Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.1995, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 28. JANUAR 1995
15
'

' ■ V."-;
Fimmtán hús i Súðavík eru ónýt eftir snjóflóðið og mörg skemmd. Fjárhagslegt tjón er því mikið fyrir utan manntjón sem aldrei verður bætt. Hreinsun er hafin og hjól atvinnulífs eru að
byrja að snúast á ný. Mikið starf bíður heimamanna. DV-mynd Heiðar Guðbrandsson
IIHk
\ s" \f~: IHPvJ y /
'f ■ .&!
Haldið
af stað á ný
Hreinsun er nú hafin af fullum
krafti í Súðavík eftir snjóflóðið
mikla og dýrkeypta. Hjól atvinnu-
lífsins eru að byrja að snúast á
nýjan leik eftir harmleikinn. íbú-
arnir hafa haft í nógu að snúast
enda röskunin mikil. Fjöldi manna
á um sárt að binda og erfiðust er
staða þeirra sem misstu ástvini
sína. Höggið var þungt í sumum
fjölskyldum og í raun ógerlegt að
setja sig í spor þeirra sem misstu
börn, foreldra og maka.
Hjartahlýja
og samúð
Súðvíkingar fundu þó einlæga
samúð þjóðarinnar allrar og sam-
hug á erfiðri stundu. Hugur þjóðar-
innar kom best í ljós í söfnuninni
„Samhugur í verki“. Þjóðarviljinn
kom fram. Allir sem vetthngi gátu
valdið lögðu sitt af mörkum. Þjóðin
kom fram sem einn maður. Árang-
urinn varð enda stórkostlegur og
er verðugur stuðningur við þá sem
misstu allt sitt í náttúruhamförun-
um. Manntjónið verður ekki bætt
en söfnunin sýndi hug fólksins.
Fjárstuðningurinn verður til þess
að hjálpa þeim sem misstu til þess
að byrja upp á nýtt. Ekki þýðir að
gefast upp þótt á móti blási.
Pistilskrifari sat undirbúnings-
fundi fyrir landssöfnunina fyrir
hönd síns blaðs. Þar sameinuðust
Rauði krossinn, Hjálparstofnun
kirkjunnar, stjómvöld og alhr
stærstu fjölmiðlar landsins í þessu
skyndiverkefni. Alvara hvíldi yfir
fundunum, svo sem von var, en
einhugur fundarmanna var alger.
Bregðast varð skjótt við og gera
vel. Sú varð líka raunin. Það mega
íslendingar eiga, þrátt fyrir dægur-
þras um smámuni, að þegar veru-
lega bjátar á þá standa þeir saman.
Forseti íslands orðaði það svo í við-
tah, þegar snör viðbrögð þjóðar-
innar lágu fyrir, að íslendingar
væra hjartahlýir. Vonandi verður
þessi hjartahlýja landsmanna Súð-
víkingum og íjölskyJdunni í Reyk-
hólasveit huggun í sárum harmi.
Hörmungaratburðurinn í Súða-
vík hefur þjappað þjóðinni saman.
Við erum fámenn hér og mikið
munar um hvern og einn. Sárast
var að sjá á eftir börnunum sem
áttu lífið framundan.
Erfittval
En lífið heldur áfram þrátt fyrir
mikið áfall. Uppbygging mun hefj-
ast innan skamms í Súðavík.
Starfsmenn Viðlagasjóðs hafa met-
ið tjón á fasteignum í þorpinu.
Fyrsta mat bendir til þess að fast-
eignatjónið nemi 200-250 milljón-
um króna. Fimmtán hús eru gjör-
ónýt og mörg skemmd. Uppbygging
í Súðavík verður væntanlega á öðr-
um stað og öruggum gagnvart snjó-
flóðum. Hreppsnefnd Súðavíkur
hefur falið starfandi sveitarstjóra,
Jóni Gauta Jónssyni, að gera tillög-
ur að deihskipulagi fyrir nýja
byggð á svokölluðu Eyrardals-
svæði.
