Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1995, Qupperneq 29

28
LAUGARDAGUR 6. MAÍ1995
Úr óreglu í harðan viðskiptaheim:
Hef engu að leyna
úr fortíð minni
- segir Jón Ólafsson, framkvæmdastjóri og kaupsýslumaður, sem hefur þurft aö gera upp æskuna vegna blaðafrétta
„Það hafa tekist samningar um að
meirihlutinn í Stöð 2 kaupi minni-
hlutann út. Við höfum þrjá mánuði
til að ganga frá samningnum og af-
henda greiðslu. Fyrirtækið Oppen-
heimer, sem er fjármögnunarfyrir-
tæki í New York, hefur séð um samn-
ingagerð og mun á næstunni hafa
milligöngu um útvegun á fjármagni.
Nýir eigendur munu ekki koma inn,
að minnsta kosti á þessu stigi máls-
ins. Þetta þýðir fyrir Stöð 2 að nú
ætti að haldast friður um félagið.
Starfsfólkið hefur vissulega fundið
fyrir þeirri óeiningu sem þarna hefur
ríkt en við vonumst til að kyrrð kom-
ist á. Annars hefur starfsfólkið staðið
þetta frábærlega af sér, sumir hafa
margoft fengið uppsagnarbréf á
þessu tímabili. Ég vona að menn geti
núna einbeitt sér að því að reka fyrir-
tækið af fullum krafti sem ekki hefur
verið hægt hingað til,“ segir Jón Ól-
afsson framkvæmdastjóri í viðtali
viðDV.
Eins og flestum er kunnugt er Jón
einn af stærstu hluthöfum í íslenska
útvarpsfélaginu sem rekur Bylgjuna
pg Stöð 2. Auk þess keypti hlutafélag
íslenska útvarpsfélagsins um 35%
hlut í Frjálsri fjölmiðlun, sem rekur
DV, Tímann og ísafoldarprent-
smiðju, fyrir stuttu.
Jón Ólafsson er þó kannski þekkt-
astur fyrir að reka Skífuna, sem er
hljómplötuútgáfa, fyrirtæki með
kvikmyndir og hljóðfáeri og verslan-
ir. Þá er hann einnig eigandi kvik-
myndahússins Regnbogans og Stúdíó
Sýrlands. Jón segir að störf sín hafi
ávallt mótast af áhugamálum. „Ég
hef alla tíð verið mikill fjölmiðlafík-
ill,“ segir hann.
Brautryðjandi
frjáls útvarps
Segja má að Jón sé brautryðjandi
þess að útvarpsrekstur var gefmn
frjáls árið 1986. Hann hafði um ára-
bil verið aðalhvatamaður að frjáls-
um útvarpsrekstri og stofnaði sam-
tök í kringum 1980 ásamt fleiri þess
efnis. „Þar sem ég ólst upp í Keflavík
mótaðist ég mjög af Kanaútvarpi og
sjónvarpi sem þá var og taldi eðlilegt
að fólk hefði val til að skipta á milli
stöðva. Ég fékk Ólaf Hauksson blaða-
mann og Magnús Axelsson fast-
eignasala til að endurvekja samtök
um frjálsan útvarpsrekstur sem áður
höfðu verið til. Þetta var öflugur
þrýstihópur sem ég býst við að hafi
haft áhrif á að rás tvö var sett á lagg-
irnar. Sjálfstæðisflokkurinn fékk
hka áhuga á þessu máli okkar.
Haustið 1984 var verkfall opinberra
starfsmanna og landsmenn höfðu
ekkert útvarp. Þá fórum við af stað
aftur, héldum fjölmennan fund og
stofnuðum íslenska útvarpsfélagið. í
ágúst 1986 fór síðan Bylgjan í loftið.
Það var beint framhald af þrýstingi
okkar að útvarpsrekstur var gefmn
frjáls á íslandi. Ég hef sannarlega
ahtaf verið mikih fréttafíkih og til
marks um það þá fer ég aldrei til
vinnu á morgnana nema lesa öll
blöð,“ segir Jón enn fremur.
