Dagblaðið Vísir - DV - 18.06.1991, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 18. JÚNÍ1991.
15
„Kosbiaðarmeðvitundarleysi"
„Islendingar nota minni lyf en allar aðrar þjóðir í Evrópu samkvæmt
opinberum tölum.“
í síðustu viku tilkynnti heilbrigð-
isráðherra verulegar breytingar á
þátttöku kostnaðar í lyfjakostnaöi
hér á landi. í greinargerð trygg-
ingaráðuneytisins um þessa breyt-
ingu er mikið rætt um nauðsyn
þess að auka kostnaðarmeðvitund
almennings; staðreyndin er hins
vegar sú að eitt allsheijar kostnað-
armeðvitundarleysi virðist ein-
kenna þessar ákvarðanir heilbrigð-
isráðherra Alþýðuflokksins.
Kostnaðurinn leggst allur á al-
menning en ekkert á apótekarana.
Hér er lyfjakerfið þannig að eftir
því sem lyfin eru dýrari eftir þvi
verða lyfsalamir ríkari. Eftir því
sem heildsöluverðið á lyfi er hærra
eftir því vænkast hagur apótekar-
ans. Eftir því sem lyfið er dýrara í
innflutningi vex hlutur apótekar-
ans. Afleiðingin er sú að það er
vísvitandi og markvisst reynt að
hafa lyf sem dýrust hér á landi og
þess vegna er lyfjakostnaður hér á
landi hærri en annars staðar -
hann er ekki hærri vegna þess að
íslendingar noti meiri lyf en aðrir:
íslendingar nota minni lyf en allar
aðrar þjóðir í Evrópu, samkvæmt
opinberum tölum.
Stiglækkandi álagning?
Sú staðreynd að lyfin eru dýrari
hér en annars staðar kemur til
dæmis glöggt fram í því að sam-
heitalyf eru minna hlutfall af lyfja-
markaðnum hér en annars staðar.
Lyfin eru 20% af markaðnum hér
en 50% af markaðnum í Dan-
mörku.
Alls staðar annars staðar en hér
hefur verið komið upp breytilegri
álagningu á lyf sem fer stiglækk-
andi í hlutföllum eftir því sem verð-
ið á lyfjunum er hærra í innflutn-
KjaUarinn
Svavar Gestsson
fulltrúi Alþýðubandalagsins í
heilbrigðis- og trygginganefnd
Alþingis
ingi eða sinásölu. Með þessum að-
gerðum hefur grannþjóðum okkar
tekist að taka niður lyíjakostnað
en það hefur ekki tekist sem skyldi
hér á landi. Það hefur þó miðað í
áttina í tíð síðustu ríkisstjórnar en
þar var gengið allt of skammt og
það sem verra er: Nú þegar ný rík-
isstjórn tekur við er eingöngu ráð-
ist á sjúklingana sem þurfa að nota
lyfin en það er ekki hróflað við
apótekurunum.
Sjúklingaskattar
400 milljónir króna
Ríkisstjórnin tók ákvörðun um
að leggja á sjúkhnga eftirfarandi
skatta:
1 Lausasölulyf verða framvegis
ekki greidd af almannatrygging-
unum. Skattur á sjúklinga nem-
ur samkvæmt tölum trygginga-
ráðuneytisins 20-40 millj. kr. af
þessari aðgerð.
2 Þá er ákveðið að hækka lyf.
Skattur á almenning 34 millj. kr.
3 Hámarksskammtur lyfja lækk-
aður úr 100 dögum í 60 daga.
Upphæð óviss.
4) Almannatryggingar borga ekki
lengur kostnað við svefnlyf, ró-
andi lyf, neflyf og hóstalyf, háls-
lyf, hægðalyf og almenn sýkinga-
lyf.
Sjúklingaskattur af þessari að-
gerð samtals um 230 millj. kr. Sam-
tals gæti hér verið um að ræða
sparnað að mati heilbrigðisráðu-
neytisins upp á 400 millj. kr.
Þar mátti spara 700 millj. kr.
Hér er hvergi hróflað við lyfsöl-
unum. Hér er ekki snert við álagn-
ingu þeirra. Þeir hafa þó komið sér
upp sjálfvirku gróðakerfi sem væri
hægt að breyta með tiltölulega ein-
földum hætti.
Ríkið borgar um 80% af lyfja-
kostnaöi hér á landi. Lyfm eru of
dýr. Því þarf að breyta. Meðalá-
lagning á lyf hér á landi var 75%.
