Dagblaðið Vísir - DV - 25.02.1993, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 25. FEBRÚAR 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð i lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr;
Mislukkað stjórntæki
Ríkisstjórnin fylgir þeim ráöum, að heppilegt sé að
hafa nokkurt atvinnuleysi í landinu til þess að fólk haldi
betur á spöðunum í vinnunm og geri ekki kröfur um
óbreytt lífskjör. Hagfræðin segir, að þetta sé ein auðveld-
asta og öruggasta leiðin í baráttunni við verðbólguna.
Þetta má ekki segja opinberlega. Til að breiða yfir
ábyrgð stjómvalda er atvinnuleysið kennt utanaðkom-
andi náttúruafli, sem kallað er kreppa. Hún er sögð stafa
af samdrætti útflutningstekna af sjávarútvegi, sem nem-
ur þó ekki nema um þremur milljörðum króna á ári.
Til samanburðar má nefna, að hinn heföbundni land-
búnaður kostar skattgreiðendur níu milljarða á flárlög-
um þessa árs, fyrir utan tólf milljarða, sem hann kostar
neytendur á þessu ári. Kreppan er blóraböggull upp á
1% af300 milljarða króna þjóðarframleiðslu á þessu ári.
Þriggja milljarða vasabrotskreppa, fimm prósenta
atvinnuleysi og slæmt fordæmi Færeyinga er óspart
notað til að gefa þjóðfélaginu frið fyrir kröfum um hærri
taxtalaun og stjómvöldum þar á ofan frið fyrir kröfum
um óbreytta velferðarþjónustu hins opinbera.
Sum áhrifin af þessu era góð. íslendmgar hafa áreið-
anlega fremur gott af auknum aga í störfum. Margir
standa sig betur í vinnunni, af því að þeir vilja ekki
lenda í hópi þeirra, sem sagt er upp. Þetta eflir þá sem
einstaklinga, svo og fyrirtækin og þjóðina í heild.
Samt er atvinnuleysi stórhættulegt hagstjórnartæki.
Við sjáum það vel í útlöndum, þar sem lengi hefur ver-
ið mikið atvinnuleysi. Langvinnt atvinnuleysi gerir fólk
óhæft til að hefja vinnu að nýju, þótt hún bjóðist. At-
vinnuleysið verður eins konar lífsstíll fátækrahverfa.
Atvinnumissir er stórfellt persónuáfall. Hann tætir í
sundur fjölskyldur, spillir heilsu fólks, veldur stórauk-
inni misnotkun áfengis og annarra fíkniefna, margfald-
ar afbrot og tjón. Hann eykur álagið á þjónustu hins
opinbera á mörgum sviðum velferðar og löggæzlu.
Atvinnuleysi rífur sjálfan þjóðfélagsvefinn, magnar
stéttaskiptingu og ábyrgðarleysi. Það felur auk þess í
sér gífurlega sóun á hæfileikum og kunnáttu hinna at-
vinnulausu. Víðast hvar hefur afar lítið verið gert til
að endurhæfa atvinnulaust fólk til nýrra verkefna.
Hagfræðikenningar um gJUdi atvinnuleysis sem hag-
stjómartækis vanmeta eða meta alls ekki þessa þætti.
Kostnaðurinn við brotnar persónur og brotin samfélög
er miklu meiri en hagurinn, sem fæst af meiri aga og
minna röfli. Það er bara erfiðara að mæla hann.
Atvinnuleysið á íslandi er orðið svo mikið, að það er
farið að hafa hin skaðlegu áhrif, sem við höfum séð í
útlöndum. Tímabært er, að stjómvöld halli sér frá trú-
boðum atvinnuleysis meðal ráðgjafanna, án þess þó að
falla fyrir háværum kröfum um atvinnubótavinnu.
