Dagblaðið Vísir - DV - 07.08.1993, Qupperneq 17

LAUGARDAGUR 7. ÁGÚST 1993
17
Sigmar Pálmason var einn þeirra sem fóru í svaðilförina út í Surtsey i miðju eldgosi fyrir 30 árum.
DV-mynd Ómar Garðarsson
Glæfraför út í Surtsey í miðju eldgosi fyrir 30 árum:
Vildum mót-
mæla nafngift
eyjarinnar
- segir Sigmar Pálmason, einn svaðilfaranna
Svaðilförunum tókst að komast aftur um borð í bátinn við illan leik.
DV-mynd Sigurgeir Jónasson
„Viö tókum okkur saman, nokkrir
nemendur í Stýrimannaskólanum
í Vestmannaeyjum, þann 13. des-
ember, tæpum mánuði eftir aö
Surtseyjargosið hófst, og fórum út
í eyna með bátnum Júlíu til þess
að gefa henni nafnið Vesturey. Vik-
umar á undan hafði staðið mikil
umræða um hvaða nafn ætti að
gefa eynni,“ sagði Sigmar Pálma-
son, einn nokkurra Vestmannaey-
inga sem lögðu í þessa miklu
glæfrafor fyrir tæpum 30 árum.
Vakti áhuga
fjölmiðla
Glæfraferð þeirra félaganna
vakti mikla athygli í fjölmiðlum á
sínum tíma enda var stranglega
bannað að fara út í eyna. Á þessum
tíma gerðu margir vísindamenn
ráð fyrir að Surtsey myndi fljótlega
hverfa í sæinn undan ágangi sjáv-
ar, en menn voru samt sem áður
áhugasamir um að finna nafn á
eyna.
Þann 9. desember hafði örnefna-
nefnd og menntamálaráðuneytið
fundið eynni nafnið Surtsey og
voru margir mjög ósáttir við þá
nafngift. Þeirra á Tneðal voru
nokkrir nemendur í Stýrimanna-
skólanum í Vestmannaeyjum.
Þeir fengu þá hugmynd að fara á
báti út í eyna og skíra hana Vestur-
ey til þess að mótmæla hinni nafn-
giftinni. Svo gripið sé niður í frétt
dagblaösins Tímans 21. desember
1963: „Um kvöldið var gerður nauð-
synlegasti undirbúningur, útveg-
aðir hjálmar, málaö nafnspjald
með nafninu VESTUREY, en aöal-
tilgangur fararinnar var að mót-
mæla ónefninu SURTSEY og skyldi
landgöngu freistað, ef fært sýndist,
en þó ekki teflt í neina tvísýnu."
Ekki virðist þess þó nægilega
hafa verið gætt af hálfu leiðangurs-
manna.
Freistuðu landgöngu
„Við ákváðum að gera út þennan
leiðangur til að skíra eyjuna Vest-
urey og fórum á bátnum Júhu sem
þá var gerð út í Vestmannaeyjum.
Það er um 50 tonna bátur. Síðan
vorum við með lítinn árabát sem
við ætluðum í land á. Þama var
mjög aðdjúpt af því að eyjan er
mjög brött, enda mikil kvika. Það
var hins vegar mjög gott veður er
við komum að eynni og engin gos-
virkni; það gerði hlé á gosinu rétt
í þann mund.
Eftir að ákvörðun var tekin um
landgöngu settum við bátinn á flot
úr Júlíu fimm saman en þrír aðrir
freistuðu einnig landgöngu úr litl-
um gúmmíhraðbáti sem fylgt hafði
Júlíu. Báðum þessum bátum
hvolfdi um það bil sem við reynd-
um að taka land á eynni. Aldan var
svo geysilega snörp að það skipti
engum togum að bátarnir fóm báð-
ir á hvolf,“ sagði Sigmar.
Gosvirknin
byrjaði aftur
„Trébáturinn sökk og hann hefur
aldrei sést aftur en hinn skolaðist
frá eynni á hvolfi. Þegar við vomm
nýkomnir í land byriaði gosvirkni
aftur og það var eins og maður
stæði á pappakassa, þetta var alveg
hrikalegt.
Eyjan hvarf nær alveg í reykjar-
mekki og við lentum í miklu ösku-
falli. Eins og nærri má geta, fór
þetta ekki vel í menn. -Við vissum
þá af bátnum Júlíu nokkur hundr-
uð metra undan landi sem veitti
vissa öryggiskennd, en við vorum
þó hálfsmeykir um að eyjan myndi
hreinlega springa í látunum.
Skipverium á Júlíu tókst síöan
að skjóta björgunarlínu yfir til okk-
ar og þannig tókst að koma bátnum
til okkar. Honum hvolfdi aftur í
brimgarðinum en það tókst að
koma honum á réttan kjöl rétt und-
an landi. Okkur tókst með herkjum
að synda út í bátinn og bjarga okk-
ur þannig. Dvölin í eynni var um
það bil klukkutími.
Einhverjir brenndust nokkuð á
sjóðandi heitum vikrinum; enginn
þó alvarlega enda var þetta heitur
vikur en ekki rennandi hraun. Sig-
urgeir Jónasson ljósmyndari, sem
var með í för, skemmdi hjá sér vél-
ar því það fór svo mikili vikur í
þær.
Það má segja að farið hafi betur
en á horfðist enda vorum við rosa-
lega hræddir á meðan á þessu stóð.
Engin eftirmál urðu af þessu uppá-
tæki en það má með sanni segja að
þetta hafi verið töluverður glanna-
skapur af okkur," sagði Sigmar.
Yflmáttúrulegt
að sleppa heilir
í grein Morgunblaðsins 21. des-
ember 1963 af atburðinum var það
talið yfimáttúrulegt að mennimir
skyldu sleppa lifandi frá þessu
upgátæki:
„í sama mund gerði gífurlegt gos.
Öskufallið var ógurlegt, en einnig
rigndi glóandi grjóti allt í kringum
mennina. Þá sukku þeir í seiga
leðju. - Tókst þeim að losna úr
henni með erfiðismunum. Síðan
lögðust þeir undir kamb, þegar
mestu goshviðumar gengu yfir.
Má það heita yfimáttúrulegt, að
þeir skyldu sleppa við alvarlega
áverka í gosköstunum. Allir voru
þeir illa á sig komnir, rennandi
votir og höfðu drukkið sjó meira
og minna."
60 ÁVÍSANIR A AFSLATT
Mwmk Hnð ^ ' I m M iri
mJI ]