Þjóðviljinn - 09.12.1979, Blaðsíða 23

Margaretha Krook og Gösta Ekman I Ævintýri Picassos.
Laugarásbíó:
Ævintýri Picassos
Ævintýri Picassos ber undirtitilinn „Þúsund ást-
rikar lygasögur eftir Hans Alfredson og Tage
Danielsson”. Þeir sem sáu Eplastriöiö i Háskóla-
biói á sinum tima vita mætavel aö Hasse og Tage
eru skemmtilegir, og Ævintýri Picassos styrkir þá
skoöun hundraöfalt. Hér er i stuttu máli sagt um af-
bragös gamanmynd aö ræöa, svo góöa aö enginn
má láta hana framhjá sér fara.
Ævi og listaferill Picassos er aöalviöfangsefni
myndarinnar, meöhöndlaö á frjálslegan hátt. Ötal
frægar persónur aörar koma viö sögu: Gertrude
Stein, Hemingway, Guillaume Apollinaire, toll-
þjónninn og listmálarinn Rousseau, Churchill og
Hitler, svo nokkrir séu nefndir. Heimssögulegir og
listasögulegir atburöir eru afgreiddir á sérstæöan
máta, og má t.d. minna á atriöi þar sem Hitler og
Churchill standa hliö viö hliö og mála myndir (þeir
voru báöir málarar, þiö vitiö!) og þeir fara i hár
saman: Hitler málar hakakross á mynd Churchills
og Winston gamli stingur vindlinum sinum gegnum
mynd Hitlers. Annars er ómögulegt aö segja frá
þessari mynd, hún veröur aö upplifast. SU upplifun
margborgar sig.
Stjörnubíó:
Oliver
Bresk 1969
Leikstjóri: Carol Reed
Þessi mynd er nU nokkuö komin til ára sinna en
engu aö siöur gjaldgeng fyrir þá sem hafa gaman af
aö sjá söngleikjamyndir. Þaö er hin alkunna saga
Dickens sem liggur til grundvallar myndinni og
reyndar ekki i fyrsta sinn sem Oliver Twist er kvik-
myndaöur. Hver man ekki eftir hinni frægu tUlkun
Alec Guinness á Fagin I mynd David Lean frá árinu
1948? Annars hefur Oliver veriö festur á ræmu allt
frá dögum þöglu myndanna.
En þessi hefur sem sagt hreppt sex OskarsvérÖ-
laun og þaö segir kannski alla söguna um söng-
leikjamyndina.
Tónabíó:
Audrey Rose
Bandarisk 1978
Leikstjóri Robert Wise
Enn ein afurö djöflamyndanna. I þetta skipti er
um aö ræöa unga stUlku sem látin er og tekur sér
bólfestu i likama annarrar telpu.Upphefst nU æöis-
genginn bardagi um holdiö sem fram kemur i
áköfum geðklofafyrirbærum. Þetta ætti aö vera
kvikmynd fyrir islenska biógesti, þvi ein helsta
skemmtun þjóöarinnar eru andafundir, andaglas,
miðilslækningar og furöuleg fyrirbæri.
Gamla Bíó:
ívar Hlújárn
Bandarisk 1953
Leikstjórn Richard Thorpe.
Hin sigilda ævintýramynd meö Robert
Taylor og Elisabeth Taylor. Þetta er mynd
sem komin er til ára sinna og menn kannast
eflaust við frá fyrri árum. 1 sjálfu sér er
þakkarvert aö bióin skuli taka gamlar
myndir til sýninga á ný, og þörf á að endur-
vekja rómantikina I happy-end stil Holly-
wood. En þjóöfélagsþenkjandi fólk mun
eflaust fussa og sveia viö svona draumórum
riddaramennskunnar.
Nýja Bíó:
Nosferatu
Þýsk-bandarisk 1978
Handrit og leikstjórn: Werner Herzog
Þetta er endurvakning á hinni sigildu
blóösugumynd Nurnau um Nosferatu,
undanfara DrakUla á hvita tjaldinu. Daninn
Dreyer geröi einnig blóösuguna klassiska
meö þöglu myndinni Vampyr. Mynd Herzog
er myndræn upplifun.en skilur ef til vill ekki
mikiö eftir. Sjá nánar um kvikmyndina i
grein Ingibjargar Haraldsdóttur um
Nosferatu á bls. 19 I dag.

■ résa
Kjósum ekki!
Brynjólfur Bjarnason um
kosningarnar: Byggjum upp sem
traustasta vörn gegn þeim ósköp-
um.
