Dagblaðið Vísir - DV - 14.01.1995, Blaðsíða 24

24
LAUGARDAGUR 14. JANÚAR 1995
Sögur af nýyrðum_
Hlot
Orðanefnd byggingarverkfræð-
inga var snemma árs 1988 skipt í
tvo vinnuhópa. Hinn nýi hópur,
sem kallaður er vinnuhópur B,
hefir aðallega tjallaö um hugtök úr
burðarþolsfræði og jarðfræði, aðal-
lega þeim þáttum hennar, sem
verkfræðingum er nauðsynlegt aö
bera skyn á. Báðar þessar greinar
styðjast við eðlisfræði. Af þeim sök-
um hefir vinnuhópurinn ekki kom-
ist hjá því að fást við eðlisfræðileg
hugtök.
í grannmálum okkar eru orð, sem
í almennu máli merkja „líkami",
notuð um eðlisfræðilegt hugtak,
sem skilgreint er sem „afmörkuð
heild af efni í storkuham, vökva-
ham, gasham eða rafham'1. Sem
dæmi um þetta mætti taka, að á
dönsku er talað um flydende le-
geme, á ensku um body of water
og á þýsku um Wasserkörper. Þessi
orð og orðasambönd gætu t.d. átt
við vatnið í Reykjavíkurtjörn.
Ýmsir eðlisfræðingar hafa notað
um þetta hugtak orðið hlutur. Það
samrýmist ekki minni málkennd
og varla málkennd nokkurs venju-
legs íslendings að kalla vatnið í
Tjörninni vatnshlut eða bergið í
Hornbjargi berghlut.
Eitthvert fyrsta verkefni, sem
vinnuhópurinn fól mér, var að
finna stutt íslenskt orð yfir framan-
greint eðhsfræðihugtak. Ég velktist
okki í vafa um að verkefniö var
erfitt. Ég taldi ekki ráðlegt að
mynda samsett orð né heldur að
velja eitthvert gamalt orð og gefa
því þessa nýju merkingu. Nú bar
nauðsyn til að mynda algerlega
nýtt orð. Ég gerði mér ljóst, að hér
var á ferðinni yfirhugtak hugtaks-
ins hlutur. Þess vegna virtist mér
eðlilegt að mynda orð af sömu rót
og hlutur. Hluturev skylt sögninni
hljóta. .Af slíkum hljóðskiptasögn-
um er oft hægt að mynda ný orð.
Ég á við, að unnt er að fylla upp í
göt, sem ekki hafa verið nýtt. Skylt
skjóta er orðið skot. af brjóta er
brot og af rjúka er rok. Af hljóta
má því eins mynda hlot. Og svo
Umsjón
Halldór Halldórsson
skemmtilega vill til, að orðið hlot
(hvk.) er til í fornensku. Þaö er því
hrein tilviljun, aö orðið skuli ekki
hafa verið til í íslensku. Með því
að orðið hafði ekki verið til í ís-
iensku, taldi ég mér heimilt að gefa
því þá eðlisfræðilegu merkingu,
sem orðið legeme hafði á dönsku
og body á ensku. Samkvæmt dag-
bók minni kynnti ég formanni
Orðanefndarinnar, Einari B. Páls-
syni prófessor, þetta orð 19. maí
1988, og vafalaust hefi ég kynnt það
á nefndarfundi nokkru síðar. En
nýyrði af þessu tæi þurfa menn að
segja að minnsta kosti sextíu sinn-
um, áður en þeir venjast þeim.
Menn fengu því góðan tíma til að
hugsa um orðið. Það sætti að vísu
engri mótspyrnu, en það var ekki
lagt fram á vinnublaði fyrr en 22.
sept. 1989. Síðar var orðið tekiö upp
í jarðfræðisafn nefndarinnar og
kom út á prenti í því safni í sumar,
sem leið, einnig í samsetningunum
berghlotjarðvegshlot, vatnshlotog
eiturgasshlot. Þá er mér kunnugt
um, aö nokkrir kennarar Háskól-
ans, einkum ungir kennarar, nota
orðið hlot í kennslu sinni. '
Grand Cherokee, árgerð 1993,
meö öllu, til sölu, upphækkaður, blásanseraður,
ný dekk. Bíll í toppstandi.
Upplýsingar í síma 553-9373, Karl,
í dag og næstu daga.
INNANHÚSS-
ARKITEKTÚR
í frítíma y ðar með bréfaskriftum
Engrar sérstakrar undirbúningsmenntunar er krafist til
þátttöku. Spennandi atvinna eöa aðeins til eigin nota.
