Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.1992, Qupperneq 4

4
LAUGARDAGUR 9. MAÍ 1992.
Fréttir
Hagkvæmt að fækka mjólkurbúum um meira en helming:
Arlegur sparnaður yrði á
fjórða hundrað milljónir
- sjö manna nefnd vill verja 450 mílljónum úr buddu neytenda til úreldingar
FækM mjólkurbúum á landinu um
átta má gera ráð fyrir að spamaður-
inn í mjólkuriðnaðinum geti orðiö
eitthvað á fjóröa hundrað miiljónir á
ári. Alls eru nú starfrækt 15 mjólk-
ursamlög á landinu og hefur þeim
fjölgað um fimm frá því á sjötta ára-
tugnum. Spamaðurinn samsvarar
um 5 til 6 prósentum af heildar-
vinnslu- og flutningskostnaði mjólk-
ur. Að sama skapi mætti fækka störf-
um í greininni um 15 prósent. Á síð-
asta ári vom alls unnin 587 ársverk
í mjólkuriðnaðinum, þar af 354 í
Reykjavík og á Selfossi. Að Búðardal
undanskildum er mjólkuriðnaður-
inn hvergi afgerandi þáttur í at-
vinnulífi einstakra byggðarlaga.
Þetta em að hluta til niðurstöður
nefndar sem Steingrímur J. Sigfús-
son, fyrrverandi landbúnaðarráð-
herra, skipaöi og skilaði áhti fyrir
rúmu ári síðan. Nefndinni var ætlað
að gera tillögur um hagræðingu inn-
an nyólkuriðnaðarins og starfaði
undir formennsku Óskars H. Gunn-
arssonar, formanns Samtaka afurða-
stöðva í mjólkuriðnaði.
Nefndin gerði ítarlega úttekt á
stöðu einstakra mjólkurbúa á land-
inu. Með hjálp flókins reiknilíkans
kannaði hún hvaða bú hagkvæmast
væri að leggja niður. Með tilliti til
byggðasjónarmiða geröi hún þó ekki
tillögur um hvaða bú ætti að leggja
niður.
Neytendur greiða í sjóð
Sjö manna nefnd hefur nú gert til-
lögu um að mjólkurbúum verði gef-
inn kostur á að sækja um styrk úr
verðmiðlunarsjóði til úreldingar og
leggja núverandi starfsemi niður.
Innvegin mjólk og ársverk árið 1991
Húsavík
Isaförður
BlönduóSr,
Sauðár-
krókurm
ðti
faHvammstangi
?: Ip.
Vopnafjörður
Im
Neskaupstaður
&
Búðardalur
Borgarnes [HjÖ
Reykjavík I
Selfoss
Innvegin mjólk
samtals 105 millj./i.
Ársverk samtals 587
T\,
(68)
20,5
(32) I

£

£
? e
i?

I
Q)

