Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1989, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1989.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjóm, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, FAX: (1 )27079, SlMI (1)27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð í lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Mokum sjálfir flórinn
Aðmírállinn á Keflavíkurvelli varaði íslendinga við
hermangi í frægri ræðu, sem hann flutti á þriðjudag-
inn, þegar hann kvaddi embætti sitt. Hann sagði, að
viðskipti varnarhðsins yrðu að standast endurskoðun
þingnefnda og rannsóknarnefnda í heimalandi sínu.
Aðmírálhnn var raunar óbeint að tala um íslenzka
aðalverktaka. Það félag stundar með miklum hagnaði
áhættulausar framkvæmdir fyrir varnarhðið í skjóli
einkaleyfis, sem það hefur fengið hjá valdamiklum
þjófaflokkum, er kalla sig stjórnmálaflokka.
Hér er orðið þjófaflokkar notað yfir stjórnmála-
flokka, sem leggja áherzlu á að dreifa fríðindum til sér-
hagsmunahópa og gæludýra af ýmsu tagi, aht á kostnað
skattgreiðenda og neytenda, það er að segja almennings
í landinu. Aðalverktakar eru eitt gæludýrið af mörgum.
Raunar hefur lengi verið grunur um, að fyrirtækið
væri notað th að kosta rekstur stjórnmálaflokka í miklu
meiri mæh en stjórnendur fyrirtækisins hafa hingað til
viljað játa. Þar að auki hefur það safnað miklu lausafé,
sem gefur því gífurlegt stjórnmálavald í landinu.
Oft hefur verið hvatt til, bæði hér í blaðinu og ann-
ars staðar, að afnumið verði hermang íslenzkra aðal-
verktaka. Það er krabbamein í þjóðlífmu, sem við eigum
að losa okkur við sjálf, áður en bandarískir þingmenn
hneykslast nógu mikið th að gera það fyrir okkur.
Ýmsar thlögur hafa komið fram. Flestar eiga það
sameiginlegt að vhja halda við hermanginu, en færa það
yfir á aðrar herðar. Er þá annaðhvort talað um, að rík-
ið taki að sér hermangið eða að íslenzkum aðalverktök-
um verði breytt í almenningshlutafélag um hermang.
Báðar útgáfurnar gera ráð fyrir, að áfram verði hið
óeðhlega ástand, að einn aðhi raki saman fé í skjóli
opinbers einkaréttar á arðbærum og áhættulausum
framkvæmdum á vegum varnarliðsins. Þær gera þvi
bara ráð fyrir skárra ástandi, en ekki miklu skárra.
Hugmyndir af þessu tagi munu gera forsætisráðherra
áfram kleift að njóta ávaxta hermangsins með því að
láta stjórnendur íslenzkra aðalverktaka bjóða sér í lax-
veiði í Víðidalsá. Slík atriði skipta miklu í hinu spillta
hugarfari margra islenzkra stjórnmálamanna.
Einni viku áður en Steingrímur Hermannsson fór
síðast í laxveiði á vegum íslenzkra aðalverktaka, kom
inn á borð til hans skýrsla um einokun fyrirtækisins á
varnarliðsframkvæmdum, þar sem fjallað var um, hve
erfitt væri að veija spihinguna fyrir umheiminum.
Þetta var auðvitað ósvífið laxveiðiboð, sem dapurlegt
var, að ráðherrann skyldi þiggja. Einnig er ósvífið af
íslenzkum aðalverktökum að greiða stjórnarformanni
sínum rúmlega 700 þúsund krónur í mánaðarlaun, auk
risnu, ferðakostnaðar, bhakostnaðar og símakostnaðar.
Þegar við þetta bætast beinar greiðslur íslenzkra
aðalverktaka th stjórnmálaflokka, má öllum vera ljóst,
að fyrirtækið er orðið að hlkynja æxli, sem spillir flestu,
er það snertir. Ný og breytt útgáfa sams konar einokun-
ar verður ekki til að breyta rotnunareðli hermangsins.
Hehbrigða thlagan i málinu er Þorsteins Pálssonar.
Hann hefur lagt th, að almennt verði framkvæmdir
varnarliðsins boðnar út. Þannig yrði máhnu í heild
komið á eðlilegan viðskiptagrundvöll. Bezt væri, að út-
boðin yrðu alþjóðleg eins og útboð við virkjanir.
Mikhvægt er, að við tökum mark á aðvörun aðmíráls-
ins og gerum strax hreint fyrir okkar dyrum, áður en
bandarískar þingnefndir moka fyrir okkur flórinn.
