Þjóðviljinn - 09.12.1979, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 9. desember 1979
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
l'tgefandi: Útgáfufélag ÞjóÖviljans
Kramkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir-
L msjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Olfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiósiustjóri: Valþór Hlööversson
Biaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón FriÖriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Jón Asgeir Sigurösson
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Jón ölafsson
Otllt og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson
Handiita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvoröur: Eyjólfur Amason
Auglýsingar: Sigrlöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þórgeir ólafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Einar Guöjónsson, Guömundur Steinsson, Kristfn Péturs-
dóttir.
Slmavarsia: ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karén Jónsdóttir.
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6, Reykjavfk.sfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
í minningu
Jóns Sigurðssonar
• Stjórnmálamaðurinn og fræðimaðurinn Jón Sigurðs-
son er til umræðu á aldarártíð sinni og er vel að ýmsir
fræðimenn leitast nú við að færa þessa „fjarlægu og
goðsagnakenndu veru" nær samtímanum og benda á þá
eðlisþætti hans og vinnubrögð sem enn halda gildi sínu í
allri íslenskri stjórnmálabaráttu. Veigamesti arfurinn
sem Jón Sigurðsson hefur skilað til okkar og lifa mun
með þjóðinni er barátta hans fyrir landsréttindum og sú
vakning í sjálfstæðismálum sem hann stóð fyrir. En á
ýmsum öðrum sviðum er reisn hans og framganga
fordæmi um langa f ramtíð og sívakandi þörf hans fyrir
að fræða, skýra og vekja áhuga fyrir baráttumálum
sínum og viðfangsefnum gæti verið til eftirbreytni fyrir
margan stjórnmálamanninn í dag.
• Lúðvík Jósepsson formaður Alþýðubandalagsins
minnist Jóns Sigurðssonar m.a. með þessum orðum á
aldarártíð hans:
• „Það er tvennt, sem mér er efst í huga, þegar ég
minnist stjórnmálamannsins og þjóðarleiðtogans Jóns
Sigurðssonar. Hið fyrra er, hve glöggskyggn Jón
Sigurðsson var á íslenskt þjóðlíf, á stöðu atvinnuvega, á
gildi verslunar og viðskipta, á mikilvægi menntunar og á
þýðingu f ramfara á öllum sviðum þjóðlífsins. Hið síðara
er næmur skilningur hans á þjóðfrelsi, á því að þjóðin sé
frjáls, á því að engin önnur þjóð haf i aðstöðu til að hafa
áhrif á íslensk þjóðmál.
• Þessi tvö grundvallareinkenni í fari Jóns Sigurðs-
sonar og í öllu hans starf i eru mér ofarlegaí huga einmitt
nú, eins og ástatt er í íslenskum þjóðmálum. Þó að
íslenskt atvinnulíf væri bágborið á tímum Jóns Sigurðs-
sonar og flestir kostir til úrbóta næsta f jarlægir, þá sá
hann á mörgum sviðum nýja möguleika og benti á leiðir
til framfarasóknar. Hann sá ótal möguleika til lands og
sjávar og hann hvatti landsmenn til dáða. Hann efaðist
ekki um að ísland væri byggilegt land, sem byði upp á
óteljandi möguleika, ef vitog atorka, framsýni og frelsi
fengi að njóta sín.
• Jón Sigurðsson skildi að grundvallarskilyrði fyrir
efnahagslegum framförum yrði að vera stjórnmálalegt
sjálfstæði þjóðarinnar. Hann vissi að lítill árangur
myndi verða á sviði mennta- og menningarmála og á öll-
um öðrum sviðum þjóðlífsinsef erlendir menn og erlend
þjóð ættu að hafa á hendi stjórn íslenskra mála og ráða
hér stefnu og störfum. Jón Sigurðsson vissi að í kjölfar
pólitísks sjálfstæðis myndu efnahagslegar og menn-
ingarlegar framfarir koma."
