Dagblaðið Vísir - DV - 18.04.1995, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 18. APRÍL 1995
15
Varð tilvísunar-
kerf ið úrelt?
Eftir aö hafa fylgst með deilum
heilbrigðisráöherra og sérfræði-
lækna um réttmæti tilvísunarkerf-
isins hefur skotið upp í huga min-
um þeirri spurningu hvers vegna
tilvísunarkerfiö var á sínum tíma
lagt niður.
Við upphaf síðasta áratugs var
orðið ljóst að heimilislæknakerfið
í Reykjavík var við að springa þar
sem fjöldi heimihslækna á íbúa var
ófullnægjandi. Til þess að mæta
þessum skorti heimilislækna í
Reykjavík létu borgaryfirvöld gera
áætlun um uppbyggingu heilsu-
gæslukerfis. Þegar kom að því að
samþykkja þessa áætlun náðist
ekki póhtísk samstaða um hana í
borgarstjórn. Eftir því sem borgin
stækkaði versnaði aðgangur fólks
að heimihslæknum.
Þegar starfsmönnum heilbrigðis-
ráðuneytisins varð ljóst að heimil-
islæknakerfið í Reykjavík var þess
vanbúið að takast á við þau verk-
efni sem því var ætlað þurfti það
að útvega Reykvíkingum fullnægj-
andi læknishjálp án tafar.
Ráðuneytinu var hér vandi á
höndum þar sem ekki var hægt að
gera viðunandi úrbætur á heimilis-
læknakerfinu á þeim tíma sem til
stefnu var. Það gat í raun ekki
brugðist við nema á einn veg th
Kjallarinn
Guðmundur Skúli
Johnsen
stjórnmálafræðingur
þess að létta á heimihslæknakerf-
inu og það var með því að opna
sérfræðilæknum leið inn í almenn-
ar lækningar.
Þessi leið skilaði árangri en líkt
og allar skyndilausnir var hún dýr
og óhagkvæm. Hún var dýr vegna
þess að sérfræðiþjónusta kostar
meira en almenn þjónusta. Hún var
óhagkvæmari vegna þess að ríkið
gat ekki lengur haft eftirht með
„Andstaöa sérfraeöinga hefur verið svo
öflug að ekki hefur tekist aö koma til-
vísanakerfinu á fyrr en nú. Röksemdir
sérfræðinga gegn þessu kerfi hafa eink-
um verið að sjúklingurinn eigi að hafa
val um það til hvaða læknis hann fer
án afskipta ríkisins.“
„Tilvísunarkerfið var í raun aldrei úrelt heldur urðu tímabundnar aðstæð-
ur til þess að ekki reyndist unnt að nota það.“
notkun sérfræðiþjónustunnar. Of-
an á þetta bættist að upplýsinga-
flæði um sjúkhnga versnaði milh
lækna, er leiddi til ófuhkomnari
skýrslna um sjúkrasögu manna er
varð í sumum tilfehum til þess að
sami maðurinn gat þurft að undir-
gangast sömu rannsóknina oft að
þarflausu. Þýddi þetta aukinn
kostnað fyrir ríkið að þarflausu.
Fjárhagsleg andstaða
Þegar leið að lokum síðasta ára-
tugar var deginum ljósara að af-
nám tilvísunarkeriisins hafði kost-
að ríkið of mikið og fyrirsjáanlegt
var að það átti eftir að kosta enn
meira. Það reyndist hins vegar
ógerningur fyrir heilbrigðismála-
ráðuneytið að koma tilvísunarkerf-
inu á að nýju vegna mikilar and-
stöðu sérfræðhækna er vörðu
hagsmuni sína af hörku.
Andstaða sérfræðinga hefur ver-
ið svo öhug að ekki hefur tekist að
koma thvísunarkerfinu á fyrr en
nú. Röksemdir sérfræðinga gegn
þessu kerfi hafa einkum verið að
sjúklingurinn eigi að hafa val um
það til hvaða læknis hann fer án
afskipta ríkisins. Einnig hefur ver-
ið látið í það skina að sérfræði-
læknisþjónusta sé betri en sú sem
almennir læknar veita og það eigi
ekki aö neita fólki um betri læknis-
þjónustu á grundvelh efnahags.