Fyrirsögn i
Þjóöviljanum
Listasagan í stuttu máli
Nýr Italskur þáttur hóf göngu
sina i gær. Hann hélt ekki athygli
minni. Þó verö ég aö segja að
þátturinn var aö minu áliti bæöi
mjög vel leikinn og tekinn. Þaö
kom upp I hugann á mér aö flestir
listamenn sem uppi hafa verið
viröast hálfklikkaöir, aö minnsta
kosti I lifanda lifi. Yfirleitt
gleymist klikkunin þegar þeir eru
komnir i jöröina og verkin lofa
meistarann.
Dagblaöiö
islenskir samtíðarmenn
Siggi sko — Jón snarsnUningur
og allir hinir.
Fyrirsögn I
Helgarpóstinum
Slembilukka
„Þaö var lániö okkar aö fólk
mundi eftir fortiöinni og hugsaöi
til framtiöarinnar” — segir Páll
Pétursson um kosningasigur
Framsóknarmanna.
Fyrirsögn i Timanum
Mikilvæg spurning
Þjóna jólakort tilgangi sinum?
Fyrirsögn i Timanum
Heimsvaldastefna
mörlandans
Island á tungliö lika.
Fyrirsögn I Mogganum
Var hann ekki dauður?
Franco spilaöi af sér pottþéttu
game i 42. spili Urslitaleiksins um
heimsmeistaratitilinn i Rio De
Janeiro. Austur gefur/Allir á
hættu.
Bridge-þáttur
Visis
Er hann að kalka?
Menningin vex I lundum
kommUnista.
Fyrirsögn Svarthöföa
iVIsi
Fyrstur með fréttirnar
Menn sem dreymir fyrir óorön-
um atburöum, dreymir ýmist
ljósar myndir af þvi sem gerist
eöa táknmál, sem þeir eru mis-
jafnlega glöggir aö ráöa i. íslend-
ingar hafa jafnan haft mikinn
áhuga á draumum og dulrænni
reynslu yfirleitt og þvi vill Visir
beina þvi til þeirra sem hafa oröiö
fyrir slikri reynslu, og draum-
spakra manna aö hafa samband
við blaöiö sem fyrst, bréflega eöa
simleiðis.
Visir
Loksins metnir að
verðleikum
Forráöamenn Hótels Loftleiöa
töldu ástæöu til aö veita þeim
Agnari Kofoed-Hansen og Jónasi
Kristjánssyni ritstjóra riddara-
titla fyrir framlag þeirra til Is-
lenskra fiskrétta á Sælkerakvöld-
um.
Dagblaöiö
Skattheimtumenn?
Þjófar gripnir á skrifstofu
fógeta.
Fyrirsögn i
Dagblaöinu
Forsíðufregn á
Prövdu fundin
Sovéski ballettdansarinn
Godunov vill aftur heim
Fyrirsögn i
Dagblaöinu
Sunnudagur 9. desember 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 23
vísna-
mál %
Umsjón:
Adolf J.
Petersen
Forlög koma opin að
Þaö hefur ekki tekist aö
timasetja meö neinni
nákvæmni svo öruggt sé,
hvenær islensk alþýöuskáld
hefja aö tjá hug, lifsviöhorf og
tilfinningar i formi ferskeyttr-
ar visu, en hvaöan sem fer-
skeytlan er runnin, eða
hvenær skeið hennar hefst, þá
er samt vist aö hUn hefur um
ótaldar aldir veriö tjáningar-
fwm alþýöuskálda og aö von-
um veröur hUn þaö enn um
langan aldur.
Skáldin hafa kveðiö fer-
skeytlunni lof i hennar eigin
formi, hUn hefur veriö helgur
dómur i lifi þeirra og menn-
ingu, hUn hefur veriö þjóöari-
þrótt i oröslist, iökuö af þeim
sem höfðu hæfileika til að
yrkja og þeim sem sömdu
kvæöalögin, en þau munu vera
ein elsta gerö tónsmiöa hér á
landi.
Viö þessari listgrein tók
þjóöin fegins hendi og naut
hennar I rikum mæli, enda var
fátt annað til aö stytta henni
stundir i þrautum og þjáning-
um fyrri tima. Eflaust á
islenska þjóðin höfundum fer-
skeytlanna og kvæöalaganna
miklu meira aö þakka en hUn
gerir sér grein fyrir eöa vill
viöurkenna ef grannt er aö
gáö.
Ljóöagyöjan hefur snortiö
margan mann meö sprota sin-
um, meö lofsveröum árangri i
mörgum tilvikum, enda hafa
menn sungið henni lof frá
aldaööli. Visnamál munu aö
þessu sinni flytja lesendum
sinum stuðlamál fyrri alda
skálda.
GuörUn Þóröardóttir á Vals-
hamri, fædd 1816, kraup ljóöa-
gyöjunni og kvaö:
Gyðjan kvæöa helg og há
hjá mér virstu standa,
nú er ég þinar náðir á
niöur krýp i anda.