&
S
co
? /

/
c- “O
o 4?
S I
3 M

<4/
s
§
s
<0
4i «
Skýringar
JL
&
Talin vera
hagkvæm
Undanskilin
athugun
Talin vera
óhagkvæm
(68) Arsverk
20,5 inrtvegin mjólk
(millj./l.)
Þess má geta að sjóðurinn er fjár-
magnaður af neytendum sem greiða
til hans í gegnum verð á mjólkurvör-
um. Á árinu 1990 greiddu neytendur
tæplega 400 milljón krónur til sjóðs-
ins.
Sjö manna nefnd bendir ekki á ein-
stök bú sem rétt sé aö úrelda í tillög-
um sínum. Verði tillaga sjö manna
nefndar um breytt hiutverk verð-
miðlunarsjóös samþykkt af stjórn-
völdum er ekki ólíklegt að óhag-
kvæmustu búin, samkvæmt áður-
nefndu reiknilíkani, leggist af á
næstu árum. Samkvæmt tillögu sjö
manna nefndar gætu þau bú, sem
sækja um úreldingastyrk á næstu
tveimur árum, fengið samtals 450
miiljónir í sinn hiut.
Hagkvæmt að leggja
niður átta bú
Reiknilíkaninu var ætlað að finna
þann fjölda mjólkurbúa og þá legu
þeirra sem lágmarkað gæti heildar-
kostnaöinn við vinnsluna, að teknu
tilliti til gildandi skipulags og flutn-
inga hráefnis. Viö útreikningana
voru líkaninu að mestu gefnar frjáls-
ar hendur til að ákveða hvaða bú
skyldi leggja niður. Mjólkurbúin á
ísafirði og í Vopnafirði voru þó und-
anskilin þar sem sýnt þótti að sam-
göngur til þessara staða á veturna
væru ótryggar. í hluta útreikning-
anna var mjólkursamlag KEA einnig
undanþegið hagkvæmnisútreikning-
um.
Útkoman úr reiknilíkaninu varð sú
að hagkvæmt væri að leggja niður
mjólkurbúin á Sauðárkróki, Húsa-
vík, Blönduósi, Neskaupstað, Höfn,
Patreksfiröi, í Borgamesi og Búðar-
dal. Á núvirði myndi árlegur rekstr-
arspamaður í greininni nema 200
milljón krónum á ári væru þessi bú
lögð niður. Að teknu tilliti til af-
skrifta á föstum kostnaði yrði sparn-
aðurinn 315 milljón krónur að nú-
virði. Ef öll þessi bú yrðu úrelt og
sparnaður notaður til úreldingar
tækiþaðeinungis2,4ár. -kaa
m Björgunar áhafnar bandarísks strandgæsluskips minnst:
Níu íslendingar heiðraðir
Hópur skipverja af bandaríska strandgæsluskipinu Alexander Hamiiton ásamt eftirlifandi björgunarmönnum sinum um borð i varðskipi i Keflavikurhöfn.
Haldið var á staðinn undan Garðskaga þar sem Alexander Hamilton varð fyrir tundurskeyti þýsks kafbáts fyrir 50 árum og sökk. DV-mynd Ægir Már
Níu Islendingum vom færð heið-
ursskjöl frá æðsta yfirmanni banda-
rísku strandgæslunnar við hátíðlega
athöfn að Hótel Loftleiðum á miö-
vikudagskvöld. Þeir vom heiðraðir
fyrir hetjuiega framgöngu við björg-
un skipverja af bandaríska strand-
gæsluskipinu Alexander Hamilton
sem varð fyrir tundurskeyti skammt
utan við Garöskaga 29. janúar 1942.
íslendingamir vora heiðraðir í tii-
efni þess að 50 ár era hðin frá björg-
unarafreki þeirra.
Auk heiöursskjalanna var sérstök
athöfn við Garðskagavita á fimmtu-
dag þar sem festur var upp minning-
arskjöldur um atburðina fyrir 50
árum. Sama dag hélt hópur eftirlif-
andi skipveija af Alexander Hamil-
ton með varðskipi frá Keflavíkur-
höfn á staðinn þar sem Alexander
Hamilton varð fyrir tundurskeyti
þýsks kafbáts. Fór þar fram minn-
ingarathöfn um þá sem létust í árás-
inni.
Undirbúningur heimsóknar skip-
veijanna af Alexander Hamilton hef-
ur staðið frá 1990. Aðalsteinn Hall-
grímsson, starfsmaður í Lóranstöð-
inni á Keflavíkurvelh, las þá grein
eftir fyrrverandi flotaforingja í
strandgæslunni sem lifði árásina af
og var bjargað um borð í íslenskan
fiskibát. Er hann færði þennan at-
burð í tal viö Óla Guðmundsson skip-
stjóra kom í Ijós að Óh var einmitt
formaður á vélbátnum Freyju frá
Njarðvík sem bjargaöi flotaforingj-
anum og fleiri úr áhöfn strandgæslu-
skipsins. Vélbáturinn Haki frá Vog-
um og Aldan frá Seyðisfirði tóku
einnig þátt í björguninni.
Aðalsteinn ritaði flotaforingjanum
bréf og sagði honum sögu Ólaf Guð-
mundssonar af björguninni. Leiðir
skipbrotsmannanna og björgunar-
manna þeirra lágu ekki saman eftir
atburðinn og vissu því hvoragir
nokkuö um hina. Eftir heimsókn eins
skipveija Alexanders Hamiltons til
íslands á síðasta ári var hafist handa
við undirbúning heimsóknarinnar.
Aðalsteinn Hahgrímsson lést í jan-
úar síðasthðnum en dóttir hans,
Kristín, tók við undirbúningsstarf-
inu ásamt Óla Guðmundssyni.
Þeir sem heiðraðir vora fyrir björg-
unaraffekið fyrir 50 árum vora: Óh
Guömundsson, Siguijón Stefánsson,
Símon Þorsteinsson, Arni Þórarins-
son, Kiemens Sæmundsson, Siginjón
Sigtryggsson, Þórarinn Oddsson,
Guðjón Dagbjartsson og Hákon Pét-
ursson. Ekki hafðist upp á einum
skipveija af Haka.
AJexander Hamilton fylgdi skipa-
lestum frá Bandaríkjunum áleiöistil
Bretlands þar sem bresk fylgdarskip
tóku við. I janúar 1942 sigldi Alex-
ander Hamilton til hjáipar stjóm-
lausu birgðaskipi suðaustur af ís-
landi og dró það í leiðindaveðri áleið-
is th Reykjavíkur. Eftir að annað
dráttarskip tók við birgðaskipinu við
Garðskagavita og skipverjar Alex-
anders Hamhtons sáu fram á hvíld í
landi eftir erfitt úthald varð skipiö
fyrir tundurskeyti þýsks kafbáts. Var
skipveijum, er komust lífs af, bjarg-
að úr sjónum og björgunarbátum og
þóttu íslensku sjómennimir sýna
mikið hugrekki við björgunina með
ógnir þýsks kafbáts á næsta leiti. -hlh