Þjóðviljinn - 18.11.1979, Blaðsíða 7

Sunnudagur 18. nóvember 1979 ÞJÓDVILJINN — StÐA 7
arkaöi til læknis og heimtaöi aö
láta leggja sig inn á sjúkrahiís;
hann væri með flis i afturend-
anum og sú værikomin ilr fræg-
asta stiga heimsbókmenntanna.
Aldreifékk égaö vita hvernig
skáldinu farnaðist I viöureign
sinni viö heilbrigöisyfirvöld
Kaupmannahaf nar, en svo
mikiö veit ég aö aldrei komast
hann á sjúkrahús.
En þaö sem mest var um
vert; maöurinn haföi vit á þvi
aö hætta nógu snemma viö aö
gerast skáld. Það er hans sigur.
Einu minjar hans frá þessu
skáldabrölti er ofurlitiö ör á
annarri rasskinninni. Þaö sýnir
hann stoltur hverjum þeim sem
spyr hvort ekki hafi veriö ort.
Þaö mætti kannski einhverjir
taka hann til fyrirmyndar?
Svona okkar á milli
Fyrst ég er nú á annaö borö
farinn aö gamna mér viö neöan-
þindarpóesiuna i þessu bréfi til
þín, er best aö halda sig bara á
þeim slóöum.
Á meðan þið hjónin voruð úti i
Danaveldi, hafa klof veriö mjög
á dagskrá hér heima, bæöi
manna á meöal og i fjölmiölum.
Um þaö leyti sem þiö fóruö Ut,
klauf kratastóöiö rikisstjórnina
i heröar niöur og uröu margir
sárir i þeim bardaga.
Eins og þú veist mæta vel,
min ástkæra, þá kostar klof aö
riöa röftum. Ruku ihaldsmenn
upp til handa og fóta og klufu
Flokk Allra Landsmanna
(FALs) i tveimur kjördæmum;
vildu ekki vera minni menn en
vilmundarnir. NU geta villu-
ráfandi íhaldssálir valiö um
sjálfstæöisflokka sem hafa á
boðstólnum allt frá japönskum
ljósastikum i tviriti og upp i
leiftursókn gegn veröbólgu meö
tilheyrandihlunnindum, eins og
til dæmisminni kaupgetu þeirra
sem eru lægst launaöir I þjóö-
félaginu og atvinnuleysi I rlkum
mæli. Og auövitaö er allt þettta
sjálfstæöisklof til oröiö af ein-
skærri atkvæöaást.Eöa eins og
eitt atkvæöiö sagöi:
Vilja þóknast viltum sálum,
veltur á króknun boöum slik,
leysir Ur flóknum landsins
málum
leiftursóknarpólitlk.
Þú mátt nú nærri geta hvort
krötum var ekki dillað þegar
þeir fréttu aö nú væri frillan
gamla afturtil i tuskiö og farin
aösýna sittrétta andlit. Aö sögn
fróöra manna hyggja þeir nú
gott til glóöarinnar — rta eins
ogannaöatkvæöikomstaö oröi:
Kratastóöiö mætt og meitt
mælir i hljdöi lofiö,
er Ihaldsfljóöiö feitt ogsveitt
fer aö bjóöa klofiö.
Geymt en ekki
gleymt
Já Friöa min, þaö veröur
fróölegt aö sannreyna minni
islensku atkvæöanna; hvort
tlmabiliö frá 1974 til 78 er þeim
gleymt; hvort verkafólk,
s jómenn og bændur i þessu landi
kjósi aftur yfir sig stjórn fram-
sóknarburgeisa og ihaldsbubba
sem sjá ekki einu sinni niöur á
tippið á sér fyrir velmegunar-
ýstrunni.
Helduröu annars aö þú þurfir
ekki aö hressa svolitið upp á
minniö hjá klerkinum bónda
þinum?
I öllum bænum sendu mér
linur. Meö bestu kveöjum til
fjölskyldunnar þinn auömjúkur,
Guölaugur Arason.
P.S. Svo ég haldi mig nú viö
efniö: Allt þetta klofstagl
minnir mig á konuna góöu
(framsóknarkonu) sem var
mikiö hælt fyrir dugnaö sinn
viö aö kljúfa sundur mola-
sykurinn sem hún bar á borö
meö kaffinu. Konan fussaöi
og sagðist ekki taka annaö I
mál en aö bjóöa gestum
klofiö.
Komdu blessuð og sæl i bak og
fyrir min ástkæra vinkona!
Ég byrja nú á þvi aö bjóöa
ykkur hjónin velkomin aftur til
landsins. Þér aö segja, þá er ég
oröinn langstaöinn eftir fréttum
af Kaupmannahafnarferö
ykkar; mér liöur eins og togara-
sjómanninum sem ekki haföi
komiö aö landi i fimm mánuöi.
