Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.1991, Síða 26

26
LAUGARDAGUR 8. JÚNÍ 1991.
LAUg’aRDÁGÍÍr '8.' JÚNÍ' lWt1
Skallaaðgerðir hafnar hér á landi:
„ H ægt að gera hálf-
iö innundir hársvörðinn og þá situr
þetta fast. Ég hef enga sérstaka
reynslu af þvi en ég hef heyrt fólk
tala vel um þetta.
Stundum er beitt þeirri tækni að
skera burt skallasvæði og sauma
saman hárkantana, oft í nokkrum
aðgerðum. Ég er lítið spenntur fyrir
þeim aðgerðum því hárþynningin
heldur áfram og hárið dettur af í
kring um sauminn og eftir situr örið
eftir skurðinn.
Enn önnur aðferð við hárígræðslu
er sú að ílytja flipa sem eiga líf sitt
undir stórum æðum sem ganga eftir
þeim miðjum. Þetta eru viðamiklar
aðgerðir og tiltölulega lítið notaðar.
Það fylgja þessum aðgerðum vanda-
mái; saumarnir geta gefið sig. Það
hefur komið fyrir þegar menn koma
að utan eftir svona aðgerðir að upp
koma vandamál sem við læknar á
íslandi þurfum að grípa inn í og laga.
Önnur aðferð er svokölluð veíja-
þenslutækni. Þar er farið með sili-
konbelg innundir ákveðið svæði, það
blásið upp gríðarlega mikið og síðan
fellt yflr skallann í áföngum. Það er
blásið upp á einum til tveimur mán-
uöum. Þessi aðferð er mikið notuö á
sködduð svæði vegna slysa, eins og
við bruna, með góðum árangri. Með
henni er hægt að gera hálfgerð
kraftaverk.
Mikill
peningasparnaður
Það munar auðvitað óskaplega
miklu fyrir menn að geta farið að
heiman frá sér klukkan níu og verið
komnir heim upp úr tólf, í stað þess
að leggja í tímafrekar og kostnaðar-
samar aðgerðir erlendis. Það eru
ótvíræðir kostir sem fylgja því að
láta gera þetta hér. Aftur á móti get-
ur vel verið að sumum þyki það
þægilegt að fara í ferðalag í einhverj-
ar vikur og fá þessa aðgerð gerða.
Þetta er feimnismál hjá mörgum. Þá
eru þeir stikkfrí þennan tíma sem
þeir annars yrðu að loka sig inni hér
heima.
Þessar aðgerðir hafa aldrei verið
framkvæmdar inni á sjúkrahúsun-
um. Okkar heilbrigðiskérfi er ekki
þannig uppbyggt að að menn labbi
inni í hið opinbera tryggingakerfi og
fá þannig aðgerðir borgaðar. Þessar
aðgerðir eru ekkert niðurgreiddar
heldur algerlega greiddar af sjúkl-
ingnum.
Það eru ekki margir sem hafa not-
fært sér þessa aðstöðu hér á landi
og biðtími eins og er ekki langur.
Þetta er og verður sennilega verkefni
lýtalækna hér á landi. Fólk á að hafa
eðlilegan umþóttunartíma eftir við-
tal. íslenskir lýtalæknar eiga að geta
annað algerlega þessum heimamark-
aði án þess aö ég líti það einhverju
hornauga þó að sjúklingar fari ann-
að.
Hárgreiðslumeistarar sem hafa
haft milligöngu um ferðir í hár-
græðslu erlendis, hafa eftir því sem
ég best veit, staðið sómasamlega að
þessu. Þeir kíkja á þá, skoða þá og
dæma og fara með hópa út. Þar koma
þeir fólki á framfæri við skurðlækna.
I sumum tilfellum gefa þeir upp nöfn
á læknum erlendis sem framkvæma
svona aðgeröir. Aðgerðirnar verða
þó alltaf mun ódýrari fyrir viðkom-
andi ef þær eru framkvæmdar hér á
landi því þá bætist ferðakostnaður-
inn ekki við,“ sagði Rafn aö lokum.
