Dagblaðið Vísir - DV - 13.02.1992, Síða 14

14
FIMMTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SÍMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverö á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Bjargvættur einokunar
Utanríkisráðherra hefur álpazt til að verða helzti
bjargvættur einpkunar á íslandi. Hann framlengdi her-
mangseinokun íslenzkra aðalverktaka til fjögurra ára
og hann framlengdi flugafgreiðslueinokun Flugleiða til
fjögurra ára. í báðum tilvikum var þetta tímaskekkja.
Almenningur eru betur upplýstur en áður um spill-
ingu einokunar. Komið hefur í ljós, að 90% fólks hafna
einokun íslenzkra aðalverktaka og að 75% fólks vilja,
að framkæmdir varnarhðsins verði boðnar út, fremur
en að hermangið verði- víkkað til fleiri gæludýra.
Flugafgreiðslueinokunin er ekki síður alvarleg. Á
Keflavíkurvelli hafa Flugleiðir misnotað aðstöðuna til
að hrekja á brott hvert útlenda flugfélagið á fætur öðru,
sem hefur reynt að fljúga á ódýran hátt með íslenzkar
sjávarafurðir til fjarlægra landa, svo sem til Japans.
Utanríkisráðherra var fyllilega kunnugt um, að þess-
ar framlengingar voru báðar siðlausar. Honum var fyfli-
lega kunnugt um, að hann gat brotið blað í sögunni með
því að styðja réttlæti og markaðsbúskap, en hann kaus
að leggja sitt lóð á vogarskál spiflingar og sóunar.
Einokun af tagi íslenzkra aðalverktaka og Flugleiða
dregur úr sjálfsvirðingu þjóðarinnar og framleiðir rotn-
un í þjóðfélaginu. Um slíka einokun verður heldur aldr-
ei neinn friður, því að svo mörgum er siðleysi hennar
ljóst, að hún fær ekki endalaust að vera í friði.
í báðum tflvikum hefur einokunargróðinn verið not-
aður tfl að búa til kolkrabba, sem seilist til áhrifa á
öðrum sviðum í þjóðfélaginu. Þannig hafa Flugleiðir
lagt undir sig vaxandi hluta ferðaskrifstofumarkaðar-
ins, bílaleigumarkaðarins og hótelmarkaðarins.
Á sama tíma og utanríkisráðherra breiðir vængi sína
yfir spillingu einokunar, er hreyfing í átt til afnáms ein-
okunar. Fólk er vakna upp við vondan draum og sjá,
að einkavæðing einokunaríýrirtækja ríkisins hefur í
reynd leitt til stóraukinna útgjalda þjóðarinnar.
Mest er talað um dæmi Bifreiðaskoðunar íslands, sem
hefur farið hamfórum í óbeizlaðri græðgi. Einnig hefur
verið vakin athygli á, að einokun Sorpu veldur miklum
kostnaðarauka í þjóðfélaginu, svo og að ekki er allt með
felldu í tekjuöflunarkerfi Endurvinnslunnar.
Merkflegt er, að ráðamönnum þjóðarinnar skyldi
detta í hug, að einkavæðing ríkiseinokunar væri til
bóta. Það, sem er til bóta, er markaðsvæðing ríkisfyrir-
tækja. Hún gerist á þann hátt einan, að einkaréttur ríkis-
fyrirtækja er afnuminn um leið og þau eru seld.
Einkavæðing ein út af fyrir sig flytur spfllinguna
bara tfl hliðar og fyllir vasa gæludýra úti í bæ. En mark-
aðsvæðing afnemur spillingu og eflir þjóðarhag. Þess
vegna ber ríkinu að bjóða út framkvæmdir varnarflðs-
ins og leyfa flugfélögum að afgreiða sjálf vörur sínar.
Utanríkisráðherra og blaðurfufltrúi hans segja, að
afgreiðslueinokun á Keflavíkurvelli megi afnema, þegar
komið verði á fót fríhöfn þar syðra. Orsakasamhengið
er öfugt. Smám saman verður unnt að rækta fríhöfn,
eftir að einokun á þessu sviði hefur verið afnumin.
Utanríkisráðherra framlengdi einokunarsamninga
gæludýra sinna, einmitt þegar þjóðin á í miklum erfið-
leikum og þarf að skera niður þjónustu á mörgum svið-
um, svo sem í heilsugæzlu og menntamálum. Þetta sýn-
ir vel, hver er forgangsröðin í þjóðfélaginu.
Framlengingamar á Keflavíkurvelli eru dæmi um,
að ráðherrar taka þrönga og spiflta hagsmuni gæludýra
fram yfir almannahagsmuni og almannasiðferði.