Þar sem ég tel mig hafa átt
mestanþáttiþviaðkoma ykkur
hjónum af staö i þetta ferðalag,
get ég ekki sofiö rólegan blund
fyrr en þú ert búin aö senda mér
linur, skrifaöar meö þinni guö-
dómlegu rithönd, og segja mér
hvernigferöin gekk. Ég vona aö
þau heilræði sem ég lét ykkur
hafa i veganesti, hafi komiö aö
einhverjum notum, aö þiö hafiö
fundiö gangstéttarhelluna sem
Hannes Hafstein hnaut um
foröum daga þegar hann braut
gleraugun sin, að þið hafiö
staöiö undir réttum glugga hjá
Borch kollegium þegar þiö
tókuö ofan fyrir Gisla Konráös-
syni og aö þiö hafiö séö þá
glugga á Gamla garöi þar sem
islenskir stúdentar voru vanir
aö hreiöra um sig á kvöldin og
hrópa þjóöernisleg vlgorö aö
dönskum vegfarendum.
Svotelég nú alveg vist aöþið
hafiö rambaö á stigann hans
Jónasar. Skyldi nokkur tréstigi
annar skipa jafn merkilegan
sess I bókmenntasögu einnar
þjóðar eins og stiginn i Péturs-
stræti 22 i Kaupmannahöfn
gerir hjá okkur islendingum?
Eins og flís við rass
Þegar ég minnist á þennan
bókmenntalega stiga dettur
mér i hug maðurinn sem fór til
Kaupmannahafnar til þess aö
gerast stórskáld. Hann var
staðráöinn i þvi aö feta i fótspor
þeirra islensku skálda sem
byggöu Kaupmannahöfn á 19.
öld.
Hann hélt þvi fram aö Jónas
Hallgrimsson hefði aldrei haft
efni á þvi að borða ærlega
máltiö öll þau ár sem hann bjó i
* mer
datt þad
í hug
Guðlaugur Arason skrifar
Bréf til Fríðu
Danmörku. Þessvegna ákvaö
þessi ungi maöur aö svelta sig i
von um aö andinn kæmi yfir
hann. En þrátt fyrir stöðugt
hungur, gat hann ekkert
skrifaö.
Þá tók hann þaö ráö aö reyna
aösmitastaf berklum; fórþrjár
til þess aö fótbrjóta sig i stig-
anum. Þar sem berklarnir voru
búnir aö afneita honum, hlaut
hann þó altént að geta brotið i
sér beinin.
En aö öllum likindum hefur
hann verið allt of sterkbyggöur
til þess aö vera skáld. Hvernig
pilagrimsferöir á berklahæli
suður i álfu, en kom alltaf jafn
heill til baka. Þegar hann hafði
setiö uppi á kvistherbergi i
heilan vetur og var farinn aö éta
veggfóðrið, lágu aöeins tvö stutt
ljóð á skrifborðinu hjá honum.
Og þá ákvaö vinurinn að gera
eitthvaö róttækt i málunum,
Hann fór i óhreina frakkann
sinn.settiá sig hálsklútog gekk
rakleiðis niöur i Pétursstræti 22
sem hann reyndi aö velta sér
niður stigann, stóö hann alltaf
óbrotinn á fætur. Þaö eina sem
hann haföi upp úr krafsinu voru
nokkrir marblettir og flís i
annarri rasskinninni. örlögin
virtust ekki kæra sig um aö
þessi maður yröi stórskáld.
Aö nokkrum dögum liðnum
gat hann ekki lengur setiö á
• öldurhúsum vegna graftarkýlis
á viökvæmum staö. Hann
A morgun
em aldamót
—T—7- : ' I II
AH AD AD AH
i 622 6 22 1
ICO 718 718 100
JOO s 15 815 200
500 Q12 Q!2 300
400 ÍOOQ ÍOOQ 400
500 110Ö 110Ó 5 00
óoo 1203 1203 600
700 1300 1300 700
800 1397 1397 800
Q00 14Q4 1494 90 0
1000 1591 1591 1000
1100 1688 1088 1100
1:00 17S5 17S5 1200
1500 1882 1 1882 1300
1400 1979 1979 1400
1 dáikunum sem merktir eru I. sjást múhameðsk ár i fremri dáiki og
jafngildi þeirra I vestrænum árum i næsta dálki. — i dálkunum sem
merktir eru II sjást vestræn ár I fremri dálki og múhameðsk jafngildi
þeirra i aftasta dálkinum.