Jónas Kristjánsson
Fjöldinn llykkist til liðs
við kínverska námsmenn
Án valdbeitingar, án óspekta, hvað
þá heldur blóðsúthellinga, hefur
baráttuhreyfing kínverskra náms-
manna fyrir stjórnarfarslegum
umbótum á einum mánuði náð að
minnsta kosti jafntefli við forustu
Kommúnistaflokks Kína og ríkis-
stjórn hennar. Það sem af er vik-
unni, þegar þetta er ritað, hefur
höfuðborgin Peking verið á valdi
námsmanna og fjöldans af ýmsum
stigum og starfsgreinum, sem hyll-
ir málstað þeirra og þá sjálfa. Lög-
regla hefur dregið sig í hié og
hvergi sést vopnaður hermaður á
almannafæri. Verðir námsmanna-
hreyfmganna sjá um að halda uppi
reglu.
Sögulegur atburður, sáttafundur
Mikhails Gorbatsjov sovétleiðtoga
og Deng Hsiaopings, yfirleiðtoga
kínversku flokksforustunnar,
hvarf í skuggann fyrir mannsöfn-
uðinum á Torgi hins himneska
friðar og í aðliggjandi götum. Sov-
étleiðtogann varð að leiða um hhð-
ardyr í HöU alþýðunnar þar við
torgið til að flytja aðalræðu sína.
Á Torgi hins himneska friðar
hvíldu, þegar síðast fréttist, náms-
menn svo einhverjum þúsundum
skipti í hungurverkfalli með hvíta
boröa um höfuð til merkis um að
þeir séu reiðubúnir að fóma lífinu
fyrir málstaðinn. Sumir neita bæði
mat og drykk og hafa af þeim sök-
um einhverjir verið fluttir í sjúkra-
hús.
Þessara aðframkomnu hungur-
verkfallsmanna vitjuðu á fimmtu-
dagsmorgun Shao Sijang flokks-
formaður og Li Peng forsætisráð-
herra. Erindi þeirra var að lýsa
yfir að grundvallarhagsmunir
flokksins og námsmannahreyfing-
arinnar stönguðust hvergi á, tjá
aðdáun sína á föðurlandsást kín-
verskrar menntaæsku og votta
virðingu lýðræðisástríöu hungur-
verkfallsmanna.
Fréttamenn í Peking segja ljóst
að bæði stjórnvöld og stúdentaleið-
togar hafi af því miklar áhyggjur
að hungurverkfalhð dragi ein-
hvern eða einhverja þátttakenda til
dauða eða valdi lífshættulegum
veikindum. Fregnir af shku píslar-
vætti gætu hæglega orðið til að hita
mönnum svo í hamsi að til ofbeldis-
verka kæmi, með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum.
Mikil aðdáun kemur fram í
Erlend tídindi
Magnús Torfi Ólafsson
fréttaskeytum á skipulagshæflleik-
um og hugkvæmni leiðtoga náms-
mannahreyfingarinnar. Þeir hafa
nákvæma stjórn á hópgöngum og
fjöldafundum manngrúa og beita
ísmeygilegmn aðferðum til að forð-
ast árekstra. í aðgerðum upp úr
síðustu mánaðamótum höfðu
stjórnvöld lýst Torg hins himneska
friðar lokað almenningi. Margfald-
ur lögregluvörður lokaöi aðhggj-
andi götum. Þegar námsmanna-
fylkingarnar nálguðust lögreglu-
raðirnar kyrjuðu göngumenn: „Al-
þýðunni þykir vænt um alþýðulög-
regluna af því alþýöulögreglunni
þykir vænt um alþýðuna." Þegar
svo lögreglufylkingarnar viku úr
vegi námu göngumenn staðar um
stund til að margtaka í kór: „Við
þökkum ykkur, lögreglumenn.“
Oft urðu ýtingar í þrengslunum en
aldrei sást högg greitt. Sérstakir
verðir með námsmannagöngunum
höfðu það hlutverk að tína upp skó
sem menn misstu af sér í þrengsl-
unum og koma þeim til skila, jafnt
til göngufólks og lögreglu.
í þessum anda eru fjöldaaðgerð-
irnar sem staðið hafa í mánuð í
Peking og höfðu þegar síðast frétt-
ist breiðst út til allra héraðshöfuð-
staða Kína.
Meginkrafa námsmannahreyf-
ingarinnar í Peking, sem grípur
yfir 30 æðri menntastofnanir, er að
stjórnkerfinu verði breytt til lýð-
ræðislegra horfs. Þar eru settar á
oddinn kröfur um lögbundið
stjórnkerfi í stað geöþóttastjórnar
einstakra manna og frjálsan frétta-
flutning og skoðanaskipti í stað rit-
skoðaðra fjölmiðla.