Þessar staðhæfingar eiga þó ekki
rétt á sér í raunveruleikanum þar
sem tilvísunarkerfið er ekki til þess
að hefta fólk í að fá góða læknis-
þjónustu heldur er það til þess að
leiðbeina fólki til réttra aðha svo
að fjármunir sparist. Kjósi fólk
annað er líka réttlætanlegt að það
borgi fyrir það. Thvísunarkerfið
var í raun aldrei úrelt heldur urðu
tímabundnar aðstæður th þess að
ekki reyndist unnt að nota það.
Guðmundur Skúli Johnsen
Samstaða með menning-
arstéttum eða örríkjum?
Alþjóðlegt umhverfi íslands hefúr
breyst í kjölfar kalda stríðsins. Nú
stendur val íslendinga ekki um fylgi
við rauðu eða bláu blokkina í stjóm-
málum, heldur um það hvaða aðra
þætti ríkja við vhjum taka okkur th
fyrirmyndar. Er það t.d. Evrópusam-
bandið, eða fiskveiðiþjóðir almennt,
önnur eyríki, smáþjóðir, eða ein-
hvetjar thteknar þjóðfélagsstéttir eða
menningarhópar sem við eigum að
einbeita okkur að?
Utanríkisráöherra telur að Alþýðu-
flokkurinn eigi að hafa inngöngu í
ESB á stefnuskrá sinni, th að knýja
íslendinga th að taka einhverja
markvissa stefnu í utanrikismálum.
Hann er því að bjóða íslendingum
að taka í fóstur hugsjónina um sam-
evrópskt efnahagskerfi.
En ætla má að aðrar fyrirmyndir
séu ekki síður hohar fyrir okkur.
Þannig var norrænt samstarf th
skamms tíma raunhæfari hugsjón,
áður en Evrópusambandinu tókst
að kljúfa þá samstöðu. Norðmenn,
félagar okkar i EES, eru okkur góö
fyrirmynd, svo fremi sem ein smá-
þjóð getur verið, þótt það nái
skammt.
Einnig er þröngsýnt að einblína
á aðrar fiskveiðiþjóðir eingöngu
því vaxtarbroddur framtíðarinnar
er ekki í fiskveiðum. Ekki er heldur
treystandi á stóriðju eða fiskeldi
sem höfuðfyrirmynd.
Mér sýnast tvenns konar fyrir-
myndir Uggja beinast viö: Annars
vegar litlar en mikhvægar stéttir
KjaUaiinn
Tryggvl V. Líndal
þjóðfélagsfræðingur
innan þjóða almennt, svo sem vis-
indafólk eða listafólk, og hins vegar
að við reynum að skapa okkur for-
ystuímynd meðal þjóða sem eru
enn minni en við erum.
Hvort tveggja hefði þá kosti að
við værum ekki að leyfa fjölþjóða-
samböndum stórþjóða að gleypa
okkur.
Efling skapandi stétta
Sú hugmynd gæti leitt okkur th
aukins þroska með því að koma
okkur til aö efla rannsóknir, t.d. í
sjávarlíffræöi, umfram aðrar þjóð-
ir, eða með því að styðja sem flesta
listamenn okkar við að gera verk
sín að arðbærri útflutningsvöru.
Hin hugmyndin er að virkja sam-
takamátt sjálfstæðra smáþjóða, í
leit að sjálfsímynd og eigin úrræö-
um. Af sjálfstæðum smáþjóðum
sem eru mannfærri en íslendingar,
má nefna fjölbreytilegt safn; aðal-
lega suðurhafseyjar:
Antígva og Barbúda, Belís, Brún-
ei, Dóminíka, Kíribati, Maldíveyj-
ar, Marshaheyjar, Míkrónesía,
Mónakó, Nárú, Páfagarður, Salóm-
onseyjar, Sankti-Kristófer (St.
Kitts)-Nefis, Sankti-Lúsía, Sankti
Vinsent og Grenadíneyjar, San
Marínó, Saó Tóme og Prinsípe,
Seychelleseyjar, Súrínam, Tonga
og Vanúatú.
Ætti samanburður milli svo
ólíkra ríkja að leiða th ferskra hug-
mynda, t.d. í sjávarútvegi og sjálf-
stæðismálum.