A morgun eru aldamót. Viö
sólarlag mánudaginn 19. nóvem-
bcr 1979, hefst ný öld hjá
Múhameðstrúarmönnum. Fyrir
þá Múhameðstrúarmenn sem
ekki nota gregorisk vestræn
almanök, verður mánudagurinn
fyrsti dagur ársins 1400 A.H.
Spámaöurinn Múhameö flúöi
fyrir 1400 árum frá Mekka til
Medinu. Þessi atburður er af
Múhameöstrúarmönnum talinn
mjög mikilvægur af þvi aö þá var
stofnað fyrsta samfélag
Múhameðstrúarmanna. Búferla-
flutningur Múhameös nefnist
Hijra, og á latinu Hegirae, og
þetta upphafsár múhameðska
dagatalsins heitir Anno Herirae
(A.H.)
Pappírsflóð olli
Þaö var kalifinn^Umar sem lét
gera Islamska almanakiö. Hann
haföi staöiö i miklum bréfaskrift-
um við hershöföingja sina og
héraösstjóra. Þegar einn þeirra
benti „'Umar á aö hann fengi
alltaf ódagsett bréf, lét kalifinn
athuga máliö. I ljós kom aö i öllu
islamska stórveldinu giltu ýmsar
og mismunandi reglur um tima-
töl.
Kristnir menn og gyöingar
töldu timann frá sköpun heims-
ins, og var sú dagsetning nokkuö
umdeild. I Kopta-héruöunum i
Egyptalandi miöaðist timatal viö
valdatöku Diókletians keisara.
Og i Iran voru notuð tvö almanök,
annaö miöaöist viö valdatöku
Yazdegird þriöja, en hitt viö
dauöadag hans.
Vegna alls þessa ruglíngs og
auövitaö einnig vegna þess að
timatöl tengjast vissum trúar-
brögðum eða valdasvæðum
ákvað Umar aö láta gera
islamskt timatal.
Byrjunarpunkturinn
Timatalinu þurfti að velja byrj-
unardag, og fyrst var stungið upp
á fæöingardegi Múhameös. En
vandinn var sá, aö ekki var kunn-
ugt um fæöingardag spámanns-
ins, meö fullri vissu. Þess vegna
var lagt til áriö sem Múhameö
fór til Medinu vegna mikilvægis
feröarinnar fyrir islömsk trúar-
brögð. Þetta var úr, en ekki var
þó valinn sá dagur sem Múhameö
er talinn hafa komiö til Medinu.
Valinn var fyrsti dagur fyrsta
mánaöar þess árs, sem Múhameö
flúöi frá Mekka. Timatal
Múhameöstrúarmanna hefst þvi
1. Muharram áriö 1. A.H., en sú
dagsetning samsvarar 16. júli ár-
iö 622 eftir okkar gregorianska
timatali. Múhameöstrúarmenn
telja dagana frá sólarlagi til
sólarlags, en ekki frá miönætti til
miönættis einsog Vesturlanda-
búar.
ölík ár
Kóraninn mælir svo fyrir aö
Múhameöstrúarmenn skuli miöa
viö tunglár. Þetta veldur þvi aö
múhameöska áriö jafngildir ekki
gregorisku ári, sem miöast við
sólarganginn. Tungltímatal er 11
dögum styttra en sólartimatal,
vegna þess að tunglmánuöur er 29
dagar, 44minútur og 3 sekúndur
samkvæmt stjörnufræðilegum út-
reikningum.
Mánuðir Múhameðstrúar-
manna hafa 29 og 30 daga sitt á
hvað. Arið telur þvi 354 daga, og
vegna þess aö tungláriö er heldur
lengra, þarf aö bæta viö 11 dögum
fyrir hvert 30 ára timabil. Viö
könnumst viö hlaupár fjóröa
hvert ár, sem er einmitt sams-
konar leiörétting á timatalinu.
Hlaupár Múhameöstrúarmanna
eru 11 sinnum á hverju þrjátiu
ára timabili.
Samanburður
Samanburður á timatali okkar
Vesturlandabúa og timatali
Múhameðstrúarmanna getur
oröiö nokkuö flókinn Hijri -áriö er
11 dögum styttra en þaö vest-
ræna, þannig aö i samanburði viö
okkar timatal viö árstiöirnar
þ.e.a.s. þær falla alltaf á sama
árstima. Múhameöska dagatalið
getur sýnt árstiðirnar á öllum
tima ársins, og fer þær heilan
hring á 33 ára fresti.
Nokkuð auövelt er aö reikna út
múhameösk ár frá gregoriönsk-
um og öfugt. Til aö mynda jafn-
gilda 100 vestræn ár 103
múhameðskum árum, en - 100
múhameðsk jafngilda 87 vestræn-
um. Ariö 1300 eftir Krist, jafngild-
ir árinu 700 Anno Hegiare.