Talan var í síðustu ríkisstjórn
lækkuð í 58%. En hér er um að
ræöa meöalálagningu, ekki hæstu
álagningu. í nágrannalöndunum er
álagningin að meðaltali talin vera
um 30%. Hún er 28% hærri hér.
Lyfjareikningur ríkisins'er talinn
vera um 3.000 millj. kr. á ári. Það
eru eins og áður sagði um 80%.
Heildarveltan er þá væntanlega
tæpir 4 milljarðar króna. Sé álagn-
ingin að meðaltali um 58% nemur
hún alls um 1,3 milljörðum króna.
Lækkun álagningar niður í það
sem gerist að jafnaði með grann-
þjóðum okkar lækkar lyíjareikning
almennings um 500-700 milljónir
króna.
Allt lagt á sjúklingana
í síðustu ríkisstjórn var reynt að
taka á þessum álagningarmálum,
sem fyrr segir. Það tókst að þoka
álagningunni niður. Nú stóð heil-
brigðisráðherrann nýi frammi fyr-
ir vanda. Hann átti þess kost að
hækka skattana á sjúklingana til
að spara samkvæmt fjárlögum.
Hann átti þess kost að skerða
álagningu apótekanna. Hann átti
þess kost að fara báðar leiðirnar.
Hann kaus að fara þá fyrstu; hann
lagði allt á sjúklingana. í stað þess
að lækka álagningu apótekaranna
niður undir það sem gerist í grann-
löndum okkar kaus hann að leggja
á 400 millj. kr. sjúklingaskatt.
Orðið „kostnaðarmeðvitundar-
leysi“ er langt og ljótt. „Kostnaðar-
meðvitund" er aðalorðið í greinar-
gerðum heilbrigðisráðuneytisins
nýja. Greinilegt er að heilbrigöis-
ráðuneytið hefur fengið nýjan hús-
bónda: Hann lítur ekki á það sem
sitt hlutverk að stjórna heilbrigðis-
málum á íslandi. Nema hnífnum.
Svavar Gestsson
„Hér er lyfjakerfið þannig að eftir því
sem lyfin eru dýrari eftir því verða lyf-
salarnir ríkari.“
III er hennar fyrsta ganga
Verðbólga
— Lánskjaravísitala og framfærsluvísitala —
Fyrstu spor ríkisstjórnarinnar
hafa þótt heldur ógeðfelld og spá
varla góðu um framhaldið. Sam-
kvæmt skoðanakönnunum lagði
hún upp með minna fylgi en nokk-
ur önnur ríkisstjórn hafði þurft að
sætta sig við í allri sögu lýðveldis-
ins, eða um 55%, en eftir tæplega
tveggja mánaða stjórnarferil var
hún komin niður fyrir 50% fylgi
og hafði fylgi krata þá hrapað svo
mjög að helst minnti á hrunið
mikla eftir viðreisn hinna sælu
minninga Jóns Baldvins.
Heiðursmannasamkomulagið
fellur sýnilega ekki vel í geð öllum
þeim sem áður höfðu ímyndað sér
að þeir hefðu ráðstafað atkvæðum
sínum vel á kjördag með því að
veita þessum flokkum brautar-
gengi. En skaðinn er skeður og það
er víst rökrétt að „þú tryggir ekki
eftir á“.
Vaxtaokur
Fyrsta verk ríkisstjómarinnar
var að hækka vexti svo mikið að
aldrei hafa Vextir verðtryggðra
lána verið jafnháir og nú. Fyrir
kosningar létu þessir flokkar í
veðri vaka, rétt eins og hinir flokk-
amir, að nú væri komið að launa-
fólki að fá sinn skerf af því sem
áunnist háfði með þjóðarsáttinni.
Ekki höfðu þó ráðherrar fyrr
hreiðrað um sig í valdastólunum
en þeir áttuðu sig á því að þessum
fjármunum var miklu betur borgið
hjá fjármagnseigendum. Þess
vegna hækkuðu þeir líka vexti og
hleyptu verðbólguskrúfunni í
gang. Þess vegna hækkuðu þeir
vexti af íbúðalánum afturvirkt til
ársins 1984. Það skyldi þó aldrei
vera að þessi sömu lán hafi fengið
yfir sig afturvirka vexti á fyrra ári?
En það er þó mesti munur að lík-
lega sleppa þeir alveg við aftur-
virka vexti sem fengu lán hjá þess-
ari stofnun þó að þeir ættu sex eða
KjaUarinn
Aðalheiður Jónsdóttir
verslunarmaður
fleiri íbúðir og fengju alla fyrir-
greiðslu til jafns við þá sem voru
að eignast sína fyrstu íbúð og nutu
sömu kjara að öllu leyti.