Atvinnuleysi skánar lítið, þótt það sé dulbúið sem
atvinnubótavinna. Þess vegna er rétt að gjalda varhug
við tilraunum nokkurra sveitarfélaga til að komast yfir
ríkispeninga undir því yfirskini, að verið sé að útvega
fólki vinnu. Aðgerðimar þurfa að vera varanlegri.
Leggja þarf aukið fé í margs konar kennslu fyrir at-
vinnulausa, svo að þeir geti haslað sér völl á þenslusvið-
um, þar sem ríkir full atvinna. Þeir þurfa að koma sér
upp fagþekkingu, þekkingu á minni háttar rekstri og
fjármálum, svo og þekkingu á mannlegum samskiptum.
Ekki má líta á atvinnuleysi sem nauðsynlegan her-
kostnað við aðgerðir í efnahagsmálum, heldur sem einn
versta framtíðarvanda þjóðarinnar um þessar mundir.
Jónas Kristjánsson
„Menn þurfa ekki aö fylgjast vel með stjórnmálum til að vita, að Svanhildur og Ögmundur eru eindregnir
andstæðingar ríkisstjórnarinnar," segir m.a. í greininni.
Vernd verka-
lýðsfélaganna
í lögum um kjarasamninga opin-
berra starfsmanna segir, að starfs-
maður, sem lögin taki til og ekki
er innan stéttarfélags samkvæmt
þeim, eigi að greiða til þess stéttar-
félags, sem hann ætti að tilheyra,
jafnt því og honum bæri að greiða
væri hann í félaginu.
Hvað felst í þessu ákvæði?
Launagreiöandi opinbers starfs-
manns tekur fjárhæð af launum
hans og greiðir til einhvers stéttar-
félags opinberra starfsmanna, án
tillits til þess, hvort starfsmaður-
inn vill vera í félaginu eða ekki.
Ber utanfélagsmanni að greiða,
jafnhátt gjald og þeim, sem gengur
í félagiö af fúsum og frjálsum vilja.
Umræður um félagafrelsi á ís-
landi eru í vaxandi mæli famar að
snúast um það, hvort mannréttindi
séu í heiðri höfð, þegar slík
greiðsluskylda er lögð á þá, er hafa
atvinnu, hvort heldur hjá lúnu op-
inbera eða öðrum.
Verkfallsvopnið
Nú er rætt um það af meiri hrein-
skilni en oft áður, að undir merkj-
um verkalýðshreyfmgarinnar
skuli efnt til pólitískrar baráttu
gegn ríkisstjóm Davíös Oddssonar.
Vakin hefur verið athygli á því,
að viðræður við kennara undir for-
ystu Svanhildar Kaaber og opin-
berra starfsmanna undir forystu
Ögmundar Jónassonar hafi tæp-
lega verið komnar á skrið, þegar
forystmnennimir ákváðu að leita
eftir umboði til að geta notað verk-
fallsvopnið gegn viömælendum
sínum. Forystumennimir sáu ekki
ástæðu til að skjóta deilunni til
sáttasemjara, áður en þeir fóm að
hóta því vopni, sem þeir telja öflug-
ast. Menn þurfa ekki að fylgjast vel
með stjómmálum til að vita, aö
Svanhildur og Ögmundur em ein-
dregnir andstæðingar ríkisstjóm-
arinnar.
KjaHaiinn
Björn Bjarnason
alþingismaður
Sjóðir BSRB hafa verið notaöir til
auglýsingaherferðar í fjölmiölum,
sem ekki verður kennd við annað
en pólitíska baráttu. Nýlega fór
verkamannafélagið Dagsbrún í
auglýsingastríð við ríkisstjómina.
Aðalatriði gleymast
Ekki er nóg með, að forystusveit
verkalýðshreyflngarinnar starfi í
því vemdaða umhverfi, sem
skylduaðild að félögum hennar eöa
greiðsluskyldan til þeirra veitir
henni. í almennum umræðum er
þess einnig oft krafist af stjóm-
málamönnum, að þeir setji upp
siikihanskana, þegar þeir takast á
við verkalýðsforingjana, því að
annars ijúfi þeir friðinn á vinnu-
markaðinum og espi til verkfalla.