Jónas Kristjánsson
Falskir en frægir spámenn þykjast
sjá fyrir endalok alls ef þeir finna
að eitthvað mikilvægt hefur runnið
sitt skeið í þeirra eigin lífi. Hégóm-
lyndið er slikt að þeir vilja að heim-
urinn farist svo „komandi kynslóð-
ir“, sem fæðast væntanlega aldrei
að honum loknum, geti sagt: Hinir
vitni höfðu á réttu að standa.
Örlítið í sama mótsagnakennda
dúr er andrúmsloftið hjá sumum
ráövilltum vinstrihreyfingum sam-
tímans. Þær líta á sig sem munaðar-
leysingja mandsmans og halda
svipað og andstæðingar þeirra, að
hann sé liðinn undir lok. Um leið
leysa þær sig frá efa- og efnishyggju
og taka upp óskhyggju, meðan þær
reyna að ráða fram úr, hvemig þær
geti skotið sér á „skáhöllum skoð-
unum“ inn í volgan og sáttfúsan
móðurkvið morgunblaðanna.
Þeir sem hafa á síöasta áratug
„Ein ástæðan fyrir því að frjáls hugsun efahyggjunnar siglir núna að
okkur er sú að fólk í stórum hluta heimsins, í fyrrum Sovétríkjunum,
fylgiríkjum þeirra og fylgjendur og andstæðingar kommúnismans á
Vesturlöndum hefur varla hugsað neitt að ráði í 70 ár.“
Hugsjón deyr
velsæmið vaknar
htið örlítið í kringum sig í hugar-
heimi Evrópu og líka hér, vita aö
„póstmarxisminn" hefur reynt að
vekja, rétt fyrir andlát Sovétríkj-
anna, umræður um siðfræði. Hún
er ekki sú ameríska „endursiðvæð-
ing“ eða the moral rearmament
sem „kommamir" hæddu og átti
að styðja hemaðar- eða vamar-
stefnu Nato á sjötta áratugnum og
styðja sómakær vestræn vopn gegn
siðleysi hinna sovésku, heldur hafa
spekingar eða hálfgildings hugsuð-
ir sem em upprunnir úr röðum
verkalýðsins og hafa komist að
dyrum milli- eða hástéttanna með
menntim sinni, farið að boða eða
tönnlast á „siðfræði".
Drullusokkar og subbur
í ljósi íhaldshrynunnar sem
gengur yfir Evrópu minnir þessi
„nýsiðvæðing" talsvert á Viktoríu-
tímabilið á Englandi, þegar rétt
hegðun var í höndum sannra
kvenna sem stunduðu góðgerðar-
starf með Krist, klór og lýsól gegn
óguðlegum hugmyndum og lykt-
inni úr koppalífi bresks almenn-
ings. En karlmenn fóm með óheft
framtak einstaklingsins strax úr
móðurkviði til að bjarga hráefnun-
um í löndum „frumstæðra þjóða“,
enda höfðu þær ekkert vit á nota-
gildi.
Á þessum tíma var talið aö líkt
væri með óæðri kynstofna og
verkalýð, báðir öfunda og ógna
vönduðu og heilbrigðu fólki sem
hefur komist áfram með því að
beita hagkerfi siðfræðinnar.
Drullusokkar og subbur gátu að-
eins átt krakka eða verið veik og
fyrir það varð duglegt og heiðarlegt
fólk að borga. Samfélag og markað-
ir urðu að vera opin, en það varð
að kenna lágstéttunum með sið-
fræði að halda opum líkamans
hreinum og í skefjum. Lokaður
munnur var lýðnum fyrir bestu
nema við bænahald.
Eftir byltinguna í Rússlandi hljóp
þessi fagurfræði fljótt í hið nýja
þjóðfélag, ekki í kerlingarlíki Vikt-
oríu drottingar, heldur í líki dug-
lega bóndans í Kreml.
Núna þegar falli karlveldisins í
Kreml er lokið og það örlar á vissu
kerlingaveldi í „léttum búningi" á
Vesturlöndum finnst valdhöfum
vera sérstök hætta á ferðum frá
óháðri hugsun karla og kvenna efa-
semdanna. Því er þörf á siðfræði.
Ein ástæðan fyrir þvi aö fijáls
hugsun efahyggjunnar sighr núna
að okkur er sú, að fólk í stórrnn
hluta heimsins, í fyrrum Sovétríkj-
unum, fylgiríkjum þeirra og fylgj-
endur og andstæðingar kommún-
ismans á Vesturlöndum hefur
varla hugsað neitt að ráði í 70 ár.
Það hefur verið með eða móti vissri
þjóðfélagsgerð, án þess að hugsa í
raun og veru. Líklegt er að miklar
hungurtungur vakni strax til með-
vitundar eða eftir aldamótin. Þá
hefst hin mikla hungurtimguöld.
