Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.1992, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 1992.
15
Daglegt bréf til
jólasveinsins
Því virðast lítil takmörk sett
hversu langt fólk gengur í því að
rita blaðagreinar með kröfum um
fé frá skattgreiðendum. Venjulega
hljóma þessi bréf eitthvað á þá leið
að íjárframlög ríkisins til hinna og
þessara nauðsynlegu, brýnu og
mannbætandi mála, verkefna og
velferðarþjónustu verði að auka.
Að öðrum kosti muni íslendingar
dragast aftur úr öðrum siðmennt-
uðum þjóöum eða máhð verða
blettur á þjóðfélaginu og lands-
mönnum til háðungar á erlendum
vettvangi.
Sérstaklega er vinsælt að setja
þá khsju fram „að ef við eigum að
standast samanburð við þau lönd
sem við berum okkur helst saman
við þá þurfi að auka fé th hinna
og þessara mála“. Óneitanlega
minna þessi bréf á óskahsta barna
tíl jólasveinsins að því leyti að bréf-
ritarar virðast ekki gera sér grein
fyrir því að peningar vaxa ekki á
tijánum.
Ekki þarf að spyrja að því að við-
komandi greinaskrifarar starfa
nær undantekningarlaust á því
sviði sem þeim finnst vera útundan
þegar ránsfé ríkisins af vinnandi
fólki er útdeht. Þannig eiga
menntamenn það til að skrifa
greinar í miklu magni og flytja
reiðiræður um hversu mikið fé
skortir í menntakerfið. Sjaldnar
kemur það fyrir að fólk úr heh-
KjaUarmn
Glúmur Jón Björnsson
efnafræðinemi
brigðisstéttum tjái sig um svo-
nefndan fjárskort menntakerfisins
en þeim mun oftar lætur þaö í sér
heyra um erfiðleika og auraleysi í
heilbrigðiskerfmu!
Gaman fyrir hverja?
Lengi mætti telja þá hópa sem
hafa yndi af því að fara bónarveg
th skattgreiðenda í nafni bráðnauð-
synlegra og þjóðfélagsbætandi
verkefna. Og öh erunj við í hjarta
okkar sammála um að flest þessi
verkefni séu þannig að gaman væri
fyrir einhveija ef hægt væri að
veita fé í þau öll. Það væri th dæm-
is gaman fyrir áhugamenn um
tónhst ef byggt yrði tónlistarhús
handa íslenskum tónhstarmönn-
um. Það væri gaman fyrir hand-
boltamenn ef þeir fengju sína sjö
þúsund manna höh í gjafapappír
frá skattgreiðendum. Sjómönnum
þætti það án efa þæghegt að þurfa
alls ekki að borga neina skatta af
launum sínum.
Það væri gaman fyrir námsmenn
ef ríkið útvegaði þeim ekki einung-
is endurgjaldslausa menntun og
niðurgreitt neyslufé heldur sæi um
að þeir kæmust árlega í hressingar-
ferð á sólarstrendur. Aht væri
„Flestir þeir hópar sem gera út á fé
skattgreiðenda hafa komið sér upp
áróðursvélum með launuðum pennum
og talsmönnum..
.. stjórnmálamenn hafa verið allt of veikir fyrir þessari endalausu
frekju," segir m.a. í greininni.
þetta fjarska gaman fyrir viðkom-
andi aðila en minna spennandi fyr-
ir venjulega skattgreiðendur.
Launuð umræða
Flestir þeir hópar sem gera út á
fé skattgreiðenda hafa komið sér
upp áróðursvélum með launuðum
pennum og talsmönnum og heh
stétt manna hefur myndast sem
sérhæfir sig í því að tala fyrir mál-
um sem einhver þrýstihópurinn
heimtar ríkisframlög út á. Fræg-
ustu samtök þessarar tegundar hér
á landi eru auðvitað bændasamtök-
in.