Umræður, sem byggjast á því að
„Besta leiðin til að komast að raun um
það, hvort launþegar telja æskilegt að
vera í verkalýðsfélögum eða ekki, er
að leyfa frjálsa aðild að þeim.“
Ólík aðstaða
Enginn verður skyldaður til þátt-
töku í stjómmálaflokki. Það yrði
talið hróplegt brot á mannréttind-
um, ef félagafrelsi væri skilgreint
þannig hér á landi, að mönnum
væri gert skylt að greiða gjald til
stjórnmálaflokks til að geta neytt
atkvæðisréttar í kosningum.
Stjómmálaflokkarnir búa þannig
við allt aðrar aðstæður en verka-
lýðsfélögin, sem nú á markvisst aö
nota gegn þeim.
Það er ekkert nýmæli, að undir
forystu Ögmundar Jónassonar sé
BSRB beitt í pólitískum tilgangi.
verkalýðshreyfingin og foringjar
hennar geti ekki notið sín nema í
vemduðu umhverfi, bera þess
merki, að aðalatriðin hafi gleymst.
Höfuðmáli skiptir auðvitað, hvort
starf hreyfingarinnar sé til þess
fallið að fullnægja kröfum þeirra,
sem skyldaðir em til að leggja
henni lið. Besta leiðin til að komast
að raun um það, hvort launþegar
telja æskilegt að vera í verkalýðsfé-
lögum eða ekki, er að leyfa frjálsa
aðild að þeim. A það mega verka-
lýðsforingjar ekki heyra minnst.
Björn Bjarnason
Skodanir aimarra
Frumvarp um Húsnæðisstof nun
„í hvítri bók ríkisstjómar Davíðs Oddssonar era
markmiö um að auka sjálfstæði ríkisstofnana. Frum-
varpið um Húsnæðisstofnun gengur í þveröfuga átt.
Ekki veröur betur séð en að með samþykkt þess
verði ábyrgð á útlánum í smáatriðum inni á borði
ráðherra. Það er furðulegt ef sjálfstæðismenn á þingi
era þeirrar skoðunar aö þetta sé það sem koma skal.“
Úr forystugrein Tímans 24. febr.
Samkeppni í byggingariðnaði
„Samkeppnin er einfaldlega komin út yfir alla
skynsemi. Þetta hefur gerst með þeim hætti að bank-
ar og sjóðir, sem era ríkistryggðir, hafa veitt mönn-
um, sem aldrei hafa sannaö getu sína, fyrirgreiöslu
til rekstrar. Afleiðingin er einfaldlega sú að á mark-
aðnum era alltof margir aöilar sem rýra almennt
traust í viðskiptum... Lausnin á þessum vanda nú
er að sameina fyrirtæki í byggingagreinum og leyfa
þeim að fara á hausinn sem ekki standa sig. Eftir
það verða lífeyrissjóðimir í landinu að kaupa hlut í
þessum fyrirtækjum til að koma hjólinu af stað.“
Sigurður Sigurjónsson, forstj. Iðnaðurinn, 1. tbl. 1993
Heílsteypta
fjölskyldustef nu skortir
„Þátttaka beggja foreldra á vinnumarkaðinum
er löngu orðin að staðreynd en treglega hefur gengið
að mæta þörfum þeirra og barna þeirra. Heils dags
vistun bama á leikskólum hefur verið forréttindi
fárra og seint gengur að koma á samfelldum heils
dags skóla þótt einstök sveitarfélög séu byrjuð að
feta sig inn á þá braut. Það hefur skort illilega heil-
steypta ftölskyldustefnu hér á landi og þá ekki síst
með hag bamanna í huga.“
Úr forystugrein Alþbl. 24. febr.