Dagblaðið Vísir - DV - 14.01.1995, Blaðsíða 4

4
LAUGARDAGUR 14. JANÚAR 1995
Fréttir
Viðvarandi erjur Þorsteins Pálssonar og Jóns Baldvins Hannibalssonar:
Rýtingar og rauðar rósir
- samskiptasaga í sjö ár
Jón Baldvin Hannibalsson og Þorsteinn Pálsson á góðri stund. Þeir hafa háð marga snerruna um hin margvis-
legu málefni síðustu sjö árin.
Átök Jóns Baldvins Hannibalsson-
ar utanríkisráðherra og Þorsteins
Pálssonar sjávarútvegsráðherra
vegna komu kanadíska sjávarút-
vegsráðherrans Brians Tobins í op-
inbera heimsókn til íslands verða til
þess að rifja upp fyrri átök þessara
fjandvina. Allar götur frá því Jón
Baldvin var utanríkisráðherra undir
forsæti Þorsteins í ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks, Framsóknarflokks og
Alþýðuflokks hefur verið viðvarandi
spenna í samskiptum hans og Þor-
steins. Það hefur varla komið upp
það mál í íslenskri póhtík að gagn-
kvæm skothríð hæfist ekki milli
þeirra félaga. Eftir að ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar komst til valda
með Jón Baldvin og Þorstein innan-
borðs sem fagráðherra hefur það líka
vakið nokkra athygli að í deilumál-
um þeirra hefur Davíð Oddsson oftar
en ekki snúist á sveif með Jóni Bald-
vin.
Ef htið er aftur til ársins 1987, þeg-
ar þreifingar, sem voru undanfari
ríkisstjómar Þorsteins Pálssonar,
stóðu yfir, kemur í ljós að upphafið
lofaði góðu. í viðtah við DV í apríl
voru þeir nánast eins og ástfangið
par í tilhugalífinu. Á Stöð 2 þáði Þor-
steinn rós að gjöf frá Jóni Baldvin
sem sagði við það tækifæri. „Það
væri gustuk að við og Kvennalistinn
leystum Þorstein og þá sjálfstæðis-
menn úr framsóknarijósinu,“ og
vitnaði þar til ríkisstjórnar Fram-
sóknarflökks og Sjálfstæðisflokks.
Þorsteinn lét ekki sitt eftir hggja og
svaraöi Jóni Baldvin að bragði. „Þú
kemst kannski í kynni við fálkann
ef þú stendur þig vel.“ Þetta var þó
aðeins byrjunin á stormasömu sam-
bandi einstakhnga sem lengst af hafa
verið saman í ríkisstjóm.
Ávöxtur tilhugalífsins
Ávöxtur þessa tilhugalífs varð rík-
isstjóm Þorsteins Pálssonar sem liföi
að vísu skammt. Enda varla búið að
setja upp hringana þegar erjurnar
hófust.
Ríkisstjórnin var mynduð um sum-
arið og tók við 8. júlí. Jón Baldvin
var fjármálaráðherra og Steingrímur
Hermannsson utanríkisráðherra.
Stjórnarsamstarfið, sem stóð stutt,
bar keim af því að Steingrímur, sem
var fráfarandi forsætisráðherra,
virtist ekki getasætt sig við að vera
aðeins stýrimaour á skútunni. Því
sigldi skútan í hlykkjum undir stjórn
tveggja skipstjóra og endaði að sjálf-
sögðu uppi á skeri.
I septemberbyrjun segir DV frá
hugmyndum um nýtt stjómarmynst-
ur og að Jón Baldvin og Steingrímur
séu að kanna möguleika á nýrri rík-
isstjóm án Sjálfstæðisflokksins. Þor-
steinn Pálsson er harðorður á þess-
um tímapunkti:
„Þetta skýrir að þeir hafa lagst á
eitt um að koma í veg fyrir að hægt
sé aö vinna af skynsemi í ríkisstjóm-
inni. Mér finnst þetta vera skýringin
á því hvers vegna þeir hafa báðir
verið að reyna að eyðileggja þessa
stjórn.“
Daginn eftir svarar Jón Baldvin
Þorsteini fullum hálsi og það er ljóst
að hjónabandið er í uppnámi og tími
stríðsyfirlýsinga genginn í garð.
„Við þessu er einfalt svar. Mér lík-
ar illa aö hggja undir ásökunum um
óheihndi. Forsætisráðherra ímyndar
sér þetta og sér óheihndi í hverju
homi.“
Rýtingsstunga í bakið
Þessar deilur enduðu í frægu upp-
gjöri þar sem Steingrímur og Jón
Baldvin blésu ríkisstjómina af í
beinni sjónvarpsútsendingu. Þar tal-
aði Jón Baldvin um rýtingsstungu í
bak sér í tengslum við uppgjöriö.