Þeim samtökum hefur tekist
hreint ótrúlega vel upp við að
skrapa skattfé th félagsmanna
sinna. Og það út á jafnvonlaust fyr-
irbæri og landbúnað í harðbýlasta
landi þeirrar heimsálfu sem er yflr-
full af landbúnaðarafurðum. -
Reyndar höíðu þessi samtök og
hafa enn sérstakan hðsstyrk í því
kjördæmakerfi sem hér hefur verið
við lýði.
Svo rótgróin virðist þessi óska-
hstaíþrótt vera meðal okkar að for-
svarsmenn neytendasamtaka,
samtaka vinnandi fólks í landinu,
létu öllum hlum látum yfir því að
framlag skattgreiðenda í gegnum
ríkissjóð til samtakanna var
minnkað! Samtökin geta ekki horft
framhjá því að stærsti útgjaldalið-
ur allra íslenskra neytenda er opin-
ber gjöld og skattar. Þeim ber því
að fagna því ef ríkisstjórn reynir
að koma böndum á þann lið í heim-
ihsbókhaldinu.
Það versta við þetta aht saman
hefur svo verið að stjórnmálamenn
hafa verið allt of veikir fyrir þess-
ari endalausu frekju. Þeim hefur
þótt betra að kaupa sér frið með fé
skattgreiðenda en að slást við
þrýstihópana og samtakamergð-
ina. Þess vegna er mikilvægt að
styðja við bakið á þeim stjórnmála-
mönnum sem hafa kjark til að
bægja sníkjudýrunum frá launa-
umslögum landsmanna.
Glúmur Jón Björnsson
Endurgreiðslur
námslána og
„atgervisflótti"
„ ... það getur tekið námsmanneskju 20 til 40 ár að greiða námslánið
til baka af lágum launum," segir m.a. i grein Ingólfs.
íslendingar hafa löngum stundað
nám erlendis til að hafa aðgang að
menntun sem ekki er fáanleg hér-
lendis eða einfaldlega th aö víkka
sjóndehdarhringinn. Shkt er og
hefur verið nauðsynlegt aht frá
dögum Jóns Sigurðssonar.
Framhaldsnám
forréttindi
Með lögum um námslán frá 1976
og 1982 var því svo fyrir komiö aö
langskólanám íslendinga, hvort
heldur sem er hérlendis eða erlend-
is, er ekki lengur forréttindi fárra
útvahnna þar efnahagur aðstand-
enda ræöur langmestu um hver
kemst í nám. Þessi þróun sýnist
hafa verið verulegur þyrnir í aug-
um ráðherra Sjálfsteeðisflokksins
því að tvívegis í tíð menntamála-
ráðherra flokksins hefur fram-
færsluviðmiðun námslána verið
skorin niður um tæplega 20%, þ.e.
1986 og 1991.
Námslán eru hluti af grundvah-
armannréttindum: þau eru for-
senda þess að hver og einn ein-
staklingur geti stundað það nám
sem hugur hans eða hennar stend-
ur th. Núverandi fyrirkomulag
námslána hefur átt ríkan þátt í því
að konur, fólk utan af landi, fólk
með böm á framfæri og aðrir sem
eiga htið af peningum hafa getað
aflað sér margvíslegrar mennflmar
sem hefur gert mannlíf á íslandi
flölbreythegra.
Auk þess hefur núverandi kerfi
stuðlað að því að fólk hefur haft
KjaUarinn
Ingólfur Á. Jóhannesson
uppeldisfræðingur og vara-
formaður SÍNE
efni á því að velja sér námsleið með
það fyrir augum að vinna hjá rík-
inu eða öðrum sem borga lág laun
að námi loknu. Það að stuðla að
slíkri óeigingirni í námsvah hlýtur
að vera nokkurs virði fyrir þjóðfé-
lagið. Þjóðfélagið þarfnast vel
menntaðra hjúkrunarfræðinga,
fóstra og kennara og raunar höfum
við sífeht meiri og meiri þörf fyrir
góða menntún á þessum sviðum.
