Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.1991, Blaðsíða 29

41
LAUGARDAGUR 8. JÚNÍ 1991.
Albanía, fátækasta ríki Evrópu, stendur á tímamótum:
Ég hata Hoxha og
nú má ég segja það
- Hoxha og Stalín fallnir af stalli sínum en Lenín stendur uppi
Albanía, lítiö ríki á vestanverð-
um Balkanskaga sem talið er það
fátækasta í Evrópu hefur verið
talsvert í fréttunum að undan-
fórnu. Það er ekki að ástæðulausu.
Landið hefur veriö að mestu leyti
lokað frá því í síðari heimsstyrjöld-
inni en síðustu mánuði hafa þær
bylgjur frjálsræðis, sem hafa leikið
um Austur-Evrópu síðustu misseri,
loksins náð þangað.
Enver Hoxha, leiðtogi kommún-
istaflokksins og einvaldur í fiörtíu
ár, til dauðadags árið 1985, er fall-
inn af stalli sínum - stytta af hon-
um í miðborg Tirana, höfuðborgar
landsins, var brotin niður í mót-
mælum almennings í vetur. Stytta
af Stalín við breiðstræti, sem kennt
er við hann, fékk að íjúka sömu
leið. Fall þessara leiðtoga, þótt báð-
ir hafi verið úr steini, er táknrænt
fyrir þær breytingar sem nú eru
orðnar. Þriðja styttan, af Lenín,
hefur fengið að vera í friði.
Kommúnistaflokkurinn - skipti
um nafn í vetur, heitir nú Verka-
mannaflokkurinn, og vann örugg-
an sigur í fyrstu kosningum í land-
inu í 40 ár sem fram fóru í lok
mars. En meö hörðum verkfallsað-
gerðum, sem hófust 16. maí, tókst
stjórnarandstæðingum með. hinn
nýstofnaða lýðræðisflokk í farar-
broddi að koma stjórn hans frá
völdum nú í vikunni og nýjar kosn-
ingar hafa verið ákveðnar á næsta
ári.
Blaðamaöur DV sótti Albaníu
heim í síðasta mánuði og kynntist
a einni viku ýmsum hliðum þessa
sérstaka þjóðfélags sem nú horfir
fram á örar breytingar á næstu
mánuðum og árum.
Albanir kunna greinilega að meta
þá þróun sem hefur orðið í frjáls-
ræðisátt og Armand Hasani, ungur
sölumaður, orðaði hana svona viö
DV: „Ég hata Hoxha og nú loksins
má ég segja það án þess aö verða
handtekinn!"
Háskólinn lokaður
í 4 mánuói
Edvin er 22 ára gamall nemandi
í máladeild háskólans i- Tirana.
Hann sagði að háskóhnn hefði ver-
ið lokaður í fjóra mánuði af fjár-
hagsástæðum en hann myndi sjálf-
ur sleppa þar sem hann væri að
taka lokaprófin um þessar mundir.
„Fyrir tveimur árum var ástand-
ið hérna yfirþyrmandi en nú hefur
margt breyst í betri átt. En fólk er
mjög áttavillt, bæði pólitískt séð og
einnig andlega. Mín fjölskvlda hef-
ur það gott, atvinnu og nóg að
borða, en síðan eru aðrir sem eru
ekki eins vel settir," sagði Edvin
sem hefði getað verið ungur maður
hvar sem var í Vestur-Evrópu, í
leðurjakka og gallabuxum.
Lítió aö fá
fyrir peningana
Mikill vöruskortur er í Albaníu
og á fólki, sem DV ræddi við í Tir-
ana, var að heyra að hann væri það
vérsta. „Vandamálið er ekki launin
sjálf, sem eru sæmileg, heldur að
það er lítið hægt að fá fyrir pening-
ana. Hér hafa ekki fengist barnafót
í sex mánuði og ég og vinur minn
ætlum bráðum til Ítalíu til að
kaupa föt á börnin okkar,“ sagöi
Arjan Voioli, þrítugur kráareig-
andi.
Nenaj Sejfulla, fertugurtónlistar-
kennari og fyrrum blaðamaður,
Gamall maður á ferð á þjóðveginum á asnanum sinum með kúna í taumi.
Enver Hoxha-safnið í miðborg Tirana var reist fyrir
þremur árum. Það hefur verið lokað siðan í desemb-
er og óvist talið hvort það verður nokkurn timann
opnað en uppi eru hugmyndir um að breyta því i
diskótek!
