Dagur - 29.05.1993, Blaðsíða 18

18 - DAGUR - Laugardagur 29. maí 1993
LVIKMYNDIR
Jón Hjaltason
Spielberg; í sauðaJitunum
Þessa dagana er nýjasta
sköpunarverk leikstjórans Stevens
Spielbergs í þann veginn aö birtast
almenningi vestan hafs. Jurassic
Park heitir það, hlaðið risaeðlum
og öðrum fomaldardýrum.
Óstaðfestar fréttir herma að
tölvuköllum hafi aldrei áóur tekist
jafnvel upp og í Jurassic Park, það
sé rétt eins og risaeðlumar séu
lifandi og í þann veginn að brjóta
af sér fjötra hvíta tjaldsins.
Kostnaður við myndina varð líka
umtalsverður, eóa í kringum 40
milljarða íslenskra króna. En nú
virðist Spielberg hafa yfirgefið
ævintýrið, að minnsta kosti í bili.
í svart hvítu
Varla var Spielberg fyrr búinn að
leggja lokahönd á Jurassic Park en
hann flaug yfir til Evrópu að
mynda metsölubók Thomas
Keneally um þýska iðnjöfurinn
Schindler sem bjargaði yfír 1000
gyóingum frá gasklefum þýskra
nasista. Við þetta verk glímir hann
nú og leggur mikið undir. Myndin
á að verða þriggja klukkustunda
löng og í svart-hvítu. Með þessum
hætti vill Spielberg reyna aó
nálgast drunga þessa ægilega tíma
í sögu mannkyns, jáfnframt því að
gera hana meira í ætt við
heimildamynd en leikna.
Mógúlamir hjá Universal reyndu
að fá leikstjórann ofan af þessari
ætlan sinni en án árangurs. Því
ekki að mynda í lit og gera síðan
svart-hvíta kópíu, sögu þeir
auðvitað meó það í huga að geta
síóar sýnt myndina í lit og kannski
ekki síst selt hana í sjónvarp. En
Spielberg varð ekki haggað, þessa
mynd ætlaði hann að filma í svart-
hvítu - og hver deilir við
Spielberg?
“Við hugsum ekki allir um
gróða í þessum iðnaði,” sagði
leikstjórinn aóspurður um þessa
þráhyggju sína í viðtali við
bandaríska stórblaðið Newsweek.
“Ef til er ég eigingjam og geri
þessa mynd fyrir sjálfan mig, fyrir
þá sem komust af, fyrir fjölskyldu
mína - og fyrir allan almenning
sem ætti að skilja inntak orðsins
Holocaust, helfarar gyðinga.”
En þessi orðabókarskýring er
ekki alveg frí. Aætlaður kosmaóur
við Schindler's List, sem er heiti
myndarinnar, er eitthvað örlítið á
fjórtánda milljarð íslenskra króna.
í leit að upprunanum
Spielberg þótti ekki annað tækt en
að myndin um Schindler yrði
filmuð í sama umhverfi og hún
Liam Neeson leikur Schindier.
Embeth Davidtz lcikur þernu fangabúðarstjórans.
Úr Schindler's List. Gripavagn á leið til Auschwitz.
gerðist upphaflega. Á þröngum
strætum hinnar pólsku
Krakowborgar, í gyðingahverfinu,
við verksmiðju Schindlers, í
sveitinni í kring og jafnvel í
Auschwitz; alstaðar er Spielberg á
kreiki með hinum þekkta
kvikmyndatökumanni Januzs
Kaminski. þeir brjóta allar
meginreglur tökumanna; filma í
gegnum tómlega glugga, í
gegnum rifur á gluggatjöldum og
opnar dyr. „Eg veit að tæknilega
er þetta rangt en útkoman er
frábær", segir Kaminski. “Til
þessa hefur öll kvikmyndin verið
tæknilega röng - það er hið góða
vióþetta allt saman.“
Áður en lengra er haldið verð
Útkeyrsla úr
Macintosh
og PC tölvum á H
filmur eða pappír *
Skönnum myndir rtffl
og merki (Ca
[M'
Flytjum texta úr AKj
í PC og PC
í Macintosh
ég aö leiðrétta sjálfan mig;
Spielberg fékk ekki að filma í
Auschwitz vegna mótmæla
samtaka gyóinga gegn því. En
hann dó ekki ráðalaus, í
snarheitum lét hann byggja
eftirlíkingu af sviðinu nánast í
hliðinu að hinum illræmdu
fangabúðum. Það skipti Spielberg
Ben Kingsley á tali við Spielberg.
