Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.1990, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 20. JÚLl 1990.
15
tæki er veriö aö brjóta á þessu
grundvallarákvæði stjórnarskrár-
innar.
Ástæða er til aö fá dómstól til aö
skera úr um hvort ríkisútvarpið
hafi rétt til þessarar innheimtuað-
ferðar.
Aðrar leiðir eru tiltækar fyrir
ríkisútvarpið til að afla tekna. Það
getur selt áskrift með myndlyklum.
Einnig getur það farið á fjárlög þar
sem þetta er jú einu sinni ríkis-
stofnun.
Dýrkeypt
Hin siðlausa og ósanngjama að-
staða ríkisútvarpsins er dýrkeypt.
Tilgangurinn með því að gefa út-
varpsrekstur fijálsan var ekki sá
að styrkja ríkisútvarpið um leið
svo í sessi aö það gæti drepið keppi-
nautana. En sú er að verða raunin.
Gjaldþrot og erfið skuldastaöa
einkarekinna útvarps- og sjón-
varpsstöðva em alkunna. Auðvitað
hefur enginn beöið menn í einka-
rekstri að skuldsetja sig í þrot. En
í harðri samkeppni við ríkisrisann
bjóðast fáir góðir kostir.
Með hallarekstri sínum stuðlar
ríkisútvarpið að.óþarfa spennu í
rekstri ljósvakamiðlanna. Á end-
anum greiðir almenningur millj-
arðana sem fara í súginn.
Þessu verður að linna. Taka verð-
ur fyrir siðleysi í rekstri ríkisút-
varpsins.
Ólafur Hauksson
„Það hefur til þess tvo milljarða króna
á þessu ári. Það er álíka upphæð og fer
á fjárlögum til reksturs Háskólans þar
sem fimm þúsund manns starfa.“
Siðlaus útvarpsrekstur
Undanfarin ár hefur ríkisútvarp-
ið verið rekið með að minnsta kosti
800 milljóna króna halla. Tilgang-
urinn er aðeins einn - að ná yfir-
höndinni í samkeppni við útvarps-
og sjónvarpsstöðvar í einkaeign.
Þessi hallarekstur er siðlaus.
Enginn hefur veitt ríkisútvarpinu
heimild til að fara ofan í vasa skatt-
greiðenda til að borga taprekstur.
Samt er leiknum haldið áfram. Á
þessu ári er gert ráð fyrir 200 millj-
óna króna halla.
Aðstaðan misnotuð
Ríkisútvarpið er í þeirri aðstöðu
að hafa kverkatak á almenningi í
landinu. Enginn fær að eiga sjón-
varp nema borga ríkisútvarpinu
mánaðarlegan skatt. Undanfarin
ár hefur þessi afnotaskattur hækk-
að margfalt umfram verðlag.
Hækkun afnotagjaldsins hefur
fyrst og fremst farið til að greiða
tap áranna 1986 og 1987. Núna held-
ur tapreksturinn áfram þrátt fyrir
ailar hækkanimar. Nýjasta 3%
hækkim afnotagjalda nægir ekki til
að fjármagna hallann á þessu ári.
Það verður að hækka þau enn
meira.
Tveir milljarðar
Það er auðvelt fyrir ríkisútvarpið
að bjóða íjölbreytta dagskrá, inn-
lenda dagskrárgerð og svæðisút-
varp um allt land. Það hefur til
þess tvo milijarða króna á þessu
ári. Það er áhka upphæð og fer á
fjárlögum til reksturs Háskólans
þar sem fimm þúsund manns
starfa.
Yfirbm-ðastaða ríkisútvarpsins
felst í aðstöðunni til að afla tekna
með lagaboði.
Stöð 2, Bylgjan, Stjaman, Aðal-
stöðin og Effemm eiga við ofurefii
að etja. Aðstaða þeirra er í raun
vonlaus. Ríkisútvarpið sogar til sín
auglýsingatekjur vegna þess að það
hefur afnotaskattinn til að gera vel
í dagskrá.
