Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.1991, Side 15

ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL 1991.
15
Lögreglu- og f íknief namál
Greinarhöfundur telur, að lögreglan verði að fá víðtækari rannsóknar-
heimildir, og m.a. fjármagn til að greiða fyrir upplýsingar um aðstoð,
sem leiða til uppljóstrunar mála.
í íjölmiðlum má daglega lesa um
hvers konar ofbeldi ungmenna,
árásir, rán, þjófnaði o.fl. Foreldrar
eru uggandi um framtíö barna
sinna og leita skýringa á þessari
ógnvekjandi þróun. Hvaða innviðir
hafa brostið, hvaöa orsakavaldar
eru öðrum líklegri í þjóðfélaginu
sem valda þessu ástandi? Enginn
er þess umkominn að geta gefið
fullnægjandi skýringu.
Flestir eru þó sammála um að
minni afskipti foreldra af börnum
og ungmennum, einkanlega
mæðra, eigi ríkan þátt í þessum
breytingum. Útivinnandi konum
hefur íjölgað ár frá ári, almenn
þátttaka þeirra á vinnumarkaðin-
um og í félagsmálum skerðir eðh-
lega tíma þeirra frá heimulunum.
Þá virðist almenn velmegun og
aukin fjárráð heimilanna stuðla
öðru fremur að sívaxandi óreglu
foreldra og unglinga.
Hvað er til ráða?
Áfengis- og fíkniefnaneysla er
eins og kunnugt er aðal orsök af-
brota. Af hverju er þá ekki mark-
visst reynt að komast fyrir rætur
meinsins? Aðgerðir ríMsvaldsins
og stærri bæjarfélaganna ganga
reyndar þvert á þessi markmið,
þau keppast við að fjölga áfengisút-
sölum og vínveitingastöðum. Þessi
þjónusta við landslýð situr nánast
í fyrirrúmi fyrir öllu öðru, enda
ráða þar hin hörðu og miskunnar-
lausu gróðasjónarmið.
Bjórnum var bætt við undir því
yfirskini að bæta ætti „vínmenn-
ingu“ þjóðarinnar og nú vilja ýms-
ir að matvöruverslanir sjái um sölu
hans. Á sama tíma og vínveitinga-
stöðum fjölgar fyrir tilstilli borgar-
og bæjaryfirvalda eykst áfengis-
neyslan og afbrotum fjölgar. Þessir
sömu ráðamenn þykjast hvergi
nærri koma og reyna að firra sig
ábyrgð. Hvíiik hræsni og mann-
dómsleysi. Þeim sem öðrum frem-
ur hafa búið til vandamálin ber að
leysa þau.
Kjallariim
Kristján Pétursson
fyrrv. deildarstjóri
Það þýðir ekkert fyrir borgar-
stjórann að bera sig illa undan
drykkjuskap og afbrotum í borg-
inni, „pólitísk" greiðvikni og fyrir-
greiðsla hans fyrir rekstrarleyfum
drykkjukráa víðsvegar um borgina
hlaut að auka á vandann. í ráðleys-
inu er gjarnan bent á auknar lög-
regluaðgerðir til að hamla gegn
árásum og spellvirkjum, en slíkar
aðgerðir leysa ekki né draga úr
drykkjuskap og fikniefnaneyslu.
Handahófskennd
niðurröðun
Einhver kann að spyrja hvort
greinarhöfundur hafi ekki fylgst
með störfum fjölda nefnda og fé-
laga sem vinna gegn áfengis- og
fíkniefnaneyslu. Jú, reyndar hef ég
gert þaö og átti sæti í fjölmennri
ríkisskipaöri nefnd í tvö ár sem
fjallaði um þennan málaflokk. Sú
reynsla sem ég fékk af þeim nefnd-
arstörfum og fleiri greinargerðir
annarra aðila um sömu málefni
hafa gert mig svartsýnan.
Tökum nokkur dæmi: Fræðsla,
sem er veigamesti þáttur fyrir-
byggjandi aðgerða, hefur mistekist.
Skipulögð fjölmiðlafræðsla er eng-
in og mjög takmörkuð í skólum
landsins. Kennarar hafa htla sem
enga þekkingu á þessu sviði og
flestir skólar hafa því vanrækt að
kynna nemendum sínum námsefni
þar að lútandi. Sjónvarpið, sterk-
asti fjölmiðill landsins, er nánast
ekkert nýttur í þessum thgangi og
engir aðilar hafa verið sérhæfðir
til að annast slíka fræðslu. Þá er
mér ekki kunnugt um að neinum
ábyrgum aöila hafi verið fahð að
útvega og skipuleggja sjónvarps-
efni um vímugjafa né að fjármagni
hafi verið útlilutað til þeirra hluta.