KjaUarirm
Guðbergur Bergsson
rithöfundur
Siðfræði í plokkfisk
Ég held að spekingar ættu aö fara
með gát í því aö bjóða mönnum
leifamar af upphitaöri siöfræði í
plokkfisk frá síöustu öld, þótt þeir
hafi syndgað ihugsun með Marx á
háskólaárum sínum og á svolitlum
fylliríum. Þeim ber að vara sig með
hliðsjón af reynslu mannkynssög-
unnar og því hlutverki sem engil-
saxar eru að fá aftur. Það er líka
kominn einhver Viktoríudrottn-
ingarkeimur af hreyfingu kvenna,
lykt af lýsóh og sólskinssápu í loft-
inu og lúsakamburinn ekki langt
undan á komandi fátæktartíð.
Um þetta ætla ég samt ekki að
íjaUa, þótt hægt sé að anda að sér
endurvakinni stefnu í vetrarblæn-
um yfir öUu. Það er engu líkara en
lélegir heimspekingar og spámenn
segi: Eitt er til ráöa, við höldum
innreið í BibUuna á ný og göngum
þar, karlar og konur, í eina skírlíf-
issæng af því Sovétríkin hafa sokk-
ið í gjá Helvítis og í Vestrinu ógnar
eyðnin munaðar- og spillingargöt-
um líkamans, þar sem andskotinn
hefur aUtaf átt griðastað.
Þegar stórar hugsjónir bregðast
beinist hugur mannkynsins ekki
strax að nýjum framtíðardraum-
um. Hann reikar um stund og verð-
ur harmsögulegur. Fylgismenn
hinnar follnu hugsjónar vilja taka
með sér í loftkastalagröfina þá sem
stóðu yfir höfuðsvörðum þeirra. I
ráðleysi tímans bíður stór hluti
vinstrimanna eftir því aö það fari
ekki betur fyrir Bandaríkjunum en
þeim sovésku. Einhvem veginn
finnst þeim að stórveldunum sé
skylt, sem sundurþykkum en sam-
lyndum hjónum kaldastríðsins, að
fara jafnfætis í gröf mannkynssög-
unnar.
Hugljómun galdrakarls
Ef maður hittir menntamenn er
algengt að þeir forðist að minnast
á harmleik sinn en reyna að kom-
ast í hugljómun galdrakarls yfir að
„það sé kreppa í heimi kapítalism-
ans og bandaríska hagkerfið sé að
syngja sitt síðasta“. Þeir bæta við,
líkt og í þeim blundi leifar af al-
þýðumanni, upprunanum, þrátt
fyrir skólagönguna: „Þetta á allt
eftir að fara til Helvítis."
Það er til einskis að reyna að
hugga og koma vitinu fyrir menn
sem sjá aðeins „svörtu götin“ í
geimi mannlífsins, með því að
benda á að bölsýnt viðhorf sé ekki
einkennandi fyrir íslenska vinstri-
menn og aö í Bandaríkjunum sé
ekki eitt hagkerfi, heldur mörg eða
minnsta kosti þrjú: tvö, hvort á
sinni vestur- og austurströnd, en
eitt í miðju landi og sjaldan falh
hin heilaga þrenning í einum rykk.
Þeir vilja halda í bölmóð karlsins:
allt eigi eftir að fara til andskotans,
Þjóðviljinn sé farinn þangaö.
Ég veit að krafa mín er óréttlát
en hún er menningarnauðsyn: Ég
legg. til, að Morgunblaöið fari á
hausinn Þjóðviljanum sínum til
samlætis. Það er sama réttlætismál
og að heimsauðvaldiö fari í fúlan
pytt með Sovétríkjunum. Jafn-
skjótt mun vaxa úr ökrum og sæ
alheimsins „nýfrjóvguð fjölskylda
innan blandaðs hagkerfis af kyni
íhalds og komma". Hún mun halda
galvösk út í framtíðina með prýði-
legt lokapróf í siðfræði hugsjóna
niðurskurðar og núllstöðu og mál-
gagn hennar hér á íslandi verður
það sem ég. hef löngum kallað
Morgunþjóðvfijinn.
Ekki er hægt að bjóða bömunum
okkar upp á minna.
Guðbergur Bergsson
„Eg veit að krafa mín er préttlát en hún
er menningarnauðsyn: Eg legg til að
Morgúnblaðið fari á hausinn Þjóðvilj-
anum sínum til samlætis. Það er sama
réttlætismál og að heimsauðvaldið fari
1 fúlan pytt með Sovétríkjunum. Jafn-
skjótt mun vaxa úr ökrum og sæ al-
heimsins „nýfrjóvguð Qölskylda innan
blandaðs hagkerfis af kyni íhalds og
komma““.