjum ofnum vegna ýmissa
ástæðna. Það getur þó leitt til þess
að meðalhitastig vatnsins, sem renn-
ur um kerfið, hækki vegna þess að
hitamunur í rými verður meiri ef
ofnurn fækkar. Þetta leiðir af sér
meiri heitavatnsnotkun til þess að
vinna upp bitamismuninn. Ofnarnir
sem eftir eru verða því að vera heit-
ari en ella.
Ég vil auk þess benda á að tvöfalt
gler lækkar hitakostnað umfram
einfalt gler sem enn er í mörgum
húsum á landinu. Þannig verður hit-
inn jafnari og þægilegri. En þetta er
vafasöm fjárfesting ef eingöngu er
hugsað um að lækka hitakostnaðinn,
a.m.k. þar sem ódýrrar hitaveitu
nýtur við. Þetta sparar ekki það mik-
iö þó svo að litið sé á íjárhagsdæmiö
til lengri tíma.“
Vaktallan
sólarhringinn
Þegar leka verður vart á heimilum
er hægt að leita til Hitaveitunnar sem
hefur vakt allan sólarhringinn. Það-
an koma menn og hjálpa eins og frek-
ast er kostur og benda á hvað er aö
hverju sinni. Húskerfi eru þó á
ábyrgð pípulagningameistara og því
mega aðeins viðkomandi koma nærri
þegar viðgerðir fara fram. Það er því
aðeins bráðaþjónusta sem vakthaf-
andi hjá Hitaveitu geta innt af hendi.
-ÓTT
Plöntur í skammdeginu:
Lítil birta og
takmörkuð vökvun
A þessum árstíma eru margir í
vandræðum með innijurtir. Það sem
aðallega stendur innigróðri fyrir
þrifum núna er lítil birta. Blómin
vaxa lítið í skammdeginu og þess
vegna getur vökvun verið til óþurftar
ef ekki er dregið úr henni. Ef blöð
innijurta eru byrjuö að gulna,
skrælna eða detta af er besta ráðið
að reyna að auka þá birtu sem plant-
an fær. Þannig er ráðlegast að færa
þær nær glugga en passa jafnframt
að hafa þær ekki þar sem trekkir.
Þar sem jörð hefur verið auð hefur
minni birta verið núna miðað við
þegar snjór er á jörðu - þannig hefur
endurkastsins gætt. Birtumagn hef-
ur því verið í algjöru lágmarki. Úr
þessu er aðeins hægt að bæta með
því að nýta sem best þá litlu birtu
sem nýtur á daginn.
Ráðlegast er að reyna að færa inni-
jurtir, sem sýna veikleikamerki, sem
næst glugga, í gluggakistur, af gólfi
upp á borð o.s.frv. Auk þess er hægt
að nota svokallaða vaxtarlýsingu.
Með því móti er annaðhvort hægt að
kaupa þar til gerða lampa eða þá að
nota heimilislampa sem henta fyrir
60 kerta lýsingu - kaupa í þá þar til
gerðar blómaperur.
Lýsingin er heppilegust í 50 cm
fjarlægð frá plöntunum - þannig
verður nýting lýsingarinnar best.
Venjuleg rafmagnslýsing dugar ekki
en flúrperur geta þó í vissum tilfell-
um komið að gagni.
Áburðargjöf ekki æskileg
núna
í nóvember, desember og janúar
er ráðlegast aö sleppa áburðargjöf til
þess að ýta ekki undir vöxt plantn-
anna - þær eru fæstar viðbúnar því
á þessum tíma og hafa gott af hvíld-
inni.
Næringarupptaka er takmörkuð -
áburður á þessum tíma getur því leitt
til þess að rætur plantnanna sviðni
þegar hann safnast fyrir. Sumir van-
ir blómaræktendur gefa þó væga
áburðarblöndu, en það gildir þá oft-
ast um þá sem hafa áralanga reynslu
af sömu plöntum.