Krafist er aðgerða gegn fjármála-
spihingu og ættmennapoti í valda-
stöður. Krafist er aö aftur sé tekin
árás á námsmannahreyfinguna í
yfirlýsingu stjórnvalda frá 26.
apríl, þar sem hún var köhuð
„skipiflagt samsæri“ og kennt um
óspektir. Og loks er það úrshta-
krafa námsmannaforustunnar sem
stendur, að stefnumið þeirra og
kröfur fáist rædd við forustumenn
flokksins á jafnréttisgrundvelh og
frá þeim viðræðum verði sjón-
varpaö beint, svo kínverska þjóðin
geti fylgst mihihðalaust með því
sem fram kemur.
Yflrlýsingin frá 26. apríl er tahn
runnin undan rifjum Dengs Hsia-
opings yfirleiðtoga. Hann er nú á
85. aldursári, sinnir lítt daglegum
störfum en er veitt úrshtaatkvæði
um helstu mál sem að höndum
ber. Vanhæfni Dengs í ellinni til
heildaryfirsýnar samfara íhlutun
hans um úrslitaákvarðanir er að
verulegu leyti kennt um að ekki
hefur verið tekið að gagni á aðkah-
andi vandamálum í framkvæmd
efnahagsstefnu og stjómarfari. Þá
er alkunna að Deng er því andvígur
að linað sé á valdaeinokun flokksins.
í þessari viku hefur tekið að bera
á kröfu um að Deng víki á spjöldum
og borðum í manngrúanum á Torgi
hins himneska friðar. En þá vakn-
ar spurningin, hver eigi að taka viö
á tímum sem gera í rauninni ofur-
mannlegar kröfur til þess sem fara
skal með æðsta vald í málefnum
fjölmennasta ríkis jarðar.
Þegar yfirlýsingin frá 26. apríl
birtist var Shao Sijang flokksfor-
maöur staddur í Norður-Kóreu.
Hann beið ekki boðanna eftir heim-
komuna að afturkalla hana í raun,
með ummælum þar sem markmið-
um námsmannahreyfmgarinnar
var hrósað. Frá þeim var nánar
skýrt í þessum dálkum fyrir hálf-
um mánuði. Haft er fyrir satt að
Shao sé hlynntur stjórnarfarsleg-
um umbótum og auknum lýðrétt-
indum en dregið í efa að hann sé
nógu mikih fyrir sér til að.standa
fyrir því að sópa gömlu dragbítun-
um út úr flokksforustunni, yfir-
buga íhaldssemi skrifræðissinna
eins og Li Peng forsætisráðherra
og koma fjármagninu, sem aflögu
er í kínversku hagkerfi, í gagnið á
vanræktum sviðum eins og
menntakerfmu í stað þess að það
streymi í vasa og óhófseyðslu sér-
gæðinga í áhrifastöðum hjá flokki
og ríki.
Með úrræðaleysi og hiki hefur
forusta Kommúnistaflokks Kína
misst allt frumkvæði í hendur
námsmannahreyfmgar sem safnar
ört um sig fylgi fólks af öhum stig-
um í borgum landsins. Því lengur
sem það dregst að fulltrúar valda-
kerflsins og fulltrúar fjöldans ræð-
ist við þeim mun meiri er hættan
á ótíðindum. Námsmannaforingjar
hafa eftir yfirforingjum í herstöðv-
um við Peking að herinn muni ekki
hafast að meðan allt fari fram með
ró og spekt.
Sagnfræðingur benti á það í
breska útvarpinu BBC að Kína
væri nú í fyrsta skipti frá því um
1830 í þeirri stöðu að ekki vofði
yfir minnsti háski af ásælni eða
yfirgangi erlendra ríkja. Því gætu
Kínverjar einbeitt sér betur en um
langa hríð að því að leysa innan-
landsvanda.
Gorbatsjov rak smiðshöggið á að
gera Kínverja óhulta með tihögu
sinni í Peking um að herir rými frá
endilöngum 7300 km landamærum
ríkjanna og-skilji landamæraverði
eina eftir. Kínverjum þykir þetta
of stór biti en hernefnd beggja ríkja
leggur á ráð um grisjun hersveita
meðfram landamærunum á báða
bóga.
Kínverskur námsmaður með hvitt höfuðband sem táknar sjálfsfórn í
hungurverkfalli á Torgi hins himneska friðar. Áletrunin þýðir: „Alþýðan
óttast ekki dauðann."