Lítili veitingastaður í Tirana, ágætar pylsur og ham-
borgarar steiktir á hellum en flöskurnar í hillunum
gefa villandi mynd af úrvali drykkjarfanga!
Fjölbreytt mannlif á markaði i Tirana. Þar var ótrúlegasta varning að finna, frá svissneskum úrum til landbún-
aðarafurða. DV-myndir VS
Algengur ferðamáti á þjóðvegum Albaníu og lýsandi
dæmi um hve miklu þarf að breyta til að koma land-
inu á réttan kjöl.
Þessi skotbyrgi voru reist út um allar koppagrundir
eftir að Albanía sagði sig úr Varsjárbandalaginu árið
1968 og voru ætluð til varnar ef ráðist yrði á landið.
sagði að innan fimm ára yrði lífið
í Albaníu gjörbreytt og landið gengi
íljótlega í Evrópubandalagið. „Lýð-
ræðisflokkurinn er kominn með
yfir 60 prósent fylgi og verður inn-
an skamms með 90-100 prósent
fylgi. Ég er sósíaldemókrati og vil
fá Sali Berisha, formann ílokksins,
fyrir forseta landsins," sagði Sej-
fulla.
Flóttafólk
fheimsókn
Undanfarnar vikur hafa margir
Albanir sótt fóðurlandið heim,
sumir í fyrsta skipti, aörir eftir
margra ára, jafnvel áratuga, íjar-
veru. Meðal þeirra sem voru sam-
ferða blaðamanni DV frá Zúrich til
Tirana var hópur Albana sem nú
eru búsettir í Bandaríkjunum.
Einn þeirra, maður á fimmtugs-
aldri, sem býr í New York og var
leiðtogi hópsins, sagði í spjalli við
DV að hann hefði flúið landið fyrir
26 árum og myndi nú sjá það í
fyrsta skipti síðan. „Öll fjölskylda
mín er í Albaníu en ég flúði. með
móður minni árið 1965.“
Vitum ekki
hvað bíður okkar
Hjón um þrítugt, meö fjögurra
ára gamla dóttur sína, sem eru
búsett í New Jersey í Bandaríkjun-
um, gátu ekki leynt eftirvænting-
unni. „Nú fyrst er þetta hægt, það
hafa orðið breytingar og landiö
opnast. En ég er mjög óstyrk, í raun
dauðhrædd, og við vitum ekki hvað
bíður okkar,“ sagði konan sem er
af albönskum ættum en leit nú fóst-
urjörðina í fyrsta skipti augum.
Maður hennar flúði frá Albaníu
fyrir níu árum. „Ég er kpminn til
að sjá bræður mína og systur, ég á
stóra fjölskyldu í Albaníu. Það er
ekki ákveðið hvað við dveljum
lengij vonandi sex mánuði, en það
ræðst af fjárhagsástandinu í land-
inu. Ég veit ekki við hverju á að
búast, margt gott hefur gerst en
líka margt slæmt,“ sagði hann og
bætti síðan við í lágum hljóðum.
„Ekki tala hátt, þú veist aldrei hver
gæti verið að hlusta!" Greinilegt að
hann treysti breytingunum var-
lega.
Eftirvæntingin meðal farþeganna
jókst greinilega eftir því sem vélin
nálgaðist Albaníu og þegar hún
sveif inn yfir ströndina hópaðist
fólkið út í gluggana. Margir tóku
myndir út um þá, einn var meira
að segja með myndbandstæki og
tók upp. „Skrýtið að sjá enga um-
ferð á vegunum," sagði þrítuga
konan. Og þegar vélin lenti harka-
lega á steinlagðri flugbrautinni
kvaö við dynjandi lófatak. Fólkið
var komið heim.
Hjartnæmar senur
í flugstöðinni
Fyrir framan flugstöðina biðu
nokkrir aðstandendur og þar urðu
margar hjartnæmar senur þegar
ættingjar og vinir hittust á ný eftir
langan aðskilnað.
Áþekkir hópar hafa komiö heim
síðustu vikurnar en ekki virðist
vaka fyrir ferðalöngunum að setj-
ast að í landinu á ný, þeir eru fýrst
og fremst að heimsækja ættingja
og vini. Þessar heimsóknir eru tím-
anna tákn, þær hefðu verið óhugs-
andifyrirfáummánuðum. -VS