Þeir sem misstu hús sín í snjó-
flóðinu á Súðavík, og raunar þeir
sem eiga hús sem naumlega
sluppu, standa frammi fyrir erfiðu
vali. Sumir hafa greinilega valið
þann kost að flytja burt. Á meðal
þeirra eru þeir sem urðu fyrir
þyngsta áfalhnu. Fleiri snúa vænt-
anlega aftur heim. Sé mat manna
það aö ákveðin hús séu óörugg til
búsetu ber skilyrðislaust að gera
því fólki sem þar bjó kleift að koma
sér upp húsi á öruggum stað. Ekki
verður við það unað að fólk geti
ekki gengið til hvílu öruggt um sig
og sína. Það var og er á ábyrgð hins
opinbera að fólki var leyft að reisa
sér þau hús sem standa. Þar var
byggt samkvæmt skipulagi. Staðan
er hins vegar sú að sum hús, hvort
sem þau eru í Súðavík eða á öðrum
stöðum við svipaðar aðstæður, eru
hreinlega verðlaus vegna þess að
þau þarf að rýma jafnvel oft á vetri
vegna snjóflóðahættu. „íbúarnir í
hverfinu virðast á einu máli um
að þeir ætli ekki aö vera hérna
annan vetur, segir íbúi í Teiga-
hverfi í Hnífsdal í viðtali við Morg-
unblaðið í gær. Byggðin þar er á
rauðu svæði þar sem hætta er á
snjóflóðum. Húsin eru rýmd oft á
vetri og ástandið hefur skaðleg
áhrif á íbúana, einkum börnin.
Húseigandinn segir í viðtalinu að
húsið hafi verið á sölu í þrjú ár en
ekki heföi einn maður komið að
líta á það. í hverfinu eru tvær götur
og húsin nýleg, ellefu að tölu.
Fólkiö velji sjálft
Vandinn sem menn standa
frammi fyrir núna er hvort greiða
beri út þau hús sem teljast óíbúðar-
hæf eða hvort menn fái önnur hús
og örugg á sama stað í skiptum
Laugardagspistill
Jónas Haraldsson
fréttastjóri
fyrir hitt. Kristján J. Jóhannesson,
sveitarstjóri á Flateyri, ræðir í DV
í gær þá hugmynd að ríkið kaupi
húseignir sem eru á hættusvæðum
vegna snjótlóöa og segir: „Það verð-
ur aldrei samþykkt að ríkið kaupi
og greiði út húseignir fólks sem býr
á svæðum þar sem talin er snjó-
ílóðahætta. Mín skoðun er sú að
verði farin sú leið að kaupa eignir
af fólki á þessum svæðum verði það
að gerast með þeim hætti að það
verði byggð hús á öruggara svæði
og skipt við fólk. Það kemur ekki
til greina að greiða út peninga
beint.“
Hér talar sveitarstjóri sem eðli-
lega á mikilla hagsmuna að gæta
fyrir sitt byggðarlag. Hann vill
halda sínu fólki. í raun er það svo
að margir í sjávarþorpum, t.d. á
Vestfjörðum, hafa búið við hreina
átthagatjötra. Glæsileg einbýlishús
þeirra hafa verið verðlítil eða verð-
laus. Hús sem eru að brunabóta-
mati allt að 15 milljónum króna
hafa selst á 4-5 milljónir króna,
hafi þau selst á annað borð. Sveit-
arstjórinn heldur því áfram og seg-
ir: „Kæmi til þess að ríkið keypti
húseignina yrði að greiða hana
samkvæmt mati og þá fengi húseig-
andinn fullt verð án tillits til þess
hvert mögulegt söluverð væri.