Hann telur þó þróunina ekki hafa
orðið þá sem hann vonaðist eftir. „Ég
vonaðist th að við gætum rekið vand-
aða fjölmiðla. Smæstu útvarpsstöðv-
amar eru ekki nógu góðar. Það eru
ekki gerðar næghegar kröfur th út-
varpsmanna, t.d. varðandi íslenskt
mál.“
„Ófriðurinn í kringum mig byrjaði þegar ég settist í stjórn Stöðvar 2,“ segir Jón Ólafsson sem telur að ómaklega
hafi verið að sér vegið á undanförnum árum. ® DV-myndirGVA
Ófriður um
sjónvarpsstjóra
Jón hefur ekki farið varhluta af því
að lenda í opinberri umræðu. Oft
hefur veriö fjallað um, að vísu undir
rós, að fjármálaveldi hans sé byggt
upp með óheiðarlegum hætti. Fyrir
stuttu urðu blaðaskrif um hann
vegna fíkniefna fyrir rúmum 20
áram. „Ófriðurinn í minn garð byrj-
aði þegar ég fór í stjórn Stöðvar 2
árið 1990. Þetta snerist fyrst í kring-
um ráðningu á nýjum sjónvarps-
stjóra. Við réðum Þorvarð Elíasson
skólastjóra en mikill póhtískur,
þrýstingur var að gera Friðrik Frið-
riksson, sem síðar gaf út Pressuna,
að sjónvarpsstjóra. I sjálfu sér hefði
það hugsanlega komið th greina en
búið var að ganga frá ráðningu Þor-
varðar. Á þeirri stundu kom upp
brestur í þessum hópi. Síðan hefur
orðið styr um að fyrirtæki mín hafi
átt mikh viðskipti viö Stöð 2. Áður
en ég varð eigandi að Stöð 2 voru
viðskipti mín við hana og ríkissjón-
varpiö allt að eitt hundrað mhljónir
á ári. Ég þurfti hins vegar að gjalda
þess að eignast hlut í Stöð 2 því við-
skipti mín urðu hverfandi eftir það
miðað við sem áður var. Annar eig-
andi og stjórnarmaður Stöðvar tvö
hafði gert samninga til nokkurra ára
og fengið hátt í 15 mhljónir á ári. Það
eru verkefni sem hefði átt að bjóða
út árlega en ekki var kannað hvort
betra markaðsverð fengist. Ég hef
ekki kosið í gegnum árin að svara
þeim ásökunum sem að mér hefur
veriö beint eða sækja að öðrum í
staðinn. Mér finnast þessar fréttir,
sem um mig hafa birst að undan-
fömu, ákaflega ómaklegar."
Faðir hans hafnaði
honum
Jón varð fertugur á síðasta ári en
á unghngsárunum gerði hann upp-
reisn, varð óstýrhátur og fjörugur.
Hann ólst upp hjá ömmu sinni og afa
í Keflavík. Móðir hans haföi átt hann
utan hjónabands en giftist þegar
hann var ársgamah. Þegar Jón var
sex ára fékk hann í fyrsta skipti að
vita hver væri hans rétti faðir. „Það
varð mér mikið áfah að frétta að sá
maður sem ég taldi vera föður minn
var það ekki. Mér var þá sagt að fað-
ir minn væri skipherra á skipi Land-
helgisgæslunnar. Þegar ég var átta
ára kom skipið til Keflavíkur og ég
áræddi að fara um borð og tilkynna
þessum einkennisklædda manni að
hann væri faðir minn. Maðurinn
hafnaði mér gjörsamlega, gekk í
burtu og vildi ekkert við mig talá.
Ég býst við að sú höfnun hafi orðið
mér mikið áfall,“ útskýrir Jón.
Þegar hann var íjórtán ára lést afi
hans en amma hans fékk það erfiða
verkefni að ala upp óstýrilátan ungl-
inginn. „Ég kynntist varnarhðs-
mönnum og var afar áhrifagjarn.
Einnig slóst ég í hóp hljómsveita og
gerðist snemma umboðsmaður fyrir
þær. Aðeins íjórtán ára var ég farinn
aö flytja stórhljómsveitir til Kefla-
víkur. Á þessum tíma voru hippar
og blómabörn ahsráðandi um allan
heim. Ég varð hrifinn af hippunum
og studdi þá í baráttunni um frið á
jörðu. í kringum þennan tíðaranda
var fíkniefnaneysla - það vita allir.