Þá hafa flest lögreglu- og tohgæslu-
yfirvöld vanrækt þennan mála-
flokk.
Hér er um mjög sérhæfð og vand-
meðfarin rannsóknarmál að ræða
og kann það að ráða einhverju um
þann andbyr og ráðleysi, sem þessi
mál hafa mætt. Svo virðist sem
rannsóknir fíkniefnamála hafi ekki
verið skilgreind sem forgangsverk-
efni lögreglu- og dómsyfirvalda,
andstætt því sem tíðkast hjá ná-
grannaþjóðum okkar. Afleiðing-
arnar eru augljósar, skortur á fjár-
magni og sérhæfing löggæslu-
manna er í lágmarki. Lögreglu-
stjóraembættið í Reykjavík hefur
þó varið verulegu fjármagni og
mannafla til reksturs fíkniefna-
deildar og ber að virða þau mark-
mið og árangur sem þar hefur
náðst.
Breytt viðhorf - nýjar leiðir
Hinn harði, miskunnarlausi og
síbreythegi heimur fíkniefnainn-
flytjenda og dreifiaðha kallar á ný
viðbrögð og aðgerðir löggæslu-
manna. Aðgerðir við uppljóstrun
slíkra sakamála verða að vera í
stöðugri mótun og endumýjun. Th
að nálgast þessi markmið þurfa
rannsóknarmenn að endurskipu-
leggja starfsemi sína m.a. að byggja
upp skhvirk og víðtæk upplýsinga-
kerfi um land aht. Lögreglan verð-
ur að efla skhning og traust al-
mennings og auka þannig upplýs-
ingastreymi þar á mhli. Urvinnsla
slíkra upplýsinga er vandmeðfarin
og reyndar aðeins á færi sérhæfðra
manna.
Þá verður lögreglan að fá víð-
tækari rannsóknarheimhdir og
m.a. fjármagn til að greiða fyrir
upplýsingar og aðstoð, sem leiða til
uppljóstrunar mála. Ennfremur
þarf að breyta lögum er varða hús-
leitarúrskurði þannig, að þeir mið-
ist við þann tíma sem rannsókn
stendur, en séu ekki einskorðaðir
við eina afmarkaða aðgerð eins og
nú er. Rannsóknaraðih geti nýtt sér
sama úrskurð' th ítrekaðrar leitar
ef þörf krefur. Úrskurðir um síma-
hlerun og aðrar upptökur í þágu
rannsókna verði víðtækari en nú
er.
Tæknheg útfærsla verður ekki
skilgreind hér, en meginmáli skipt-
ir að nýta sér þær nýungar og
tækni sem aðrar þjóðir hafa th-
einkað sér við uppljóstranir og úr-
vinnslu á þessu sviði.
Kristján Pétursson
.. er mér ekki kunnugt um að nein-
um ábyrgum aðila hafi verið falið að
útvega og skipuleggja sjónvarpsefni
um vímugjafa né að fjármagni hafi ver-
ið úthlutað til þeirra hluta.“
Kópavogsbær svík-
ur gerða samninga
Við voginn syðst í Kópavogi er
htið samfélag þroskaheftra ein-
staklinga. í þeim 142 manna hópi
eru böm, unghngar og aldraðir
sem samfélagið kaus á sínum tima
að einangra þarna á stað sem þá
var fjarri mannabyggðum. Þessi
staður er Kópavogshæli. Á þeim
tíma sem síðan er hðinn hefur ótal
margt breyst.
Ástand gönguleiða
Umönnun og þjálfunarmöguleik-
ar hafa breyst, húsakynnum er
breytt til betri vegar, viðhorf th
þroskaheftra hefur breyst eða
hvað? Eru þeir kannski ennþá „af-
gangsstærð". Óhreinu börnin
hennar Evu? Það hvarílar alla vega
að okkur starfsfólki á Kópavogs-
hæh, þegar ferhmál innan lóðar
Kópavogshælis ber á góma. Fyrir
þá sem ekki vita er aðstæðum þar
þannig háttað að heimiliseiningar
og stoðdeildir liggja dreift á lóðinni
og að íbúar á Kópavogshæh sækja
alla daglega þjónustu utan sinnar
heimhiseiningar þó innan lóðar sé.