Mörg þeirra húsa sem eru á um-
ræddum svæðum eru keypt á
markaðsverði. Þarna geti því verið
um verulegan hagnað að ræða og
það sem meira er margir mundu
þá nota tækifærið og hverfa brott
af svæöinu." Sveitarstjórinn sér
fyrir sér mikinn kostnað samfé-
lagsins vegna þessa og vill flutning
innan byggðarlagsins og fjárveit-
ingar í snjóflóðavamir sem reynd-
ust gagnlegar fyrir ofan byggðina
á Flateyri á dögunum.
Ekki skal úr því dregið að snjó-
flóðavarnir veröi efldar. Forsætis-
ráðherra hefur hins vegar .bent á
að þær varnir geti orðið svo dýrar
að frekar borgi sig að kaupa upp
hús á helstu hættusvæðum. Vand-
séð er að hægt verði að kúga fólk
til þess aö búa áfram þar sem það
treystir sér ekki til að vera. Því er
eðlilegt að fólk, sem á húseignir á
sannanlegum hættusvæðum, fái
eignir sínar greiddar samkvæmt
mati og það velji sér síðan örugga
búsetu að vild. Vonandi kjósa sem
flestir að halda tryggð við sína
heimabyggð. Þar ræður margt.
Menn hafa atvinnu sína á staðnum,
þar er þeirra fólk og land sem þeir
þekkja. Flestum þykir vænt um
sinn stað.
Súðavík er ofarlega í huga fólks
að vonum. Þar hefur veriö sýnt að
auðvelt er að byggja upp á öruggum
stað. Vilji menn hins vegar flytja
annað, hvort sem það er innan
sama atvinnusvæðis eða lengra
burt, þá verður svo aö vera. Það
sama gildir um fólk sem býr á öðr-
um staðbundnum hættusvæðum í
ákveðnum sveitarfélögum, t.d. í
Hnífsdal, Flateyri, Patreksfirði,
Siglufirði og víðar. Tilefni er gefið
fyrir heildarmati á ástandinu.
Endurmat
á hættusvæðum
Helstu snjóflóðafræðingar okkar
hafa viðurkennt að mat okkar á
snjóflóðahættu stenst ekki. Þaö
þarf því gagngerrar endurskoðun-
ar við. Umhverfisráðherra brá
skjótt við og fékk hingað til lands
norskan sérfræðing í snjóflóöa-
vörnum. Sérfræðingurinn, Karst-
en Lid, sat málþing um snjóflóða-
varnir þar sem hann miðlaði af
snjóflóðareynslu Norðmanna. Han
sagði erfitt að segja til um það hvort
tækni Norðmanna hefði gert það
mögulegt að sjá fyrir snjóflóðið í
Súðavík en sagði þó: „Ef litið er til
reiknilíkana okkar þá er ljóst að
snjóflóðið er innan þeirra marka
sem við getum reiknað." Norski
sérfræðingurinn sagði það einnig
bundið í reglugerð í Noregi að ef
útreikningar gerðu ráð fyrir að
snjóflóð félli á svæði á þúsund ára
fresti þá væri ekki byggt á því
svæði.
Ljóst má vera að viö getum mikið
lært af Norðmönnum í þessum efn-
um. Ráðherra á von á skýrslu sér-
fræðingsins og í framhaldi af því
samvinnu um snjóflóðavarnir hér-
lendis. „Þetta mun byggjast á sam-
vinnugrundvelli; staðbundinni
reynslu ykkar af snjóflóðum fram
að þessu og þeirri þekkingu og
reynslu sem við Norðmenn höfum
af snjóflóðavömum. Við getum náð
árangri með því að sameina þetta
tvennt,“ sagði Karsten Lid í sam-
tali við DV fyrr í vikunni.
Menn hafa því brugðið skjótt við
á öllum vigstöðvum eftir harmleik-
inn í Súðavík. Því starfi verður að
halda áfram af fullum krafti. Augu
okkar opnuðust en það var dýru
verði keypt.