Námskeiðið er m.a. um húsgögn og húsgagnaröðun, liti,
lýsingu, list, þar tilheyrir listiðnaður, gamall og nýr stíll,
blóm, skipulagning, nýtísku eldhús, gólfiagnir,, vegg-
klæðningar, vefnaðarvara, þar tilheyrir gólfteppi, hús-
gagnaefni og gluggatjöld ásamt hagsýni o.fl.
Eg óska án skuldbindingar að fá sendan bækling yðar um
INNANHÚSS-ARKITEKT-NÁMSKEIÐ
Nafn .........................
Heimilisfang ..........................
Akademisk Brevskole A/S
Jyllandsvej 15 • Postboks 234
2000 Frederiksberg • Kobenhavn • Danmark
Krossgáta
V/Sfibf / GfíTuN W/■' "FJÖR / SKbG^^/um,, ROKfí mPlLLfí SELJfí DÝRT UOKK- URT HL'ÝJfí KLfíKfí SoRGfíR (FÓTB.J kepph/ P60DI
SKRHL / PFR5
TRóll /<ONU FJÍÐfí Z 6
r 1 STÓRT TR£ J-'ftVfíR- Dufí ■ 6RfúfiuR S/GR- uÐl) '0//31/U A£f)r/v V/B6/K
PÆR/ll
'Okfítjfí IS SuLTph
PiGOR. SKST
I, HHWfíRt RVfíS/ ■
TRj'fíGR 'ODUR f
MÚSG KOSTuR KoNu
'OSröÐ UóuR
') Borg/ JlTf
GOLfí f
f 'f) rfyjfltí /-£//< v
HflLH RóFfí/V
FflUT/ fíj R B/Ffí
Sfí S£m LYKTf)f>
FORb. p/-uG B'fíTuR
HF tún/ /RY/VT EKK/ BLfluTU /0 uett^
Þl/RR PFÓHTli ríLUT/
í) TR'E II EKK/, UTflN fí SKRlFfíP 3
fílÞRá/ FULlBR’.
fjTR/T F)R ‘OS/ÓUR
£HD.
HK/F- OR KL-D- flfíuó/u SRPT.*-
EK/</ N/En/R
HÖ66
R/T- HftTT- UR \ B/ETfí F/fFKj fíST PFF/ EKK/ á'Ö/nuL s
SfímhtL. Tó/va/ SEK/JL.
TR/S- ^ V£/?T T/S-Pfí KL'OR/TÐ
/AWfíH VLRKuR
TÖT//V
!) LJÚKfí upp’
L'fíTHfí
/ f S/)6T U/r\ Rl6Kitt(,0 S'ERHL . 5 FoRSK
E/rí/V- Eá//V
r/?n
' /-F/T lb Slrga f/TÐUP SUÐU VERKSm. /7
HFS- OVD/ róW/V RfíkHfí
ToTuR
f POR/ GLJÚFuít
SfíR
HfíFfí '/ HYáfíJU % fRE
BREyTfpi
9 f 5ÚPU SK'fíLW "V SfímsT /1
TfíUT mr
BOáfí ORkúlÐ
Kíukk R GEtSLfí HJúp 'fírr > SfíF/V/
/Eá/S h/fíi. (S/LD) ÚRko/f)fí PROF
LjT/LL
þfíN/z /6 7 E/H- STflYuP V • TRÉ
tre
RfíUS SkfíRt) 15 Rújo FöT /3
F/W/Z/6
SuND TfíNk' Bfík- HluT/
SAUH
\ HRÚGfí á'/mfíTD
w
U) ~> cc -4 a: ■2: GC -4 X £ V 0 cv -4 0 ar K 2) <*
<5: kO - uc *X K K 9; K 9; Cú 9:
• -4 K •4 *„ <0 O k -4 K X 9T K
V- Vö -4 9; 9; VQ 9; 9: K 4 (5) 9; •
CQ q: u, X V) cn K ■4 Pý $ 9: 9C V
k sc $ -4 <c: X X Cc X 4 9; K ct:
<33 .0 9; * «cr u. tÝ 9; * Qí -54 9; 4;
R) • * > r 9: K 9; . vx ö
V- •R (4 X* <0 9: VTl 9: 9:
V) Uí 4 9; (5) N U) 4 '4 vo
4* V K X Gl vj X u 9: V QC' K * 4: •9; K 9;
3; K X X -4 -4 vh 9; 5 X. 5; •x (4
U) 'O - Q: • Ri • K 9: