Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1995, Blaðsíða 2

2
ÞRIÐJUDAGUR 7. MARS 1995
Fréttir_______________________________________
Þing Norðurlandaráðs:
Þingið er annað og
meira en veislusamkomur
- segir Geir H. Haarde, nýkjörinn forseti Norðurlandaráðs
Eru þing Norðurlandaráðs nokkuð
annað en veislusamkomur þar sem
þú verður veislustjóri út árið?
„Þing Norðurlandaráðs eru annað
og meira en veislusamkomur. Þar fer
fram mjög mikil starfsemi sem við
íslendingar höfum í gegnum árin
haft mikið gagn af. Mikilvægi þessa
samstarfs hefur sjaldan verið meira
en núná. En auðvitaö er gestum sýnd
ákveðin gestrisni þegar þeir koma í
opinberum erindagjörðum til annars
lands. Ég held að það hafi verið eðli-
lega að því staöið."
Tímaritið Economist hefur lýst nor-
rænu samstarfí sem miðaldra ástar-
sambandi sem beri engan ávöxt. Það
kosti hátt í 10 milljarða á ári og komi
fyrst og fremst norrænum flugfélög-
um til góða. Á það er bent að helstu
breytingarnar hin siðari ár hafi kom-
ið utan frá, til dæmis EFTA. í raun
hafi ekkert gerst á vettvangi Norður-
landaráðs síðan það var stofnað á
sjötta áratugnum. Hvað segir þú um
þessa gagnrýni?
„Á fyrstu árum þessa samstarfs
náðist mikill árangur sem miðaði að
því að gera samskipti milli borgara
þessara landa bæði einfaldari og auð-
veldari. Þetta þekkjum við íslending-
ar mjög vel enda höfum viö notið
góðs af því, til dæmis hvað varöar
möguleika til atvinnu, búsetu og
náms, vegabréfafrelsi og aðgang að
almannatryggingum. Hins vegar má
til sanns vegar færa að á síðasta ára-
tug hafi komið ákveðin stöðnun í
samstarfið en á því er að verða breyt-
ing. Núna er ætlunin að koma sam-
starfi landanna í afmarkaöan og
ákveðinn farveg utan um tiltekin mál
sem hafa norrænt gildi í stað þess
að þenja þaö yfir alla skapaða hluti.
Markmiðið er að einbeita sér að þeim
þrem málaflokkum sem pólitísk
samstaða hefur tekist um; hefðbund-
in norræn málefni, til dæmis á sviði
menningarmála, Evrópusamskiptin
og málefni nærhggjandi svæða, til
dæmis Eystrasaltslandanna. Einmitt
núna séu menn að komast út úr þess-
um erfiðleikum sem vissulega voru
fyrir hendi. Hins vegar má ekki
gleyma því að norræn samvinna fel-
ur í sér margt annað en samskipti
stjómmálamanna og ríkisstjóma.
Samstarfið nær þvers og kruss um
öll þjóðfélögin, þvert yfir samtök, fé-
lög, stofnanir og sveitarfélög. Og
þrátt fyrir að leiðir hafi skihð í sam-
bandi við ESB þá er mikil samstaða
um að halda samstarfinu áfram. Fyr-
ir okkur íslendinga er það afar mikil-
vægt.“
Hans Engell, formaður danskra
íhaldsmanna, segir þingið í Reykja-
vík hafa verið „fiaskó“. Staðfestir
það ekki mat Economist?
„Hans EngeU dró í raun þessa full-
yrðingu til baka síðar á þinginu.
Þessi stóm orð féUu í umræðu um
skipulagsmál. Spumingin var að af-
greiða þau á sjálfu þinginu eða í
haust. Gildistaka þessara skipulags-
breytinga hefði í báðum tilfeUum
orðið í ársbyijun 1996 þannig að þetta
var deUa um keisarans skegg enda
náðist samstaða allra um lokaaf-
greiðsluna."
Oftar en ekki var fundarsalurinn
tómur þrátt fyrir að umræður stæðu
yfir. Ber það ekki vott um áhuga-
leysi?
„Stór hluti af starfseminni fer fram
á minni fundum og er ekki sýnilegur
í sjálfum fundarsalnum. Á göngum
og í hliðarherbergjum eru málin
rædd og mörg vandamál leyst. Þetta
er alþekkt á Alþingi íslendinga."
Ef maður lítur til baka. Hvað stendur
upp úr i samstarfi Norðurlandanna?
„Það er náttúrlega hinn sameigin-
legi vinnumarkaður, vegabréfafrels-
ið og félagsmálasáttmáUnn. Og sá
aðgangur sem við íslendingar höfum
haft að norrænum menntastofnun-
um hefur veriö mikfis virði fyrir
unga fólkið. Auk þessa hafa ríkin öll
notið góðs af þeirri samræmingu sem
átt hefur sér stað í lagasetningu land-
anna. AUt gengur þetta út á það að
auðvelda samskiptin fyrir hinn al-
menna borgara. Að margra mati er
þetta samstarf ríkjanna til fyrir-
myndar. Víðs vegar um heiminn
þykir þetta gott dæmi um árangurs-
ríka samvinnu."
Fyrir hverju munt þú beita þér sem
nýkjörinn forseti Ncrðurlandaráðs?
„Það Uggur í hlutarins eðU að mitt
meginverkefni næstu mánuðina
Yfirheyrsla
Kristján Ari Arason
verður að koma í höfn þeim tillögum
um endurskipulagningu Norður-
landaráðs í kjölfar þess að Svíþjóð
og Finnland hafa gengið í Evrópu-
sambandið. Að auki vænti ég þess
aö það megi efla samstarf þeirra
landa sem liggja aö norðurheim-
skautssvæðinu. Þá verður það æ
brýnna að efla aðstoðina við Eystra-
saltslöndin, ekki síst vegna þeirrar
óvissu sem einkennir þróunina í
Rússlandi."
Ertu sannfærður um að Norður-
landaráð eigi framtíð fyrir sér?
„Ef ráðið ber gæfu til þess að endur-
skipuleggja sig í takt við tímann þá
tel ég að það eigi áfram fiUlan rétt á
sér. Sú niöurstaða sem fékkst á nýaf-
stöðnu þingi bendir til þess að það
sé vilji fyrir því að viöhalda þessu
samstarfi." •
Hvaða áhrif hefur innganga Sviþjóð-
ar og Finnlands i Evrópusambandið
á samstarf Norðulandanna?
„Án efa munu ýmis málefni, sem
hafa verið fyrirferðarmikU á nor-
rænum vettvangi, flytjast yfir á
þennan evrópska vettvang. Reyndar
er það þannig aö Norðurlöndin hafa
verið of lítU eining tU þess að finna
lausnir á ýmsu sem lýtur að viðskipt-
um, fjármálum og efnahagsmálum.
Þar hafa EFTA, EES og Evrópusam-
bandið reynst betri vettvangur.
Margir telja til dæmis að EES-samn-
ingurinn sé mikUvægasti norræni
samningurinn sem hafi verið gerður.
Hættan er hins vegar sú að Finnar
og Svíar verði svo uppteknir af nýj-
um viðfangsefnum innan Evrópu-
sambandsins að þeir hafi ekki mann-
skap og tíma til að sinna norræna
samstarfinu sem skyldi. Mér sýnist
þó allt benda til þess að þeir muni
leggja áherslu á þetta samstarf, rétt
eins og Danir.“
Væri ekki einfaldast að ísland sækti
um aðild að Evrópusambandinu til
að efla Norðurlandasamstarfið?
„Nei, það tel ég ekki. Þá væru Norð-
urlöndin einungis orðin að htlu hér-
aðssambandi innan Evrópusam-
bandsins og starfsemin myndi þynn-
ast út. Auk þess hefur Noregur ný-
lega hafnað aöild í þjóðaratkvæða-
greiðslu. Noröurlandasamstarfið er
orðið rótgróið og vert að halda fast í
það. í þessu sambandi má ekki
gleyma að Norðurlöndin búa að sam-
eiginlegum menningararfi sem teng-
ir þjóðfélagsþegnana saman, ekki
síst í viðhorfum til þjóðfélagsins og
lýðræðisins."
Hvernig verður skipulagi Norður-
landaráðs háttað á næstu árum?
„Það má gera ráð fyrir að yfirbygg-
ingin verði minni. Nú er til umræðu
að Norðurlandaráðsþing verði ein-
ungis haldið einu sinni á ári en ekki
tvisvar eins og verið hefur og breyta
nefndaskipulaginu, aðlaga það
breyttum áherslum. Þetta er kannski
partur af þessum megrunarkúr sem
sumir eru að tala um að ráðið þurfi
að fara í, Enn fremur er ráðgert að
halda sérstakar ráðstefnur um tiltek-
in viðfangsefni sem ætti að tryggja
markvissara starf."
Hver væri staða íslands á alþjóða-
vettvangi án Norðurlandaráðs?
„Við værum ósköp einmana og eig-
inlega munaðarlaus ef við ættum I
ekkivísangóðanstuðninghjáfrænd- *
þjóðum okkar. Við megum ekki gera
htið úr þessu samstarfi. Það skiptir g
okkur miklu máh að vera hluti af ■
þessari norrænu fjölskyldu, ekki síst
í samskiptum okkar við umheiminn. i
Það væri margt öðruvísi hér á landi '
ef við hefðum ekki tekið þátt í þessu
samstarfi í gegnum árin.“
Svíar komu í veg fyrir það á nýaf- '
stöðnu þingi að samþykkt væri til-
laga frá Islendingum um varnir gegn
losun eiturefna í höfin og íslendingar
eiga í fiskveiðideilu við Norðmenn.
Eru þetta ekki lýsandi dæmi um að
brestir séu komnir í samstarfið?
„Nei, það tel ég ekki vera. Þetta eru
dæmi um mál sem þarf að leysa í
samskiptum þjóðanna. Norður-
landaráð er heppilegur vettvangur
til þess að ræða máhn og leysa deilu-
mál. Auðvitað kemur upp póhtískur
ágreiningur mihi landanna annað
veifið en þá er hepphegt að hafa
formlegan og óformlegan vettvang th
að ræða máhn.“
Innan Norðurlandaráðs er áhugi fyr-
ir stofnun sérstaks norðurheim-
skautsráðs. Er þetta ekki dæmi um
aukna yfirbyggingu?
„Það tel ég ahs ekki vera. Innan
þessa nýja ráös munu menn einkum
fialla um verndun umhverfisins. Það
þarf vart að tíunda mikhvægi þessa
málaflokks fyrir okkur íslendinga
sem lifum af veiöum á þessu svæði.
Umhverfisslys virða engin landa--
mæri og þess vegna verður að leysa
máhn með samstarfi þeirra landa
sem í hlut eiga. Að mínu mati á Hall-
dór Ásgrímsson lof skhið fyrir sitt
frumkvæði í þessu máli.“
Við afhendingu bókmenntaverðlaun-
anna endaði Einar Már Guðmunds-
son ræðu sína á því að Norden væri
í orden. Ert þú sammála því?
„Þetta var mjög vel aö orði komist
hjá skáldinu. Ég tek hehshugar und-
ir þessi orð. Það var ánægjulegasta
verkefni mitt á þinginu að afhenda
honum þessi verðlaun. Þau voru
verðskulduð.“