• Eins og Lúðvik Jósepsson segir réttilega ættu þessi
sannindi um stefnu og starf Jóns Sigurðssonar að vera
okkur umhugsunarefni einmitt nú: „Nú eru uppi raddir í
okkar íslenska þjóðfélagi, sem mjög draga í efa gildi og
möguleika íslenskra atvinnuvega. Nú er sagt að draga
eigi úr landbúnaði því hann sé hemill á hagvexti
þjóðarinnar. Nú er klifað á þeirri heimsku að íslenskur
sjávarútvegur geti ekki tekið við meira vinnuaf li og ekki
megi vænta meiri framlaga frá honum í þjóðarbúið. —
Og nú koma fram raddir sem kref jasterlends atvinnu-
reksturs hér á landi og að best sé að útlendir aðilar, sem
nægilegt f jármagn eigi, byggi hér og reki atvinnufyrir-
tæki á sem flestum sviðum."
• „Eru ekki einnig komnar fram raddir hér á landi
sem boða erlenda samvinnu af því tagi að íslendingar
afsali sér hluta af sjálfsákvörðunarvaldi sínu? Dvelur
hér ekki erlendur her, sem verið hef ir hér í yf ir 30 ár? Og
hefir hann ekki hluta af okkar landi sem sitt yfirráða-
svæði?
• Og sjást ekki merki þess á ótal sviðum, að erlendir
aðilar hafi afskipti af okkar málum, og vilji m.a. ráða
ótrúlega miklu um mál, sem þó ættu að flokkast undir
íslensk efnahagsmál?"
• Sem fyrr er það aðal íslensks stjórnmálamanns að
„sjá ótal möguleika til lands og sjávar". Og þeir
stjórnmálaf lokkar sem ekki eiga trú Jóns Sigurðssonar á
möguleika íslenskra atvinnuvega, í eigu og undir stjórn
(slendinga, eru lítils virði. Og vert er að minnast þess að
Alþýðubandalagið eitt hefur hafið það merki hátt á loft
að Islendingar ráði einir yfir öllu íslandi og öllum
málefnum þjóðarinnar, óháðir erlendum auðfyrirtækj-
um og erlendum her. —ekh
I# úr aimanakinu
Uppbótarkonur
Það er til siðs að prýða
framboðslista með kon-
um. Rétt þykir og raunar
sjálfsagt að krydda
karlalistana hæfilega
með einum og einum
kvenskörungi. Já, þær
punta óneitanlega upp á
listana, dömurnar...
Þrjár konur voru kjörnar á
þing um daginn. Landskjörnar,
sem kallaö er. Þær eru sumsé
allar uppbótarþingmenn,
númer 4, 8 og 10 í röö hinna ell-
efu, sem þingsæti hljóta upp á
náö og miskunn tölfræöinnar,
þegar hinir 49 kjördæmakosnu
hafa raöaö sér á garöana.
Þrjár af sextiu, ein af tuttugu,
— fimm prósent. En konur eru
ekki 5 prósent þjóöarinnar,
heldur 50.
Þaö er athyglisvert aö allar
þær konur sem setiö hafa á þingi
undanfarin ár (aö jafnaöi þrjár i
senn) hafa veriö fulltrúar
Reykjavikur og nágrennis.
Hefur kona utan af landi
nokkrusinni setiö á Alþingi sem
aöalþingmaöur? Ekki man ég
til þess.
Þaö kostar engin stórátök
fyrir karlmann eöa konu- úr
Reykjavik og nágranna-
byggöarlögum aö setjast á Al-
þingi Islendinga. Þaö getur
hinsvegar veriö talsvert erfiö-
ara fyrir fólk úr dreifbýlinu að
sækja þing til Reykjavikur og
hafa þar vetursetu.