Kingsley er gyðingurinn sem sér um
bókhaldið fyrir Schindler.
töluverðu máli að myndin væri
filmuð í Póllandi og því mátti ekki
flytja Auschwitz-tökumar í
upptökuver í Hollywood. „Þetta
hefur verið besta reynsla ævi
minnar við kvikmyndagerð. Mér
finnst ég aldrei hafa komist í jafn-
mikla og góða snertingu við efnið,
söguna, og núna“, segir hann.
Schindler
„Hann var enginn engill að
upplagi“, segir Liam Neeson sem
leikur Schindler. Hann var nasisti
sem reyndi að græða á stríðinu,
kvennaflagari og hneigður fyrir
sopann. Heldur ósennileg lýsing á
dýrlingi, ekki satt. Hann réði
gyðinga til vinnu í glerverksmiðju
sinni er hann hafði komist yfir í
Krakow í krafti stöðu sinnar innan
nasista, bauð þeim lífvænlegan
aðbúnað, tefldi á tæpasta vað með
mútugjöfum og smjaðri til að
forða verkamönnum sínum frá
gasklefanum og tókst jafnvel aó
frelsa gyðinga úr Auschwitz.
Spielberg hefur boðið
gyðingum, er dvöldu á sínum tíma
hjá Schindler, að koma í
heimsókn til kvikmyndafólksins.
Komið hvenær sem þið viljið dyr
okkar standa ykkur ávallt opnar,
hefur hann sagt. Sumir hafa þegið
þetta boð. Bronislawa Karakulska,
fékk að sjá endursköpun þess á
hvíta tjaldinu þegar hún 11 ára
gömul færði Schindler
afmælisköku. Hann brást við með
því að kyssa hana á báðar kinnar
sem gat svo sannarlega verið
hættulegur verknaóur í þá daga.
Karakulska, sem enn á heima í
Krakow, féll næstum því í grát
þegar minningamar voru svo
ljóslifandi dregnar upp úr
fortíðinni. “Þessi kvikmynd mun
hitta alla þá er lifðu þessa atburði
beint í hjartastað", sagði pólska
konan.
Það er ekki að furða þó að
Spielberg fmni til nálægðar við
söguna þegar hann fjallar um
útrýmingarbúðir nasista í
Póllandi. Allt frá bamæsku hefur
hann hlustað á sögur um ættingja
sína er létu lífið í fangabúóum
Þjóðverja. Glíman við Schindler
hefur dregið upp myndina sem
hann hafði ekki aldur til að
upplifa sjálfur. Maóurinn sem gert
hefur fjórar af tíu ábatasömustu
kvikmyndum sögunnar (þeirra á
meðal Jaws og E.T.) er nú í fyrsta
sinnið að gera kvikmynd sem
fyrirfram er talin vonlaus á
mælikvarða peningahyggjumanna
Hollywood.
Söngkonan Amina
Ég veit ekki hvort hún er komin á
það stig að kalla megi hana
Islandsvin en sjálfsagt er hún
óframfærin og elskuleg - og til
íslands hefur hún komið í tvígang
ef ég man rétt. Þetta er söngkonan
Amina Annabi, sú sem flutti lag
Frakka í Evróvisjón í fyrra.
Amina er ekki við eina fjölina
felld, hún hefur meðal annars
spreytt sig á hvíta tjaldinu.
Bíógestir muna hana helst í
hlutverki skækjunnar í Sheltering
Sky þar sem hún var að segja eini
ljósi punkturinn. Hinn lukkulegi
John Malkovich fékk í þeirri sömu
mynd að sænga hjá Aminu.
Amina hefur nú tekið upp
þráðinn á nýjan leik í myndinni
The Hour of the Pig, ástarsögu frá
miðöldum. Amina leikur konuna
sem ekki fellur inn í hópinn, hún
er sígauni, á skjön við allt og alla
vegna uppruna síns. Colin Firth er
lögmaður sem tekur að sér aö
verja hana þegar bæjarbúar sækja
að henni. Sakarefnið kemur
lögmönnum 20. aldar eflaust
einkennilega fyrir sjónir. Firth
ver ekki konuna, heldur svín sem
hún á. Ákæran er morð. Verði
Amina Annabi, franska söngkonan sem sló í gegn á Islandi í fyrra, lætur
ekki deigan síga. Nú megum við eiga von á henni í nýjustu kvikmynd Lesley
Megahey um sígaunakonuna sem þarf að verja svín sitt gegn morðákæru.
svínið sakfellt er ekki ósennilegt
að eigandinn verði látinn gjalda
þess á líkama sínum og ef til vill
fjöri.
Höfundur handrits og leikstjóri
myndarinnar, Lesley Megahey,
segir mál sem þetta ekki hafa
verið óalgeng á miðöldum, þau
hafi í raun verið einn útbrots-
háttur kynþáttafordóma. Um örlög
Aminu er hann hins vegar þögull
sem gröfin.