Hvað er frelsi
- hvað er mannúð?
„Frelsi og mannúð" voru ein-
kunnarorð Sjálfstæðisflokksins í
kosningabaráttu og á landsfundi -
og samkvæmt venju gaf flokkurinn
fyrirheit um að efla kristindóminn.
Þetta eru vissulega fögur fyrirheit
og falleg orð. En með hliðsjón af
hugmyndafræði nýfrjálshyggjunn-
ar og starfsaðferðum flokksins er
ekki auðvelt að átta sig á hvern
skilning Sjálfstæðisflokkurinn
leggur í þessi orð.
Maður freistast jafnvel til að
álykta að þarna sé um hugtaka-
brengl eða hugtakafölsun að ræða.
Frelsi til hvers? Og hvað er mann-
úð? Gaman væri aö fá svör ný-
fijálshyggjunnar við því. Er það
frelsi hnefaréttarins? Frelsi auð-
magnsins til að drottna yfir mann-
gildinu? Og hvað er mannúð? Er
það viðleitni til að leiða mammon
til öndvegis, láta hann móta þjóðfé-
lagið og stjórna lífi fólksins? Sé
þetta ekki svo væri vel þegið að fá
að vita ef annað sannara reynist.
Er það slíkt þjóðfélag sem Islend-
ingar vilja yfir sig kjósa? Góð sam-
staða virðist ríkja hjá stjórnar-
flokkunum um shkt þjóðfélag. Þá
hafa kratar einnig gefið fyrirheit
um að standa að eflingu kristin-
dómsins. Gaman væri að vita
hvaða aðferð þessir flokkar nota til
þess. Hver er boðskapur kristin-
dómsins? Er það kærleikur og
mannúð? Eða er það tillitsleysi við
náungann, miskunnarleysi hnefa-
réttarins? Að sjálfsögðu þekkja
þessir friðflytjendur boðskap
Krists og kannast við orðin: Vei
yður, falsspámenn og hræsnarar.
Sjúklingaskattur
I kosningabaráttunni má ég segja
að núverandi stjómarflokkar
minntust á að til greina kæmi að
setja tvö skattþrep og skattleggja
vaxtatekjur fjármagns. En varla
hefur neinn tekið slíkt hátíðlega.
Enda hefur kratinn í heilbrigðis-
ráðuneytinu fundiö verðugri skatt-
þegna þar sem eru sjúklingarnir.
En þeim ætlar hann að miðla ein-
um milljarði á ári í skatt.
Ekki er óeðlilegt’að leiða hugann
að því hvort ríkisstjórnin ætlar að
halda dauðahaldi í lánskjaravísi-
tölu og skattleysi vaxtatekna ef
henni tekst að innlima ísland í EES
og gera þar með „héraðið" sitt eina
„héraðið" í Evrópuríkinu sem byði
upp á slík fríðindi.
Annars sögðu heiðursmennirnir
að innganga í EB væri alls ekki á
döfinni og krataforinginn kvartaði
sáran undan því að Steingrímur
Hermannsson skyldi leyfa sér að
gefa í skyn að þeir myndu stíga
fyrstu skrefin þangað inn ef flokkar
þeirra næðu þvi að mynda ríkis-
stjórn að loknum kosningum. Ég
man ekki betur en Jón Baldvin
teldi þetta jafngilda ásökun um
landráð.
Getur hugsast að utanríkisráð-
herra sé eitthvað viðutan á ráð-
herrafundunum í Brussel og viti
ekki hvað er að gerast? Sagt er að
þeir samningar, sem fyrir liggja hjá
EB og EFTA, jafngildi 60% inn-
göngu í EB ef samþykktir yrðu.
Varla geta heiðursmennirnir hald-
ið því fram að 60% innganga í EB
sé ekki fyllilega fyrstu skrefin. Og
fyrst Jóni Baldvini fannst slík um-
sögn jafngilda ásökun um landráð
fæ ég ekki betur séð en krataforing-
inn hafi kveðið upp sinn eigin dóm
ef hann undirritar slíkt plagg. Og
þann dóm hlýtur þá þjóðin að stað-
festa.
Aðalheiður Jónsdóttir
„Ekki höfðu þó ráðherrar fyrr hreiðrað
um sig í valdastólunum en þeir áttuðu
sig á því að þessum fjármunum var
miklu betur borgið hjá fiármagnseig-
endum.“