Þjóðviljinn - 19.09.1981, Blaðsíða 7

Helgin 19.—20. september 1981: ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
r
Oskar Þórðarson frá Haga:
mátti vera i ibúöinni þegar mig
lysti og á sunnudögum gat ég sof-
iö frameftir morgni. Gamli maö-
urinn skar aldrei tóbak á sunnu-
dögum.
Ég man eftir þvi aö einn sunnu-
dagsmorgun um tiuleytiö, vakn-
aöi ég viö háværa músikk. Þaö
voru Skotarnir sem gengu fylktu
liöi austur Hverfisgötu og léku á
sekkjapipur. Þeir voru skraut-
lega búnir á sina þjóölegu visu og
sennilega vöktu þó pilsin þeirra
mesta athygli, ásamt höfuöbún-
aöinum. En þeir annmarkar
fylgdu húsnæöinu á Veghúsastig
að ég gat engum boöiö „heim til
min”. Mér heföi aldrei komiö til
hugar að bjóöa stelpu upp til min,
ekki haft kjark til aö lauma henni
upp, þó um hánótt væri.
En i byrjun júli 1941 fór ég upp i
Hvalfjörö, aö Hvitanesi i vinnu
hjá Bretum, og þar meö lauk veru
minni i risherberginu viö Veg-
húsastig.
sTuniDssonnR
INNRITUN DAGLEGA FRA 10-12 og 13-19
ÍSÍMUM 20345,38126,24956,74444
Börn yngst 4 ára.
Barnadansar,
samkvæmisdansar.
Freestyle dansar
(Disco, Disco
Jazz, Funky Jazz,
Hustle, Country og
western
dansar o.fl.)
KONU-BEAT -
Góð hreyfing fyrir
dömur á
öllum aldri.
Á götunni
Minningar frá stríðsárunum
„Aerobic dancing",
það allra nýjasta
frá USA, kennt í
Freestyle
dönsunum og í konu-
beattímum. Rock'n Roll
* - j
— Eitt það vinsælasta í dag.
fengu sér „neðan i þvi”. En þeir
voru fáir. Fyrir mig sjálfan voru
þetta mikil viðbrigöi frá fásinninu
i sveitinni og ég hygg aö sömu
sögu hafi verið aö segja um
marga félaga mína. Fljótlega
fann ég kunningja i bænum, sem
voru á svipuðum aldri og ég. Bæöi
voru þaö skólasystkini min frá
Reykholti, sem komin voru til
Reykjavikur i sömu erindagerð-
um og ég, aö vinna sér inn mikla
peninga, og þó einkum nýir
vinnufélagar auk annarra, sem
ég kynntist á ýmsan hátt, meðal
annars á röltinu um „rúntinn”
þar sem varla féll eitt einasta
kvöld úr.
Þó aö ég veitti þvi enga sér-
staka athygli þá, komst ég aö
raun um þaö siöar aö fáir eöa
engir, sem skipuöu sér i þennan
hóp, voru Reykvikingar heldur
aökomumenn sem áttu rætur sin-
ar fjarri þeirri Reykjavik sem til
var áöur en hún breyttist svo
mjög sem raun varö á viö gesta-
komuna miklu 10. mai 1940. Eftir-
spurn eftir húsnæöi i Reykjavik
og nágrenni var svo gifurleg aö
ótrúlegustu vistarverur uröu
svefnstaöir manna. Þeir sem
höföu heppnina með sér og kom-
ust yfir eitthvert húsnæöi, voru
umsetnir af kunningjum og
vinnufélögum. Þeir heppnu
leyföu svo hinum, sem voru „á
götunni” aö „liggja inni” þangað
til aö úr rættist fyrir þeim og þaö
gat orðið biö á þvf. Af þessu hlut-
ust stundum vandræöi. Húseig-
endurnir komust fljótt á snoöir
um þessa greiðasemi og þeir tóku
harla ólikum tökum á málunum.
Stundum lögöu þeir blátt bann viö
slikri gestrisni, aörir vildu hækka
leiguna, sem þó var oft býsna há
fyrir, miöaö viö gæöi húsnæöis-
ins, og enn aðrir létu allt slikt
óátaliö.
Þannig var oft þröngt i daunillu
og heilsuspillandi plássi, kjöllur-
um og háaloftum. Menn unnu
allskonar vinnu, oftast óþrifalega
og áttu ekki kost á sæmilegri
þjónustu, gátu varla eða ekki
þvegiö sér um hendur og andlit og
aö komast i baö var hreinn mun-
aður.
Baöhús Reykjavikur var bjarg-
vættur þeirra, sem vildu þvo sér
um kroppinn. Oftast var þaö á
laugardögum, eftir vinnu, að ég
fór þangað og þá var jafnan
margt um manninn þar og biðin
gat orðið löng og tók á þolinmæð-
ina.