Margir merkir menn í dag voru hipp-
ar á sínum yngri árum og reyktu
hass. Sem betur fer tókst flestum að
komast yfir þetta tímabil og hefja
nýtt líf. Ég myndi ekki vilja óska
neinum þess að fara sömu óregluleið-
ina og ég lenti í. Hins vegar tel ég
að það hafi verið gæfa mín að rata
aftur inn á rétta braut. Það þakka
ég ömmu minni sem var guðhrædd
og góð kona og innrætti mér það sem
hún trúði á. Hún lést í fyrra, 94 ára
gömul, og það varð mér mikill missir.
Stundaði íþróttir
Á þessum árum var mannlíf mjög
fjölskrúðugt í Keflavík og margir
sóttu í fjörið þangað. Bærinn var
kallaður Bítlabærinn og þarna urðu
frægustu hljómsveitirnar th. Maður
gat alltaf gengið að fjöri í skrúðgarð-
inum á hverju kvölch. Þar sátu menn
með teppi og gítar og sungu. Þessi
stemning var mjög sterk og á þann
hátt var þetta skemmíilegur timi.
Þrátt fyrir að ég var áhrifagjarn á
þessum árum var ég engu að síður
mikhl íþróttamaður og stundaði
handbolta af miklum krafti til átján
ára aldurs. Ég lék með meistara-
flokki ÍBK í handboltanum.
Mikill stuðningur
Þessir aðhar, sem hafa sótt að mér,
töldu að með því að afhjúpa mig, eins
og þeir telja sig hafa gert, væru þeir
að eyðheggja alla þá möguleika sem
ég ætti í viðskiptaheiminum. Ég held
hins vegar að það hafi snúist í hönd-
um þeirra. Fólki ofbauð virkilega og
margir hafa haft samband við mig,
sent mér blóm, skeyti og baráttu-
kveðjur. Mér finnst ég finna hjá fólki
mikla jákvæðni gagnvart því að ég
hafi komið mér úr öhum vandræð-
um, hafið nýtt líf og gerst nýtur þjóð-
félagsþegn. Það hlýtur að vera dap-
urlegt fyrir þá sem hafa unnið hjálp-
arstarf með afvegaleiddum ungling-
um að sjá fram á að einhvern tíma í
framtíðinni, þegar þeir hafa náð sér
á strik, verði þeir rakkaðir niður
vegna fortiðarinnar. Kannski voru
þessi skrif undir það síðasta kær-
kominn léttir fyrir mig. Nú hggur
máhð fyrir og ég hef engu að leyna.
Síðan verða þeir að dæma sem dæma
vhja. Þeim aðhjum sem fá sig th að
opinbera gamlar skýrslur, sem eiga
að vera trúnaðarmál, gengur aðeins
LAUGARDAGUR 6. MAÍ 1995
37
mikilli vankunnáttu en það hefur
sem betur fer breyst."
Yfirtók ekki
markaðinn
Oft hefur verið rætt um yfirtöku
Skífunnar á keppinaut sínum, Stein-
ari Berg. Jón segir að ekki hafi verið
um neina yfirtöku að ræða. „Steinar
hefur verið jafnlengi í þessum við-
skiptum og ég. Hann hafði góð um-
boð eins og CBS, sem er Sony í dag,
og Wamer. Steinar stóð sig mjög vel
en áhugi hans beindist allur að því
aö koma íslenskum tónlistarmönn-
um á framfæri erlendis sem hann
gerði af kappi. Hann hefur líka víð-
tækustu þekkingu á því sviði.
Ástæða þess að Steinar fór í gjald-
þrot, held ég, að hafi verið þessi
markaðssókn hans á erlendum vett-
vangi sem var mjög kostnaðarsöm.