Frá hinu ríka
til hins fátæka
Fjölmargir íslenskir karlmenn eiga
við skallavandamál að glíma. Sum-
um er hjartanlega sama þó hárið sé
að þynnast á toppnum en aðrir þjást
vegna þessa. Þeir sem líður illa vegna
þynningar hársvæða reyna ýmsar
leiðir til úrbóta. Margir fá sér hár-
toppa en þeir hafa ýmis óþægindi í
fór með sér og eru oft áberandi. Aðr-
ir leggja meira á sig og láta fram-
kvæma á sér hárígræðslu. Það er
kostnaðarsöm aðgerö og hefur þurft
að sækja hana til útlanda.
Það er ekki alkunna en skallaað-
gerðir hafa verið framkvæmdar á
Islandi í rúmt ár. Með því að láta
gera hana hér á landi, gefur viðkom-
andi sparað fjárhæöir sem nema
jafnvel hundruðum þúsunda. Rafn
Ragnarsson lýtalæknir hóf þessar
aðgerðir hér á landi. Hann er mennt-
aður í Svíþjóð og hafði stundað
skallaaðgerðir þar í landi. Nokkuð
er um liðið síðan Rafn kom frá námi
sínu í Svíþjóð en hann hóf skallaað-
gerðir fyrir um ári.
„Ég kom til landsins fyrir tveimur
árum og það var fyrir um ári sem
ég framkvæmdi fyrstu hárígræðsl-
una. Það eru aðallega lýtalæknar
sem hafa séð um þessar aðgerðir og
fleytt þeim í gegn um hin ýmsu þró-
unarstig en ég er lýtalæknir.
Ég var við nám í Svíþjóð og stund-
aði skallaaðgerðir þar. Ég komst
fyrst í kynni við þessar aðgerðir þeg-
ar ég var að gera aðgerðir á fólki sem
hefur farið illa út úr bruna. Maður
býr þá til augabrúnir og græöir sköll-
ótt svæði. Svæði sem þarf að laga upp
á nýtt er hægt að eiga við með ýms-
um hætti.
Ég veit að markaðurinn hér er
öðruvísi uppbyggður en erlendis. Af
því að ég vissi að ég yrði mikið við
þetta kíkti ég nánar á þessar venju-
legu skallaaðgerðir á námstíma mín-
um erlendis. Þær aðgerðir eru ná-
tengdar hinum en aðgerðir vegna
brunaskaða eru mun erfiðari við-
fangsefni. Þegar um er að ræða hefð-
bundnar skallaaðgerðir er verið að
flytja svæöi frá hinu ríka til hins fá-
tæka. í aðgerðum vegna bruna er ef
til vill ekkert fyrir hendi til þess að
flytja.
Hvaðeina sem gert er og hve langan
tíma sem þaö tekur þá er sjúklingur-
inn mun þægilegri þegar einungis er
um skallaaðgerðir að ræða. Aðgerðin
verður að gerast nokkuð fyrirhafn-
arlítið. Sjúklingurinn verður að
komast út í atvinnulífið fljótt þannig
að aðferðirnar sem maður notar við
skallaaðgeröir eru annars eðlis.
Maðurinn, sem sést á myndunum
á síðunni, var í erfiðisvinnu sem
hann svitnar í og þess vegna var
æskilegt að hann tæki minnst viku
frí frá störfum. Það er sá tími sem
tekur að fleyta honum yfir erfiðasta
hjallann. Það verður að tryggja það
að hann fái öruggan hárinnvöxt og
að hárið, sem maður flytur, lifi.
Hann átti í erfiðleikum í Englandi
þar sem hann fór fyrst í aðgerðir
vegna skallamyndunar. Hann réð
illa við enskuna en mikilvægt er,
fyrir þá sem fara til útlanda, að
kunna málið vel til að hægt sé að
fara nákvæmlega eftir þeim leiðbein-
ingum sem gefnar eru. Hann klæjaði
í hársvörðinn og kroppaði eitthvað
burtu af því sem grætt haföi verið
Rafn Ragnarsson lýtalæknir við hárígræðsluna. I viðtalinu lýsir hann hvernig verkið er unnið, hár er tekið úr heilbrigðu svæði og flutt yfir í skalla-
svæði. „Svæðið grær tiltölulega fljótt og eru merki um aðgerðina orðin mjög ógreinileg eftir vikutíma.“
á. Það eru eðlileg viðbrögð að klóra
sér og nudda þegar mann klæjar, en
má helst ekki í tilfellum sem þess-
um,“ sagði Rafn.