Kjallaririn
Ólafur Hauksson
blaðamaður
Aðstaða Stöðvar 2
Stöð 2 býr við óréttlátustu sam-
keppnisstöðuna. Fólk á ekki val um
hvort það kaupir áskrift að Stöð 2
eða Sjónvarpinu. Fyrst verður að
greiða Sjónvarpinu. Þegar aö
kreppir hjá þjóðinni finnst mörg-
um meira en nóg að greiða ríkisút-
varpinu. Fólk sleppir því áskrift að
Stöð 2.
Auðvitað brýtur það í bága við
tjáningarfrelsi að fólk þurfi aö
greiða einum íjölmiðli fyrir að fá
að njóta annars. Þá mætti alveg
eins skattleggja fólk fyrir að hafa
sjón.
Ekki innheimtutæki
Sjónvarpstæki em ekki inn-
heimtutæki. Þau eru tæki til að
taka á móti fjölmiðlun - ekki aðeins
frá Sjónvarpinu og Stöð 2 heldur
einnig myndböndum og útsending-
um um gervihnetti.
í stjómarskrá okkar er bannað
að setja lög sem tálma prentfrelsi.
Viðurkennt er nú orðið að með
prentfrelsi er átt við ahar tegundir
íjölmiðlunar og fjölmiðlaneyslu.
Með því að skattleggja sjónvarps-
„Sjónvarpstæki eru ekki innheimtutæki. Þau eru tæki til að taka á móti fjölmiðlun - ekki aðeins frá Sjón-
varpinu ..segir greinarhöfundur m.a.
Lesum fyrir börnin okkar
Mörgum verður tíðrætt um ís-
lenska tungu nú um stundir og tala
þá flestir um hnignun hennar, er-
lend áhrif, einkum ensk, rangar
orðmyndir og beygingar, brenglun
orðtaka og svo framvegis.
Við tölum gjama um hðna dýrð-
artíð þegar íslendingasögur og Víd-
ahnspostiha voru lesnar upphátt á
hveijum bæ og aliir töluðu fom-
sagnamál.
Fóstrur og kennarar
Ég hygg að nokkuð sé til í þessari
fógm fortíðarsýn, en ■ ekki má
gleyma því að þá vom líka erlend
áhrif í máhnu bara dönsk en ekki
ensk. Margir skeleggir baráttu-
menn veittust að dönsku áhrifun-
um með svo góðum árangri að nú
er farið að tala um að friða síðustu
dönskuslettumar.
- En mesti munurinn á fortíð og
nútíð ætla ég að sé fólginn í þjóð-
félagsgerðinni.
Því læra börnin máhð að það er
fyrir þeim haft. Áður fyrri vom
tvær til þijár kynslóðir saman á
heimili og bömin lærðu málið af
fuhorðnum. Þau gengu að öhum
störfum með feðrum sínum og
mæðrum og höfðu einnig dijúg-
mikh samskipti við afa og ömmu.
Heimilin sáu um máluppeldið.
Nú eru foreldrarnir að vinna alla
daga og fram á kvöld, afi og amma
í þjónustuíbúð fyrir aldraða og
bömin á bamaheimhi eða í skólan-
KjaUarinn
Guðni Kolbeinsson
leiðbeinandi við
Iðnskólann í Reykjavík
um, ehegar þá sitjandi á tröppun-
um heima. Þvi er engin furða þótt
máifátækt, htih oröaforði og gahar
í málnptkun, séu áberandi meðal
ungra íslendinga. Og þetta er ekki
þeirra sök heldur okkar hinna sem
eldri emm.
Margir vhja skella skuldinni á
kennara og fóstrur, þau standi sig
ekki nógu vel við að kenna skjól-
stæðingum sínum móðurmálið.
Ugglaust mætti bæta margt á þeim
bæ en þó held ég að flestir vinni
starf sitt eftir bestu getu við erfið
skilyrði. - Þó vil ég fullyrða að
auka þyrfti íslenskukennslu við
Kennaraháskóla íslands til mikilla
muna.