Það var síðan aö hans ósk sem ég
stofnaði með honum Spor og við eig-
um mjög gott samstarf. Steinar sér
alfarið um rekstur þess fyrirtækis.“
í mörgum stjórnum
Jón viðurkennir að það sé mjög
óhkt að fást við menn í hljómplötu-
iðnaðinum eða hjá fjölmiðlarisun-
um. „Samkvæmt nýbirtum tölum er
heildarhljómplötumarkaðurinn í
landinu um 8-900 milljónir á ári á
meðan aðeins Frjáls fjölmiðlun veltir
ahmiklu meira. Ég hef lært að skipta
mér á mihi þessara fyrirtækja og er
með mjög gott starfsfólk í kringum
mig, t.d. rekur eiginkona mín versl-
anirnar. Ég sit í fjölmörgum stjórn-
um en skipti mér ekki beint af dag-
legum rekstri, t.d. á DV eða Stöð 2.
Fjölmiðlun er vaxandi bisness og
fjölmiðlar eiga eftir að breytast mjög
mikið á næstu árum með thkomu
tölvusamskipta. Áður en langt um
hður getur fólk fengið sjónvarpið,
blöðin, kvikmyndir, símann og alla
tónlist inn á tölvuskjáinn hjá sér.
Þessir miðlar allir munu því nálgast
hvor annan í framtíðinni. Það hefur
verið lægð á öllum sviðum undanfar-
in þrjú ár og þjóðfélagið er allt mjög
þungt í vöfum. Maður vonar að betri
tið sé í vændum," segir hann.
„Það voru mér þung spor að þurfa að setjast niður með börnunum mínum og rifja upp erfið unglingsár," segir Jón Ólafsson framkvæmdastjóri sem hér
er með fjölskyldunni, eiginkonunni, Helgu Hilmarsdóttur, sonunum, Friðriki og Kristjáni, og litlu dótturinni, Katrínu.
illt til eða hafa fengið borgað fyrir
það. ,
Áfall fyrir
fjölskylduna
Öll þessi umræða hafði vitaskuld
áhrif á okkur. Þetta var mikið áfall
fyrir fiölskylduna. Það voru þung
spor fyrir mig að þurfa að setjast
niður með börnunum mínum þrem-
ur og rifja upp þessi miður fógru
unglingsár. Mér þótti það þó lán í
óláni að verkfall stóð yfir í skólanum
meðan þetta gekk yfir. Hins vegar
hafa bömin mín ekkert heyrt annað
en ég sjálfur - sem sagt stuðning. Þau
hafa því ekki orðið fyrir neinu að-
kasti. Konan mín, Helga Hhmars-
dóttir, hefur aha tíð verið mín stoð
og stytta. Það var lán mitt að kynn-
ast henni fyrir tuttugu árum því hún
átti ekki síst þátt í að koma mér á
rétta braut. Við fundum strax að við
áttum margt sameiginlegt og höfum
í sameiningu byggt upp fyrirtæki
okkar. Þegar við keyptum fyrstu
verslun okkar, sem var í Hafnar-
firði, vorum við algjörlega með tóm-
ar hendur og þurftum að byija frá
grunni. Þegar ég stofnaði Skífuna að
Laugavegi 33 tókum við húsnæðið á
leigu með víxlum th tveggja ára.
Þetta var stærsti samningur sem ég
hafði gert og var með í maganum
vegna þessara stóru viðskipta sem
mér fannst þá. Auk þess rákum við
Hljómplötuútgáfuna hf. sem var
sameinuð Skífunni árið 1981.
Fékkgóðumboð
Þetta voru mikhr erfiðleikatímar.
Útgáfan gekk að vísu mjög vel á ár-
unum 1976-78 en eftir þaö fór aö haha
undan fæti og þá varð verulega erfitt
að reka útgáfuna. í kringum 1981 var
félagið orðið ipjög iha statt en þá
skiptum við því upp, ég og Magnús
Kjartansson sem rak það með mér.
Mikil umskipti urðu síðan 1984 en
þá var mér orðið það ljóst að íslensk
hljómplötuútgáfa gat ekki borgað sig
einvörðungu. Þá fékk ég umboð fyrir
RCA hljómplötútgáfuna, sem skipti
miklu máh því þá fengum við fjöl-
breyttara úrval af vörum til að selja.