Hann vísaði þar til efnahagstihagna
Þorsteins og tillögu um matarskatt.
í þessari lotu hófst samstarf Þor-
steins og Jóns Baldvins því með
rauðri rós en endaði með rýtings-
stungu.
Eftir stjórnarshtin héldu áfram ýf-
ingar með þeim. Jón Baldvin gaf
Þorsteini þessa einkunn: „Þorsteinn
er vænn maður og sléttur og felldur
á yfirborðinu en lokaður og dulur.
Honum er ekki sýnt um að laða að
sér fólk..." Þorsteinn lét Jón Bald-
vin ekki eiga hjá sér og svaraði hon-
um: „Með yfirlýsingum sínum að
undanfömu hefur Jón Baldvin verið
að draga pólítíska umræðu áratugi
aftur í tímann þegar hún snerist fyrst
og fremst um persónuníð og rógburð.
Fréttaljós
Reynir Traustason
Svona persónuníð hefur maður ekki
séð í áratugi.“
Eftir þetta hægist um með þeim í
bih enda annar innan stjórnar og
hinn utan.
Næsti kafh þessa einvígis hefst í
raun eftir að ríkisstjóm Daviðs
Oddssonar var mynduö. í maí 1991
tókust Þorsteinn og Jón Baldvin á
um EES. Þorsteinn vhdi ekki að ís-
land gerðist aðili að EES nema ís-
lendingar fengju fullt tollfrelsi fyrir
allar íslenskar sjávarafurðir.
í júlí var tekist á um Tvíhöfða-
nefndina og formennsku þar. Þess-
um átökum lauk eins og nafn nefnd-
arinnar gefur til kynna með því að
nefhdin fékk tvo formenn, einn frá
hvomm. í framhaldi af þessu dehdu
þeir um sjávarútvegsstefnuna í hehd.
„Yfirlýsingar Þorsteins eru böl ríkis-
stjórnarinnar," sagði Jón Baldvin.
„Fæ ekkert nema skítkast frá kröt-
um,“ sagði Þorsteinn.
í ágúst 1992 deila þeir um íslenska
aðalverktaka. Þorsteinn vih leysa
upp fyrirtækið og nota þá íjármuni
sem th falla th að styrkja stöðu ríkis-
sjóðs.
Ósammála um Aðalverktaka
„Mér finnst að það geti komið
tvennt th greina. Annar kosturinn
er sá að gera íslenskum aðalverktök-
um að faha frá þeirri fimm ára einok-
un sem það hefur fengið. Hinn kost-
urinn er sá að leysa fyrirtækið strax
upp og ríkið fái sinn hlut greiddan
út,“ sagði Þorsteinn í febrúar 1992.
Jón Baldvin var ekki aldeihs sam-
mála þessari skoðun:
„Úr því sjávarútvegsráðherra telur
sig geta leyst mál Aðalverktaka með
patentlausnum þá held ég að hann
ætti frekar aö huga að framtiðar-
stefnumótun th að koma í veg fyrir
þá þjóðarógæfu að útgerðarmenn fái
ókeypis kvóta fyrir hundruð mhlj-
arða.“
Næsta bomba fellur í endaðan
október sama ár í tengslum við LÍÚ-
þing á Akureyri. Jón Baldvin sendir
þá Þorsteini kveðju vegna yfirlýs-
inga Þorsteins um gjalþrotaleiðina
svokölluðu sem hann taldi að Davíð
og Jón Baldvin leggðu th. Þorsteinn
sagði að þessi stefna myndi leggja 37
sjávarútvegsstaði í rúst. Jón Baldvin
svaraði þessu auðvitað á sinn máta:
„Ég hef ekki séð þessa tímamóta-
ræðu sjávarútvegsráðherra, einung-
is séð brot úr henni í sjónvarpi. Þaö
hvarflaði að mér hvort dómsmála-
ráðherra heföi brugðiö sér í gervi
sjávarútvegsráðherra með aftöku-
lista úr dómsmálaráðuneytinu í far-
teskinu."