Margar
aðferðir notaöar
„Það eru nokkrar aðferðir notaðar
við hárígræðslu. Það sem mest er
notað í dag er svokallað punch grafts.
Þaö eru teknir kónískir húðstansar
úr efstu lögum húðarinnar niður í
þær neðstu. Þeir innihalda hárin og
hárrótina en ræturnar veröa nauð-
synlega að fylgja með til þess að
tryggja það að hárið lifi og vaxi eðli-
legá.
Teknir eru á bilinu 50-70 stansar
sem innihalda 15-20 hár á hverja
fjóra fermillimetra. Þau svæði eru
yfirleitt sótt í vangann eða hnakk-
ann. Það hár, sem grætt er á með
stönsum, vex á eðlilegan hátt. Til
þess að sjúklingur geti farið í stansa-
aðgerð þarf hann að ganga í gegnum
skoðun og til þess að aðgerð geti far-
ið fram veröur að vera fyrir hendi
hárberandi svæði með ríkulegum
hárþéttleika sem maður sér í hendi
sér að eigi ekki eftir að verða sköll-
ótt. Annars yrði mikilli vinnu og
peningum kastað á glæ.
Við aðgerö er alltaf svæfingar-
læknir á staðnum og hann sér um
það að sjúklingnum líði vel á meðan.
Það þarf ekki að svæfa sjúkhng, það
er alger óþarfi en hann er slævður
með róancfi lyfjum og verkjalyfjum
þannig að hann verður ekkert var
við það þegar hann er staðdeyfður í
hársverðinum. Hársvörðurinn er
staðdeyfður, bæði á þeim staö þar
sem hár er fengið að láni og síðan
einnig þar sem hárið á að fara. Þar
verður að gera holur, eða kóníska
stansa eins og við köllum það, til
þess að fella niður þær torfur sem
fengnar voru að láni (innsk blm: sjá
nánar á skýringarmyndum). Það er
gert í áföngum, ekki allt gert í einni
aðgerð.
Svæðið grær tiltölulega fljótt og eru
merki um aðgerðina orðin mjög
ógreinileg eftir vikutíma. Byrjað er á
því að raka hársvörðinn þannig að
upp úr standa stubbar, kannski
svona 2-3 mm. Stubbarnir eru til
leiðbeiningar til að sjá í hvaða átt
hárið vex. Það er til þess að geta með
sínum stans tekið hárið samsíða rót-
inni svo hún verði ekki fyrir
skemmdum eða sitji eftir.
Þetta er þolinmæðisverk, en ekki
mjög vandasamt tæknilega séð. Að-
ferðin með stansana er þó ekki 100%
örugg. Það er viðbúið að þurfi að lag-
færa örlítið í framtíðinni ef skallinn
heldur áfram að stækka eða ef mynd-
ast óþægilega gisin svæði,“ sagði
Rafn ennfremur.
Skallasvæði
skorið burt
„Ein aðferðin sem ég hef ekkert
verið í er græðsla gervihárs. Þá eru
tekin þar til gerö hár með ankeri eða
einhvers konar önglum og þfeim skot-
gerð kraftaverk"
i.
39
„Ég var átján ára þegar ég fann og
sá að hárið var farið að þynnast tals-
vert í hvirflinum. Faðir minn er
sköllóttur og ég sór þess eið að verða
ekki eins og hann. Mér skilst að
skalli sé arfgengur,“ segir þrítugur
maður sem hefur þrisvar farið í hárí-
græðslu, nú síðast hjá íslenskum
lýtalækni, Rafni Ragnarssyni, og er
mjög ánægður með útkomuna. Þessi
ungi maður er að öllum líkindum sá
fyrsti sem fer í hárígræðslu hér á
landi.
„Líf mitt hefur gjörbreyst enda var
ég í algjörri sálarflækju í mörg ár,“
segir þessi ungi maður. Þai* sem
hann hefur engum sagt frá vanda-
máli sínu áður fyrir utan lækna og
ráðgjafa telur hann sig ekki geta
komið fram undir fullu nafni. „Nán-
ustu ættingjar, vinir og vinnufélagar
hafa ekki hugmynd um þetta stríð
mitt segir hann. Ég hef ekki þorað
að segja neinum frá þessu og ekki
orðað hárígræðsluna við nokkurn
mann. Hins vegar er mér fullkunn-
ugt um að íjöldamargir íslenskir
karlmenn eru með sama vandamál,
stööuga minnimáttarkennd vegna
skallavandamála. Mig langar til að
þeir frétti af því að hægt sé að gera
þetta hér á landi,“ segir maöurinn
ennfremur.
Plataður með
heilsulyfjum
„Strax átján ára var ég farinn að
skoða höfuðið gaumgæfilega í spegli
og áhyggjurnar voru mig lifandi að
Hann hafði eytt hundruðum þúsunda i hin ýmsu skallameðul, hárþvottaefni, vitamín, geislameðferð og tvær hár-
igræðslur í London þegar hann komst í kynni við íslenskan lýtalækni sem leysti allar hans sálarflækjur sem hann
hafði barist við í tólf ár. DV-mynd BG
Tólf ára sálarflækja leyst:
Iif mitt hefur
gjörbreyst
- segir þrítugur maður sem fór í fyrstu hárígræðsluna á íslandi
drepa. Ég las allt sem ég komst yfir
sem fjallaði um skalla og hvaö væri
hægt að gera. Ég reyndi allt. Fyrst
prófaöi ég alls kyns skallameðul sem
seld eru og hárþvottaefni en ekkert
dugði. Ég fór í heilsubúð og lét plata
inn á mig vítamínum og meðulum
fyrir ijörutíu þúsund krónur árið
1986 og eftir því sem afgreiðslukonan
sagði áttu öll mín vandamál að leys-
ast. Ég fór á strangan kúr með öllu
þessu lyfjadóti en hárið hélt áfram
að þynnast. Ætli ég hafi ekki tekið
fiörutíu töflur á dag á meðan á þess-
um kúr stóð en það var ekki fyrr en
nokkru síðar sem ég sá aö ég hafði
verið plataöur.
Áhyggjur mínar uxu enn, ég var
sífellt að skoða mig í spegli og velta
málinu fyrir mér. Sennilega missti
ég hárið mun fljótar af öllum þessum
áhyggjum. Ég pukraðist með öll
skallameðul sem fundust í bænum
en enginn mátti vita af þessu
áhyggjuefni mínu. Þetta var því orðið
mjög sálrænt vandamál," heldur
maðurinn áfram.
Hárígræðsla
í London
„Árið 1988 sá ég auglýsingu um
að hingað væri að koma sérfræðing-
ur í hárígræðslu og hægt væri að
panta tíma sem ég náttúrlega gerði.
Áður hafði ég nefnilega prófað ein-
hverja rándýra geislameðferð sem
ekkert hafði að segja frekar en ann-
að. Ég fékk viðtal við þennan útlenda
lækni og farið var með þessa heim-
sókn eins og mannsmorð. Enginn
þeirra manna sem komu fengu að sjá
hina þannig að þetta var eins og felu-
leikur. Þessi læknir skoðaði mig og
sagði að ég ætti mikla möguleika á
hárígræðslu því ég væri með mjög
þykkt og gott hár og myndi sennilega
ekki missa það nema á hvirflinum
og að ofan. Ennið var þó farið að
hækka. Hann sagði að ég yrði að
koma í minnst tvær aðgerðir. Ég fékk
hins vegar nokkurt bakslag þegar ég
heyrði um kostnaðinn en hver að-
gerð mun hafa kostað mig um 250
þúsund krónur. Þetta var um mitt
sumar en um haustið tók ég þá
ákvörðun að reyna hárígræðsluna
og fara til London. Ég kunni ekki orð
í ensku en var lofað að það yrði séð
um mig á allan hátt.
Hörmuleg van-
líðan í útlöndum
Ég var sóttur á Heathrow-flug-
völlinn og ekið með mig á gistiheim-
ili sem var nokkuð út úr bænum.
Mér leist ekki alveg á blikuna og var
eiginlega dauðhræddur. Þetta var í
fyrsta skipti sem ég fór út fyrir land-
steinana, kunni ekkert að tala, og var
að fara í aðgerð sem ég var ekkert
alltof viss um að myndi heppnast.
Ég sagði fólkinu heima að ég væri
að fara í vinnu út á land í stuttan
tíma. Satt að segja leið mér hörmu-
lega illa.
Daginn eftir var ég sóttur og ekið
með mig á læknastofuna þar sem
átti að gera aðgerðina. Ég var svo
yfirspenntur á taugum að það leið
yfir mig í stólnum. Þar fyrir utan
leist mér ekki alveg á starfsfólkið en
mér hafði verið lofað aö maðurinn
sem ég talaði við heima á íslandi
myndi gera aðgerðina en svo var
ekki. Aðgerðin var gerð og ég fór
heim fimm dögum síðar. Ég býst við
að vegna þess hversu taugaóstyrkur
ég var hafi aðgerðin ekki heppnast
mjög vel. Á heimleiðinni millilenti
vélin í Glasgow og ég næstum missti
af henni því ég var svo utan við mig.
Þeirri vanlíðan sem fylgdi þessari
ferö verður vart lýst með orðum.
Ég vissi alltaf að ég yrði að fara í
aðra aðgerð til London og ég gerði
það. Sama sagan endurtók sig. Ég
hafði engan að tala viö, gat ekki skil-
ið orð sem læknirinn sagði og vissi
því ekkert hvað hann var að gera eða
hvað ég átti að passa. Nóttina eftir
aðgerðina fær maður mikinn verk í
höfuðið eftir öll götin og það er mjög
óþægilegt að líða illa og geta ekki
fengið stuðning frá nokkrum manni.
Auöveldara
á íslandi
Tíminn líður og ég vissi að ég
yrði að fara í þriðju aðgerðina. Hins
vegar gat ég ekki hugsað mér það.
Bæði er þetta mjög dýrt og einnig
leist mér ekki á hvernig aðgerðin var
framkvæmd. Á síðasta ári, þegar
áhyggjurnar voru enn að fara með
mig, hringdi ég í landlækni og spurði
hvort ekki væri einhver læknir á ís-
landi sem framkvæmdi hárígræðslu.
Hann taldi svo ekki vera en það væri
þá helst lýtalæknar. Ég fór í síma-
skrána og sá þar nafn Rafns og fyrir
algjöra tilviljun hringi ég í hann. Það
kom i ljós þegar ég sagði honum alla
mína sögu að Rafn hafði starfað við
hárígræöslu erlendis og kunni því til
verka. Hann bauð mér að panta tíma
og koma til sín í skoðun sem ég gerði.
Ég ætla ekki að lýsa því hvað það
var á allan hátt miklu betra að koma
til læknis sem skildi mig og ég hann.
Mér leið strax mjög vel og treysti
honum fullkomlega. Það var ákveðið
að Rafn tæki aðgerðina að sér.
Minni kostnaður
Strax og ég settist i stólinn hjá
Rafni fann ég að allt öðru vísi var
staðið að öllu en ég hafði áður
kynnst. Handtökin voru miklu
traustari og ég fann að hægt var að
treysta lækninum. Við gátum rætt
saman og hann lýsti fyrir mér hvað
hann var að gera. Ég var mjög
ánægður með aðgerðina sem tókst
mjög vel. Þar fyrir utan gat ég farið
beint heim á eftir og hvílt mig sem
er nauðsynlegt og notalegra en að
kúldrast á einhverju gistiheimili. Að
síðustu kostaði þessi aðgerð lítið brot
af því sem hinar kostuðu. Því verður
ekki neitað að peningamenn notfæra
sér barnaskap og sálarflækjur þeirra
manna sem líða vegna skallavanda-
mála.“
Þessi ungi maður var staðráðinn í
að missa ekki hárið og hefur staðiö
við það þótt það hafi reynst honum
heldur dýrt fiárhagslega. Hann á
ekki von á að missa hárið eftir þessar
aðgerðir og sálarflækjan er leyst. „Ef
ég hefði ekki gert þetta væri ég bara
með hárkraga núna en sköllóttur að
ofan,“ segir hann. „Ég sé þó núna aö
betra hefði verið að segja einhverjum
frá þessu og tala um vandamáliö. Þaö
er ekki nógu sniðugt að pukrast með
slíka vanlíðan. Ég held að þetta sé
ekkert til að skammast sín fyrir og
líklegast myndi ég viðurkenna það
núna að hafa farið í þessar aðgerðir
ef ég yrði spurður. Mér finnst alveg
sjálfsagt að menn leiti sér hjálpar við
þessu eins og hverju öðru. Það má
kannski líkja þessu við fegrunarað-
gerðir sem margar konur fara í. Ef
maður er óánægður með útlit sitt,
líður fyrir það, en getur látið laga
það, finnst mér að maður eigi að gera
það.“ -ELA