Um haustið sama ár fengum við
umboð fyrir kvikmyndafyrirtækið
Columbia en þá hafði vaknað mikh
þörf hér á landi fyrir hinn nýja mið-
h sem var myndbandstæki. Þetta var
eitthvert besta umboðið sem hægt
var að fá á þeim tíma enda lenti ég
í samkeppni við Stjörnubíó og Vífil-
fell sem vhdu fá umboðið ekki síður
en ég. Sá aðili sem með máhð fór í
Bandaríkjunum valdi síðan mig og
við höfum haldið mjög góðum kunn-
ingsskap síðan. Hann er núna einn
af yfirmönnum Fox kvikmyndafyrir-
tækisins. Velta félagsins tvöfaldaðist
nánast á einu ári eftir að við fengum
þetta umboð. í kjölfarið fékk ég fleiri
umboð eins og Island Records, EMI,
Virgin og Polygram. Um svipað leyti
fékk ég einnig öh stóru umboðin
varðandi tækjabúnað fyrir sjón-
varpsstöðvar. Á árunum 1984-1990
var ég með öflugustu þjónustuna fyr-
ir sjónvarpsstöövamar hér á landi
sem skipti verulegu máli fyrir fyrir-
tækið.
Brunaliðið seldist
Samfara þessu var ég að gefa út
íslenskar plötur sem gekk upp og
ofan. Ég man þó eftir þegar ég setti
saman Brunahðið á sínum tíma en
sú plata sló rækhega í gegn og seld-
ist í 13 þúsund eintökum á þremur
vikum. Það vár mjög skemmtilegur
tími. HLH-flokkurinn var hka vin-
sæh, Björgvin Hahdórsson, Halh og
Laddi. Á þessum tíma var uppgangur
en eins og í öðru þá er líka niður-
sveifla í þessum bransa.“
Þegar Jón var spurður hvort það
væri ekki vanþakklátt starf að gefa
út efni frá hstamönnum, þar sem
þeir telja sig ætíð bera skarðan hlut
frá borði, segir hann það misjafnt.
„Ég hef unnið með hstamönnum í
gegnum tíðina sem hafa verið mjög
þakklátir og virkilega jákvæðir hvað
varðar slíkt samstarf. Þeir hafa htið
á þetta sem faglega vinnu og lagt sitt
af mörkum. Síðan eru það hinir sem
telja aht útgáfunni að kenna sem
miður fer. Tónhstarmenn er yfir-
höfuð mjög gott og indælt fólk. Þetta
eru miklar tilfinningaverur, sem er
eðhlegt hjá hstamönnum, en þegar
hst og viðskipti blandast saman geta
ahtaf komið upp mistúlkanir. Menn
sjá ekki alltaf hlutina eins. Samn-
ingagerð fyrr á árum var gerð af
Engin silfurskeið
Flestir gætu haldið að svo umsvifa-
mikhl kaupsýslumaður ætti fáar
stundir með fjölskyldunni en Jón
segist eyða flestum frístundum á
hestbaki. „Við erum öll með mikinn
áhuga á hestamennsku og leggjum
rækt við það áhugamál okkar. Við
eigum þrjú böm, 18 og 10 ára syni
og 5 ára dóttur, og þau hafa öll sama
áhuga. Einnig höfum við ferðast mik-
ið. Fjölskyldan er mjög samrýnd og
ég er lánsamur hvað það varðar.
Helstu kvartanir sem ég fæ eru þó
hversu htið ég er heima og þær eru
sjálfsagt réttmætar."
Þegar Jón var spurður hvort erfið
æsku- og unglingsár hafi síðar orðið
th þess að hann hafi orðið að sanna
sig, segir hann það vel geta verið. „Ég
bjó við mikla umhyggju hjá ömmu
og afa og hef aldrei hugsað um mig
á þann hátt að ég þurfi að sanna
mig. Frekar hef ég reynt að ýta þess-
ari fortíð úr huga mér í gegnum ár-
in. Kannski hefur það þó ómeðvitað
verið þannig. Hins vegar er ég ahs
ekki ósáttur við neitt í sambandi við
æsku mína hjá ömmu og afa. Þau
gáfu mér gott veganesti en ég fæddist
I sannarlega ekki ekki með silfurskeið
' í munni.“