U.þ.b. /i hluti íbúa á Kópavogs-
hæli er algjörlega háður hjólastól,
og þarf alla aðstoð við flutning á
milli staða, aðrir geta farið á mhli
með aðstoð, enn aðrir em sjálf-
bjarga.
Ástand þeirra „gatna“ og „göngu-
leiða“ sem íbúar og starfsmenn
þurfa að fara um th að komast í
vinnu, í skóla eða í þjálfun er hins
vegar með þeim hætti að líkist
KjaHarinn
Guðný Jónsdóttir
yfirsjúkraþjálfari
verstu fjallvegum.
Það var því með gleði og feginleik
sem starfsfólk og íbúar tóku þeirri
frétt sl. sumar að stjórn ríkisspítala
hefði gert samning við Kópavogs-
bæ þess eðhs að þeir tækju að sér
ákveðinn hluta af gatnagerð á lóð
Kópavogshælis, en í staðinn létu
ríkisspítalar af hendi lóð undir
þjónustuíbúðir og elliheimih á veg-
um Sunnuhlíðarsamtakanna. Átti
framkvæmdum á vegum Kópa-
vogsbæjar að vera lokið fyrir 1.
september 1990. En hvað gerist?
Nýr meirihluti í bæjarstjórn Kópa-
vogsbæjar sá sóma sinn bestan í
því að standa ekki við þennan
samning og fór fram á það við
stjórn ríkisspítala að verkinu yrði
frestað, og það boðið út í janúar
1991.
Hvar á að spara?
Stjórn ríkisspítala samþykkti síð-
an að veita ákveðinni upphæð th
verksins svo ljúka mætti fram-
kvæmdum sem ekki voru innifald-
ar í samningnum góða, en nauð-
synlegar svo íbúar mættu komast
klakklaust th og frá heimhum sín-
um.
En, enn á ný lýsa forráðamenn
Kópavogsbæjar því yfir að þeir
muni ekki standa við gerðan samn-
ing, en hús Sunnuhlíðarsamtak-
anna eru risin, þó að sjálfsögðu sé
ekki verið að eigna þeim neinn hlut
í máhnu, heldur að benda á að
Kópavogsbær er búinn að inn-
heimta sinn hluta samningsins.
Hvað eru þessir menn að hugsa?
Eru undirskrifaðir samningar
einskis virði eða er svona auðvelt
að hunsa lítilmagnann og treysta
því að enginn taki upp hanskann
fyrir hann? Er það kannski vegna
þess að það eru ekki mörg atkvæði
að sækja á Kópavogshælið? Eöa
lýsir þetta því hvað íslendingar,
eða eigum við kannski að segja
forráðamenn Kópavogsbæjar, eru
skammt á veg komnir með að við-
urkenna rétt þroskaheftra th að lifa
eðhlegu lífi rétt eins og við hin og
njóta sjálfsagðra mannréttinda?
Að komast frá heimih í skóla og
vinnu. Að geta gengið um utan
dyra, en þurfa ekki stöðugt að vera
upp á hjólastól og aðstoð annarra
kominn. Að lenda ekki í þeirri nið-
urlægingu að þurfa að láta hvað
eftir annað reisa sig við upp úr
götunni því fótlun þín þohr ekki
holu við holu og svo mætti lengi
telja.
Það er auðvitað auðvelt að bera
fyrir sig sparnaði, en hvar á að
spara? Hjá þeim sem ekki geta bor-
ið hönd yfir höfuð sér? Enda verður
kannski takmarkaöur spamaður-
inn þegar upp er staðið og farið að
greiða sjúkrahúsdvahr fyrir þá
sem brotna hérna vegna ófærðar.
Þeir peningar em hka teknir úr
vasa skattgreiðenda í Kópavogi.
Þess væri óskandi að forráða-
menn Kópavogsbæjar hugsi sig um
og hefji umsamið verk svo hægt
verði að Ijúka því fyrir veturinn.
Guðný Jónsdóttir
„Enn á ný lýsa forráöamenn Kópavogs-
bæjar því yfir að þeir muni ekki standa
við gerðan samning, en hús Sunnuhlíð-
arsamtakanna eru risin.“