Hallgrimur Jónsson, f. 1787
á Lómatjörn, byrjar rimur af
Þóröi hreöu meö þvi aö ákalla
kvæöa*andann.
Eg er sestur upp i horn,
ástir þinar fala.
Kærleiksbúin kvæöanorn,
kenndu mér aö tala.
Ari Jochumsson, f. 1839 i
Skógum i Þorskafirði, baö
ljóöagyðjuna að hjálpa sér viö
að kveöa um afrek alþingis.
Kom þú ljóöagyðjan góöa,
gripi mig þin áhrif sterk,
svo ég megi brögnum bjóöa
brag um þingsins
hildarverk.
Oft er gott sem gamlir
kveöa, segir máltækiö. Þaö
munu orö aö sönnu sé
skyggnst i rimleikni skálda
frá fyrri öldum.
Guömundur Bergþórsson, f.
1657 á Vatnsnesi i HUnaþingi,
fékk lömun i fætur á barns-
aldri og náöi aldrei likamleg-
um þroska, en hann var skáld
gott og orti mikiö, þó aöallega
rimur. Þar eru fremstar i
flokki rimur af Olgeiri danska.
t mansöng fyrir einni rimu I
þeim lýsir Guömundur veik-
leika sinum og segir:
Eg hef hlotiö
manndómsmakt
minnsta af sonum Nóa.
Hvorki er mér til handverks
lagt
hey aö slá, eöa róa.
Fyrst mig setti herrann
hjá
hraustra þarfarönnum,
skapfeldlegast skilst mér
þá
aö skemmta frómum
mönnum.
Jón Vidalin biskup, f. 1666,
haföi heyrt sagt frá Guö-
mundi, frábærum gáfum hans
og hörðum lifskjörum. Fýsti
biskup aö sjá Guömund. Hann
kom þvi eitt sinn aö bæ þeim á
Snæfellsnesi þar sem Guö-
mundur dvaldi og fann hann
að máli. Töluöust þeim viö um
hrlö. Undraöist biskup hve
stór sál bjó i svo hrörlegum
likama. Um þaö kvaö biskup:
Heiöarlegur hjörvagrér,
hlaöinn mennt og sóma.
Yfir hann ég ekkert ber
utan hempu tóma.
Séra Matthias Jochumsson,
f. 1835 i Skógum I Þorskafirði,
kvaö visu þessa til Jóns
Asmundssonar, sýslumanns á
Eskifirði:
Eg er herrans hempuflón
sem heimurinn þyrnum
stingur,
en þú ert kóngsins kosta-
ljón
og kjörinn haustgeldingur.
Séra Matthias hugöi aö viö-
brögö almennings yrðu á
þennan hátt viö hans enda-
dægur:
Ekki mun hiö unga Frón
yrkja sorgarljóöin;
þegar falliö liggur ljón
látnum gleymir þjóöin.
Þaö hefur veriö illt aö þola
margskonar þungar bUsifjar
af biskupum og öörum valds-
mönnum á 17. öld, vegna þess
eins aö vera andvigur Stóra-
dómi. Þaö varð Guömundur
Andrésson að reyna. Hann er
fæddur 1615 á Bjargi i Miöfiröi
og skrifaöi ritgerö um Stóra-
dóm sem fór hálfilla fyrir
brjóstiö á biskupi, svo aö Guö-
mundur féll i ónáð. Hann lauk
samt prófi frá háskólanum i
Khöfn., I fornfræði og mál-
visindum. Eftir hann liggja
mörg ágæt ritverk, þeirra á
meöal þessi kunna visa:
Forlög koma opin aö,
örlög kringum sveima,
álögin úr uggastaö,
ólög vakna heima.
Sigriöur Jónsdóttir (Sigga
Skálda) var f. 1640 i Eystra-
Hrepp. HUn var förukona og
lést aö Hólum i Hjaltadal áriö
1707. Eitt það merkasta sem
eftir hana liggur er trUarljóöiö
Geöfró, ennfremur talsvert af
lausavisum. HUn lýsti viðhorfi
sinu til samtiðarmanna:
Tryggö finnst engin tófu
með,
titt þaö margir skrafa.
En reyniö þiö hvort refsins
geö
rekkar engir hafa.
Siguröur blindur i Fagradal,
f. um 1470, var eitt mætasta
skáld sinnar tiöar, einkum á
rimur. Hann orti lika kvæöa-
flokkinn Rósu, sem talið er
hliöstætt Lilju eftir Eystein
Ásgrimsson munk. I
Reinaldsrimum er þessi
kunna visa eftir Sigurö:
Hygg þú aö þvi hringaláö
hvaö hlaust af vilja þinum.
Köld eru jafnan kvennaráö,
kemur aö orðum minum.