Jólastjama er algeng á heimilum á
þessum árstíma. Bestu skilyrði fyrir
hana eru bjart herbergi. Mjög óæski-
legt er að hafa jólastjörnu í þurru
lofti og súgi. Moldin má gjarnan vera
örlítið rök.
Alparós er oft í fullum skrúða á
þessum árstíma og blómstrar fallega.
Hana má því ekki skorta vatn og
svalt loft hæfir henni prýöilega. í þær
4-6 vikur, sem alparós eða blómstr-
andi plöntur eru í sínu besta formi,
verður helst að sinna þeim daglega.
-ÓTT
Bjart herbergi er æskilegt skilyrði fyrir jólastjörnu og moldin má gjarnan
vera rök. Þurrt loft og dragsúg ber að forðast. Á þessum árstíma er mikil-
vægt að reyna að láta inniplöntur fá eins mikla birtu og mögulegt er.
Þótt plöntur innanhúss séu
ekki upp á sitt besta um þessar
mundir þarf enginn a& örvænta
þó að eitt og eitt blað falli af stofu-
jurtunum. Endurnýjun á sér stað
í flestum tilfellum. En það er mik-
ilvægt á þessum árstíma að reyna
að halda vökvun í lágmarki.
Nokkrar inniplöntur eru nokk-
uð erfiðar viðureignar í skamm-
deginu. Sem dæmi má nefna
benjamínsfíkus og ask. Gæta þarf
þess að rætumar fúni ekki á þess-
um plöntum eins og öðrum. Þegar
Ekki þarf
að örvænta
vökvað er í svartasta skammdeg-
inu tekur það moldina langan
tíma að þorna og því er hætta á
að hún verði of köld og hætta
verður á fúa. Rótin hefur af þess-
um sökum ekki hagkvæm skil-
yrði. Þetta er oft orsökin fyrir því
að blöð gulna eða detta af.
Umpottun
og hitastig
A þessum árstíma eru fæstar
plöntur viðbúnar að vinna úr og
aðlagast nýrri mold. Það er ekki
fyrr en í febrúar sem ráðlegt er
að umpotta plöntum.
Fagmenn segja gjarnan að hita-
stig á íslenskum heimilum sé 4-6
gráðum of heitt fyrir stofugróður.
18 stiga hiti er oftast hæfilegur
fyrir innijurtir. Ef of heitt er or-
sakar það of hraða uppgufun sem
aftur kallar á meiri lífsstarfsemi
plantna. Plöntur ættu því ekki að
standa við ofna, a.m.k. ekki á
þessum árstíma. Sumar plöntur,
eins og júkkur og drekatré, þola
þónokkuö mikinn hita.
Plöntrn- hafa yflrleitt alltaf gott
af því að „fara í bað“ öðru hverju
- vatnið skolar ryki í burtu og
hressir gróöurinn við.
Dragsúgur er
nokkuð sem
blómaeigendur
ættu í lengstu
lög að forða
plöntum sínum
frá. Afleiöingar
af völdum súgs
geta verið að
þunn eða fín-
gerð blöð
sortna og blöð
nokkurra teg-
unda innijurta
verða lafandi
eða fella blöð.
Þegar glugga-
tjöld eru dregin
fyrir er vert að
hafa í huga að
reyna að hafa
plönturnar
ekki á bak við
gluggatjöldin -
útiíkuldanum.
Of lágt rakastig veldur því að
þunn blöð geta orðið brúnleit við
jaðarinn. Til að bæta ú? of lágu
rakastigi er heppilegast að láta
potta standa á bakka með rakri
möl í. Einnig er rétt að úða reglu-
lega. -OTT
Hitastig á is-
lenskum heim-
ilum er i flest-
um tilfellum 4-6
gráðum hærra
en það sem
þykir passlegt
fyrir innijurtir.
Umpottun og áburðargjöf er oft-
ast ekki timabær fyrr en í febrú-
armánuði.