Mér sýnist að þeir sem taka þar
íslensku sem valgrein læri það sem
þyrfti að vera skyldunám ahra
kennaranema í móðurmáhnu. Um
Fósturskóla íslands veit ég ekki en
ljóst má vera að fóstrur og kennar-
ar verða að vera gagnmenntuð í
íslensku máli ef þau eiga að taka
við máluppeldi þjóðarinnar að
langmestu leyti.
Börn eru ekki aular
Ég vh hins vegar fyrst og fremst
kenna heimhunum um. Fólk, sem
má ekki vera að þvi áð umgangast
börnin sín, getur ekki ætlast th að
þau vaxi úr grasi sem góðir og
gegnir þegnar og vel máli famir.
Mér er fulhjóst að þetta taut mitt
breytir ekki íslensku þjóðfélagi. En
eitt geta foreldrar gert án þess að
draga úr lífsbaráttunni og það er
að lesa fyrir böm sín. Tökum ein-
hveija bók í hönd og lesum fyrir
börnin áður en þau sofna á kvöld-
in; verum ekkert allt of vandfýsin
í valinu, grípum bók sem við álítum
að barninu þyki gaman að - og
ekki skaðar að okkur þyki hún líka
skemmtheg.
Allra fyrstu árin verða bækurnar
vitaskuld að vera einfaldar og á
léttu máh, en fóllum ekki í þá
gryfju að halda aö blessuð bömin
séu einhveijir aular sem ekkert
skhja. Þótt einhver sjaldgæf orð
séu í texta skiljast þau oftast af
samhenginu og hvetji textinn th
spurninga er miklum áfanga náð
því að þá em foreldrar og böm far-
in að tala saman.
Ég fullyrði að þær 15 mínútur,
sem þessi kvöldlestur tekur, gefa
foreldmnum ekki minna en böm-
unum.
Eykur málþroskann
Ekki skaðar að halda lestrinum
áfram þótt börnin séu orðin læs og
farin að lesa sjálf. En þá þarf líka
aö sjá th þess að þau hafi úr nógu
lestrarefni að moða. Sé lítiö eða
ekkert th af þvi á heimihnu verður
að skreppa reglulega á næsta bóka-
safn.
Einnig er mjög æskhegt að raula
fyrir börnin kvæði og þulur og
kenna þeim vísur og vers. I þulum
og bamagælum ýmsum eru fólgnir
fegurstu fjársjóðir íslenskrar
tungu; sá sem lærir ungur að meta
hrynjandi þeirra og kliðmjúka feg-
urð hlýtur að launum næmari
málvitund en hinn sem aldrei
heyrði bundið mál í bernsku sinni.
Börn hafa lika gaman af að syngja
og em fús að taka undir og undra-
fljót að læra textana. Slíkt eykur
málþroskann og er tvímælalaust
af hinu góða.
Hvatningin hljómar þá svo; For-
eldrar: lesið fyrir böm ykkar dag-
lega, líka eftir að þau em orðin
læs, farið með ljóð og þulur fyrir
þau, syngið með þeim barnagælur
og önnur kvæði. Og ekki skaðar
að kenna þeim bænir og vers. Mál-
far þeirra er oftar en ekki auðugt
og frjótt, auk þess sem þau geta
orðið ungum sálum skjól og hugg-
un í ótryggum heimi. Ofurmennið,
Garpur og Leðurblökumaðurinn
ná ekki að vernda alla sem þess
þurfa.
(Grein þessi er skrifuð í thefni
átaks Bamaheiha, sem kynna mál-
efni barna.)
Guðni Kolbeinsson
„Ég vil hins vegar fyrst og fremst
kenna heimilunum um. Fólk, sem má
ekki vera að því að umgangast börnin
sín, getur ekki ætlast til að þau vaxi
úr grasi sem góðir og gegnir þegnar og
vel máli farnir.“