Hér er aðeins tiplað á stærstu mál-
unum í þessu einvígi sem staðið hef-
ur í rúm sjö ár. Það er þó ljóst að á
bak við tjöldin hafa þeir félagar verið
að kljást í mun fleiri málum. Þar má
nefna stöðu Guðmundar Eiríkssonar
þjóðréttarfræðings sem starfaði í ut-
anríkisráðuneytinu. Hann var á
svipaðri skoðun og Þorsteinn og
hafði t.d. efasemdir um Smuguveið-
ar. Því hefur verið haldið fram að
Jón Baldvin hafi ekki verið hrifinn
af ýmsum verkum Guðmundar sem
fékk loks leyfi frá störfum í utanrík-
isþjónustunni. í framhaldi af því fór
hann hins vegar að starfa fyrir sjáv-
arútvegsráðuneytið.
Fallegt veður
Deilur um niðurskurð á þorsk-
kvóta settu svip á samskiptin framan
af kjörtímabilinu. Þar var Þorsteinn
fastur á sínu á meðan Jón Baldvin
og Davíð vhdu meiri sveigjanleika.
Þeir félagar voru þó hófsamir í yfir-
lýsingum í febrúar 1994 þegar Sig-
hvatur Björgvinsson lagði til að
þorskkvótinn yrði aukinn um 35 til
50 þúsund tonn. DV spurði Þorstein
hvernig honum litist á hugmyndina:
„Ég hef ekki heyrt neinar thlögur,"
var svarið. Jón Baldvin var spurður
sömu spurningar: „Það er fallegt veð-
ur í dag,“ var svar hans.
Nýjasti kaflinn í átakasögunni
snýst um heimsókn kanadíska sjáv-
arútvegsráðherrans, Brians Robins:
„Þorsteinn getur sjálfur haft ofan af
fyrir honurn," sagði Jón Baldvin.
„Höfum ekkert upp úr því að fara í
fýlu,“ svaraði Þorsteinn.
Framtíðin verður að skera úr um
það hvernig samskiptum þeirra Jóns
Baldvins og Þorsteins verður háttað
í framtíðinni en miðað við reynsluna
er líklegt að þau verði frekar kennd
við rýtinga en rósir.
Kanadíski sjávarútvegsráðherrann sló á léttari strengi í heimsókn sinni:
Bið að heilsa öðrum í fjölskyldunni
sagði Tobin við Ólaf Hannibalsson eftir að hafa svarað fyrirspum hans
„Ég bið að hehsa öðrum í fjöl-
skyldunni," sagði Brian Tobin,
sjávarúfvegsráðherra Kanada, á
ráðstefnu um endurreisn þorsk-
stofnsins eftir að hann hafði svarað
spumingu Ólafs Hannibalssonar
um sela- og hvalarannsóknir í
Kanada. Tobin var þama að gant-
ast með skyldleika Ólafs við Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkis-
ráðherra, sem hvorki vhl sjá
Kanadamanninn né heyra, og upp-
skar skelhhlátur viðstaddra.
Þrátt fyrir þessa gamansemi ráð-
herrans færði hann íslendingum
annan og alvarlegri boðskap. Brian
Tobin flutti erindi um ástand
þorskstofnsins viö Kanada. Fjöldi
manns hlýddi á erindi hans þar
sem hann lýsti skelfilegu ástandi
stofnsins sem hann taldi að væri
tilkomið vegna mistaka stjóm-
málamanna og hagsmunaaöila.
Hann segir að miðin séu nánast
eyðimörk og að það hafi verið grip-
ið allt of seint í taumana. Hann
sagðist vhja vara íslendinga við að
lenda í sömu stöðu með sína fisk-
stofna. Hann vhdi ekki tjá sig um
deilu íslendinga og Norðmanna um
veiðar í Barentshafi.
„Hann hefur skýrt afstöðu þeirra
og tekið mjög skýrt fram að þeir
hafi eingöngu verið að fjalla um
afstöðu Kanada til þessa samnings
og þeir hafi ekki á nokkurn hátt
viljað skerða hagsmuni Islands eða
annarra aðha að Svalbarðasam-
komulaginu. Hann hefur sagt að
Norðmenn hafi ekki thefni til þess
að vitna til þessa samnings gegn
íslendingum," sagði Þorsteinn
Pálsson í samtali við DV vegna
samnings Kanadamanna við Norð-
menn um gagnkvæmt eftirlit með
veiðum. Þorsteinn segir að hann
og Tobin hafi átt þriggja tíma fund
á heimhi Þorsteins þar sem hann
h'afi m.a skýrt fyrir honum sjón-
armið íslands varðandi Svalbarða-
samninginn.
„Hann sagði mér að eftir þennan
fund okkar skhdi hann betur okkar
afstöðu og okkar stöðu," segir Þor-
steinn.
Opinberri heimsókn Tobins lauk
í gærkvöldi meö kvöldverðarboði
sem haldið var til heiðurs honum
og konu hans að Hótel Holti.
-rt