Þangað komu ekki einungis ts-
lendingar, heldur einnig hermenn
og aörir útlendingar t.d. sjómenn.
Ég minnist fullsetinnar biöstofu
sem aö visu var ekki stór, troön-
ings á göngum og langar biðraöir
fyrir dyrum úti. Það gat þvi fariö
svo aö einhver, sem ætlaöi aö
skola af sér i Baðhúsinu, missti
biölundina og færi óþveginn á
ball. I önnur hús var ekki aö
venda.
Margir voru verr staddir með
húsnæöi en ég. A daginn sat þar
gamall maður og skar tóbak.
Hann sat þarna allan daginn og
skar og skar. Á hverjum morgni
gekk hann svo um alllangan veg,
meö dagsverkiö vafiö i snyrtileg-
an böggul, bundinn saman meö
snæri, skilaöi tóbakinu I verslun
þar sem kaupmaðurinn seldi þaö i
litlum bréfpokum. Ég hygg aö
kaupiö, sem gamli maöurinn fékk
fyrir þessa vinnu, hafi ekki veriö
ýkja hátt en hún var honum góö
dægradvöl og hann var alltaf
ánægöur.
Mér er þaö minnisstætt aö jafn-
an haföi hann tóbaksbaukinn sinn
hjá sér, við hliðina á tóbaksfjöl-
inni, og tók I nefiö úr honum.
Aldrei heföi honum dottiö I hug aö
taka af birgöum verslunarinnar
eins og þaö var þó nærtækt.
A kvöldin, þegar ég fór að sofa,
fannst mér tóbaktslyktin dálitiö
sterk og óþægileg en þó leiö mér
vel þarna. Þetta var gott fólk og
hjá þvi fékk ég fæöi og aöra að-
hlynningu á sanngjörnu verði. Ég
Viö, sem fluttumst til Reykja-
yikur á striösárunum úr sveitun-
um, úr sjávarþorpunum, sem
sagt hvaðanæva aö af landinu,
höföum nánast sérstööu i hinni
hersetnu borg. Viö áttum ekki
lengur heimili, leigöum tiöast
„herbergi” án tengsla við fjöl-
skyldur, oft lélegt húsnæöi og þaö
freistaöi okkar ekki aö hafast þar
mikiö viö, þegar viö áttum fri frá
vinnunni. Leiöin lá þvi flest kvöld
um götur miöbæjarins, Austur-
stræti og Hafnarstræti. „Rúntur-
inn” svokallaði var okkar göngu-
leiö fram og aftur, aftur og fram.
Flestir okkar boröuöu á matsöl-
um, sumir I föstu fæöi, aörir hér I
dag og þar á morgun. Viö vorum
almúgamenn, synir bænda og sjó-
manna og viö héldum okkur á lik-
um slóöum i bænum.
Þaö var stofnaö til kunnings-
skapar milli jafnaldra úr fjarlæg-
ustu landshlutum, ýmist skyndi-
kynna eöa aö menn uröu sam-
rýmdir og héldu áfram aö hittast.
Umræðuefnin voru mörg og
margvisleg og áhugamálin sömu-
leiðis. Viö vorum ungir og bjart-
sýnir; fullir trúar á samtið og
framtiö. Hersetan olli okkur ekki
teljandi áhyggjum þótt sumum
okkar væri hún ekki að skapi.
Þrátt fyrir allt færöi hún okkur
næga atvinnu. Flestir okkar voru
minnugir siöustu áranna fyrir
striö þegar viö vorum aö koma
inn á vinnumarkaöinn og uröum
aö biöla auömjúkir til þeirra, sem
réöu menn i vinnu. En nú fannst
okkur aö slikt heyröi fortiöinni til.
Auövitaö vorum viö hneykslaðir á
„stúlkunum okkar” sem lögöu
lag sitt viö hermennina og kann-
ske einmitt vegna þess, litum viö
hernámið alvarlegum augum.
Ekki ræddum við pólitik og þótt
sumir okkar heföu þá þegar til-
einkað sér ákveönar skoöanir i þá
áttina, blunduðu þær meö okkur
meöan samræðurnar hnigu aö
léttara hjali.
Við sátum gjarna inni á ódýrum
sjoppum, sötruöum kaffi og bár-
um saman bækur okkar, deildum
vandamálum og gleði hver meö
öörum og leituðum úrræöa og það
var ekki alltaf fariö snemma i
háttinn. Ekki minnist ég þess, aö
Bakkus væri mikiö meö I spilinu.
Þaö taldist til undantekninga og
þá helst um helgar aö sumir
Sextugur
Sextugur i dag
laugardag, Hjör-
leifur Gunnarsson
Þúfubarði 11
Hafnarfirði, fyrrum
bæjarfulltrúi Al-
þýðubandalagsins
þar i bæ.
Þjóðviljinn sendir
Hjörleifi heillaóskir i
tilefni dagsins.