Konur eru kjölfesta hvers
heimilis (sem kunnugt er) og á
stórum sveitaheimiium og
grónum heimilum i þorpum og
bæjum eru þær jafnvel enn kjöl-
fastari en i iéttúðinni og laus-
unginni i höfuðborginnni við
Sundin blá. Þær eru rótfastar i
aldagamalli speki um eöli og
undursamlega náttúru kven-
kynsins og geta sig trauöla
hrært.
Hvaö gera nú karlar þeir,
hreppstjórar og sveitarhöfö-
ingjar, sem þjóöin sendir suöur
á þing? Hvernig fara þeir aö?
Þeir leigja sér herbergi eða Ibúö
(ef þeir eiga ekki eina slika fyrir
af eintómri forsjálni) og hafa
þar vetursetu, ýmist einir sins
liös eöa meö skyiduliö hjá sér,
börn I framhaldsskólum og
eiginkonuna kannski meira eöa
minna. Snuröulaust gengur aö
halda heimili á tveimur stööum,
viröist vera.
Hvaö gerir húsmóöir i sveit
eöa þorpi, sem kosin er á hiö
viröulega Alþingi? Stekkur hún
frá börnum og búi suöur til
Reykjavikur og skilur karlinn
eftir meö organdi krakkana og
allt óuppvaskaö? Og fer hún
genske pent aö búa i góöu her-
bergi á Hótel Borg og hafa þaö
náöugt, rétt eins og ekkert heföi
i skorist? Ég er nú hræddur um
ekki. Engin heiövirð húsfreyja
úr hinum dreifðu byggöum
þessa lands mundi voga sér aö
haga sér svona, rétt eins og
ábyrgöarlaus gála. Og þaöan af
siöur færi vesalings eiginmaö-
urinn aö bregöa búi eöa láta af
góöri stööu heima i héraöi til aö
fylgja konunni eins og hala-
klipptur hundur i bæinn að
snudda þar i eldhúsinu meöan
hún sæti á þingi.
Hugsið ykkur bara stórbónd-
ann i Eyjafirði eöa fram-
kvæmdastjórann á Seyöisfiröi.
Konan rokin á þing og skilur
heimilið eftir bjargarlaust.
Hvað á blessaöur maðurinn aö
gera? Hann veröur aö athlægi.
A hann kannski að fá sér ráös-
Einar Örn
Stefánsson
skrifar
konu eins og hann sé oröinn
ekkjumaöur? Nei þaö gæti end-
aö meö ósköpum.
Til aö koma örugglega i veg
fyrir svona hörmungarástand
segir hinn framsækni og forsjáli
eiginmaöur viö konu sina á
þessa leiö: ,,Þú tekur ekki sæti á
listanum, góöa mln, nema I sæti
sem er alveg örugglega von-
Iaust. Þaö held ég nú, heillin.”
Og konan hlýðir, eöli sinu trú.
Ekki vill hún valda upplausn
fjölskyldunnar eöa leggja heim-
ilið I rúst.
Skilyröin sem Islensk kona
þarf aö uppfylla til aö komast á
þing eru mörg. Hún þarf annaö
hvort aö vera barnlaus eöa
eiga uppkomin börn, hún þarf
aö búa á Reykjavikursvæðinu
1 og hún þarf að hafa geö i sér til
aö klifra upp klikustiga karla-
veldisins, meö öllu þvi orö-
bragöi og yfirdrepsskap sem
þar tiökast.
Þaö fer raunar nokkuö vel á
þvi, aö konurnar þrjár á þingi
skuli nú allar vera uppbótar-
þingmenn. Konur eru hvort eö
er haföar I uppbót á listum, til
aö bæta i götin á slitnum og skit-
ugum sokkum hinnar pólitisku
samvisku og samtryggingar.
•
Sósialíski þjóöarflokkurinn
(SF) i Danmörku hefur álika
marga þingmenn og Alþýöu-
bandalagið. Meirihluti þeirra,
. sjö aö mig minnir, eru konur.
Ætli maöur eigi nokkurntima
eftir aö upplifa þvlllkt hneyksli
hér á landi?