Auk þess geta ekki ahir grætt á því
að læra viðskiptafræði. Það eru
einfaldlega ekki th óendanlegir
peningar th skiptanna.
Á að kollvarpa kerfinu?
Það er alkunna að menntamála-
ráðherra hefur lagt fyrir Alþingi
frumvarp th laga sem gerir ráð fyr-
ir að kollvarpa núverandi kerfi
námslána og nú stendur th að
keyra það í gegn. Þar er gert ráð
fyrir rúmlega tvöföldun endur-
greiðslna af námslánum miðað við
það sem nú er eöa átta prósent af
tekjum að námi loknu. Það er
meira en greitt er í útsvar th sveit-
arfélaga á yfirstandandi ári.
Auk þess gerir frumvarp
menntamálaráðherra ráð fyrir því
að sljóm Lánasjóðs íslenskra
námsmanna fái aukið vald th að
ákvarða um upphæð námslána,
bæði th einstakhnga og námsfólks
með börn. Óttast margir að það
vald verði notað th að skerða
námslán vegna framfærslu barna
námsfólks en margir fjargviðrast
yfir því að námsfólk með böm fái
mikla peninga í námslán. Er þá
sjaldan htið til þeirrar staðreyndar
að t.d. einstæð foreldri og konur
með börn, enda þótt í sambúð séu,
hafa mun lakari tækifæri th að afla
sér góðra tekna með því að vinna
með námi heldur en einhleypur
karlmaður. Er það virkhega svo að
það sé fólki þymir í augum að sam-
félagið aðstoði konur með böm th
aö afla sér menntunar sem að auki
undirbýr þær undir láglaunastörf?
Auk þess em námslán verðtryggð
og það getur tekið námsmanneskju
20 th 40 ár að greiða námslániö th
baka af lágum launum.
Koma íslenskir náms-
menn erlendis heim
að námi loknu?
Ég óttast að láglaunastefna ríkis-
ins gagnvart menntafólki muni
leiða th aukins landflótta fólks sem
hefur búið erlendis og kynnst öðr-
um viðhorfum en svartagahsraus-
inu sem ræður ferðum hjá lands-
feðrum vorum og öðrum and-
menntunarsinnum. Þorri þeirra
sem menntast erlendis kemur heim
að námi loknu og margir þeirra fáu
sem ílendast eriendis gera það af
persónulegum ástæðum, t.d. þeirri
að erlendur maki sætti sig ekki við
hinn landlæga þjóðemishroka og
útlendingafyrirhtningu sem oft er
jafnvel látin í ljósi við nýheimkom-
ið menntafólk.
Eitt af því sem hvetur fólk th
heimkomu er sanngjamt náms-
lánakerfi. Flest okkar hta á það
sem skyldu sína að vinna landi og
þjóð gagn og færa þannig heim arð-
inn af menntun okkar. Einungis
fáir vinna meira gagn með því að
búa erlendis þótt sú hafi líklega
verið raunin um Jón heitinn Sig-
urðsson.
Það er hins vegar ástæða th að
ætla að ef endurgreiðslukerfi
námslána verður breytt th hins
verra muni einhveijir neyðast th
að setjast að erlendis þar sem fólk
með góða menntun hefur mun
hærri laun en hérlendis, í sumum
tilfellum einfaldlega th þess aö hafa
efni á að endurgreiða námslánin.
Er þá ekki verr af stað farið en
heima setið með breytingar á end-
urgreiðslukerfi námslána?
Ingólfur Á. Jóhannesson
„Eg óttast að láglaunastefna ríkisins
gagnvart menntafólki muni leiða til
aukins landflótta fólks sem hefur búið
erlendis og kynnst öðrum viðhorfum
en svartagallsrausinu sem ræður ferð-
um hjá landsfeðrum vorum.“