Samstaða skapandi fólks
Þriðja leiöin í leit íslands aö sjálf-
skaparhugsjón gæti verið sam-
bland af þessu tvennu; að nýta
smæð þjóðar til að efla samstöðu
alls skapandi fólks; sín á milli,
gagnvart almenningi, og milli ríkja.
Þannig mætti hugsa sér að ísland
stefndi að því að eignast samstíga
og meðvitaðan hóp fræði- og Usta-
manna af öllu tagi, sem væri af-
kastameiri en hjá öhum smærri
þjóðríkjum.
Páfagarður, með sínum mörgu
mannvitsbrekkum gæti þar orðið
skæður keppinautur, eða hin vel-
lauðuga olíueyja soldánsins af Bru-
nei. Tryggvi V. Líndal
„Einnig er þröngsýnt aö einblína á aðr-
ar fiskveiðiþjóðir eingöngu því vaxtar-
broddur framtíðarinnar er ekki 1 fisk-
veiðum. Ekki er heldur treystandi á
stóriðju eða fiskeldi sem höfuðfyrir-
mynd.“
Meðog
Hækkun á stöðugjöldum í
Kvosogvið Laugaveg
Stefén Haraldsson,
framkvaemdastjórí Bila-
stæóasjóós.
Miltog
skemmtilegt
eftirlit
„Við mun-
um leggja
áherslu á að
kynna fólki
vel þessar
breytingar og
fara rólega af
stað með eft-
irlitið. Þannig
verða bha-
húsin ókeypis
á laugardög-
um fyrst eftir gildistöku breyting-
anna. Gert er ráö fyrir að gjald-
skrárbreytingarnar færi Bíla-
stæðasjóði árlega tekjuaukningu
upp á 28 mifljónir króna en tekju-
aukningin verður um eða innan
við 14 mihjónir á þessu ári.
Á laugardögtun og mhli 17 og
18 á virkum dögum mun hinn
almenni bíleigandi geta gengið að
stöðumælum og gjaldmiöastæð-
um vísum sem skammtímastæð-
um og rekið sín erindi á miðbæj-
arsvæðinu gegn okkar venjulega
hóflega gjaldi. Skammtímastæð-
um í Kvos fjölgar á kostnað lang-
tímastæða og það verður auö-
veldara fyrir fólk að fá þar bíla-
stæði. Langtimanotendur þurfa
að flytja sig norður yfir Geirsgötu
og ganga svolitiö lengra.
íbúakort verða meira virði en
áður þó að þau gildi ekki í Kvos
og við Laugaveg. íbúarnir geta
eftir sem áöur fengið íbúakort á
bílastæöum fyrir utan Kvosina
og Laugaveg, að minnsta kosti
þar sem nætur- og helgarkort í
bílahús verða lækkuö verulega."
Aðfðrað
viðskipt-
umá
Laugavegi
„Við erum
ekki ánægðir
með þessar
thlögur. Við
lögðum upp
með það aö
engin breyt-
ing yrði á
stöðugjöldum
ogviðhöldum
fast við það.
Þessi mál
hafa verið th umræðu og skipuð
rabbfundanefnd á vegum borgar-
innar og okkar til að finna ein-
hveria málamiðlun. Sú mála-
raiðlun hefur ekki fundist. Þessi
ákvörðun er aigjörlega einhliða
pólitísk ákvörðun núverandi
meirihluta og ekki gerö í sam-
vinnu við Laugavegssamtökin á
neinn hátt.
Tæplega 9.000 nöfhum var safn-
að á undirskriftalista vegna þessa
máls og viö afhentum listana á
fundi með borgarstjóra. Á þeim
fundi ítrekuðum við aö það yrðu
engar breytingar og bentiun á að
þolendur í þessu máli eru viö-
skiptavinirnir. Við teljum að
gjaldskrárhækkun Bílastæöa-
sjóðs sé fyrst og fremst aðför að
þessu viðskiptasvæði. Þegar við
bendum á af hverju stöðugjald er
ekki hækkað á öðrum viðskipta-
svæðum þá segir borgin aö það
sé erfitt og við sitjum uppi með
það að forsendur á öðrum við-
skiptasvæðum hafi verið ööru-
vísi.“ -GHS
Gunnar
formaöur
samtakanna.
Guójónason,
Lougavogs-