Þjóðviljinn - 19.09.1981, Blaðsíða 11

Helgin 19.— 20. september 1981. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
Svala Sigurleifsdóttir og Arnannaguaq Hoegh rœðast við
í Osló á hlaupum milli ríkisins og Danmerkurferjunnar
Arnannguaq að pússa koparplötu i skólanum.
Koparþrykksmynd eftir Arnannaquaq.
Steinþrykksmynd gerð af Arnannaguaq. Ljósmyndir: Svala.
Tala ég ekki eins og
gamalmenni, ef ég segi, að
þegar ég var lítil stelpa að
alastuppá ísafirði, fannst
mér það svo indælt að á
góðviðrisdögum mætti sjá
af f jöllunum yfir til Græn-
lands, ha? Ég upplifði þó
aldrei að sjá sjálf yfir til
nágrannanna á Grænlandi
enda príl í fjöllum álitið
stórhættulegt fyrirtæki
heima hjá mér. f fyrra vet-
ur upplif ði ég hins vegar að
kynnast grænlenskri stúlku
sem var skólafélagi minn
hér í Osló. Þegar heim-
þráin þjarmaði að okkur
voru græjurnar stilltar á
hæsta og grænlenskt popp
og Megas sett á fóninn til
skiptis. Og í sameiningu
börðumst við svo gegn
skólaf élögunum, norð-
mönnum sem fannst
„poppmússik frumstæðra
þjóða" óþarflega ríkjandi
á staðnum. Af því að
Arnannguaq Höegh er með
hressari konum sem ég hef
kynnst, vil ég óð og
uppvæg kynna hana
öðrum:
— Stundar þú grafíknám hér i
Osló af þvi að Osló er þér mið-
punktur alheimsins, eða tilneydd
sökum skólaskorts á Græniandi?
— Auðvitað vildi ég helst vera
heima. Ég er hérna vegna þess að
við eigum engan myndlistarskóla
á Grænlandi. Það eru að gerast
atburðir i Grænlandi á hverjum
degi, sem skipta máli fyrir
framtið Grænlands og ég vildi
gjarna vera heima og taka þátt i
þvi sem er að gerast þar. Raun-
veruleikinn er bara sá að flestir
Grænlendingar verða að sækja
sina framhaldsmenntun til Dan-
merkur eða annarra landa. Mér
sviður þessi skólaskortur á Græn-
landi. Sérstaklega er þetta
óréttlátt hvað varðar listmennt-
un, þvi list hefur verið kjarninn i
þúsund ára tilveru okkar. Lifið er
list i okkar eigin menningu. Þaö
er ofboðslega mikilvægt fyrir
framtið okkar að við eignumst
myndlistakennara heima sem
hafa skilning á þvi að leggja rækt
við okkar fornu myndlistarhefð
og tengja hana tilveru okkar i
dag. Meö þvi að nema á „vest-
rænum myndlistarskólum”
eigum við á hættu að týna okkar
var
list
í okkar
eigin
menningu
eigin menningu, týna fortið
okkar.
— Eru myndir notaðar sem
vopn I sjálfstæðisbaráttunni?
— Já, það er töluvert gert af
myndum sem hafa pólitiskt
inntak. Ljóð, leikrit, tónlister lika
samin i tengslum við baráttuna
fyrir réttlátu samfélagi á Græn-
landi.
— islenskt ljóðskáid, Einar
Bragi, hefur þýtt grænlensk ijóð
og ef ég man rétt hef ég lesið ljóð
sem voru samin af einhverjum
með sama eftirnafn og þú....??
— Já, bróðir minn semur ljóð.
Hann er mjög virkur i mússikllf-
inu á Grænlandi. A skólaárum
sinum i Kaupmannahöfn, fyrri
hluta sjöunda áratugsins, spilaði
hann i popphljómsveit sem
spilaði pólitiskt popp. Hann
samdi fjölda laga og texta fyrir
hljómsveitina. Nú seinni árin hef-
ur hann unniö mikið við
mússikina sem hefur tengst
Aasivik.
— Aasivik? Hvar er sú vik á
Grænlandi?
— Blessuð vertu! Aasivik er
ekki staðarheiti, heldur sumar-
mót sem hefur veriö haldið á mis-
munandi stöðum á hverju sumri
frá þvi árið 1976... og veröur
haldið á hverju sumri i
framtiðinni. Og þetta er sko ekki
nein venjuleg sumarútilega.
Reyndar er Aasivik nokkuð sem
hefur tiðkast um langan aldur
heima. Fólk frá hinum ýmsu hlut-
um Grænlands hittist á ákveðnum
stöðum á sumrin til að skiptast á
vörum. Það fólk sem bjó til
dæmis á sápusteinsriku svæði,
gerði lýsislampa úr steinum og
skipti svo á lömpunum gegn
skinnum eða einhverju öðru
nauösynlegu sem var fágætara i
þeirra byggð. En þarna voru ekki
einungis vöruskipti stunduö held-
ur voru þetta ekki siður menn-
ingarhátiö. Þegar nýlendukúgun-
in fór að grassera fyrir alvöru
komu Danir i veg fyrir Aasivik.
Mótin urðu, sjáðu til, „ólögleg”!
Auðvitað var þetta bara einn
þátturinn i þvi að brjóta okkur
niður sem sjálfstæða þjóð. Nú
gegnir endurvakin Aasivik mik-
ilvægu hlutverki fyrir grænlenska
vinstrisinna og grænlenska sjálf-
stæöisbaráttu. Þessi mót eru
mikilvæg bæði pólitiskt og menn-
ingarlega.
— Hvað með stöðu kvenna á
Grænlandi?
— Nú, eins og i öðrum löndum,
þar sem auðmagniö er við völd
búa konur á Grænlandi við tvöfalt
vinnuálag. Það er óhugsandi aö
fjölskylda lifi af launum einnar
manneskju, bæði maðurinn og
konan verða að vinna launavinnu.
Og eins og svo viðar lendir barna-
uppeldi og heimilishald svo að
mestu á konunum. Þær hafa flest-
ar litla menntun og starf flestra
er fiskvinna i frystihúsum. Til
skamms tima voru móðurlifs-
bólgur og gigt I höndum hreinlega
atvinnusjúkdómar hjá þessum
komum sökum kulda i frystihús-
unum. Þetta hefur eitthvað
skánað á seinustu árum, en það er
á hreinu að þessi vinna er ekkert
sældarbrauö.
— Er einhver virk kvenna-
hreyfing á Grænlandi?
— Það eru um sextiu kvenfélög
starfandi á Grænlandi sem eru
aöilar aö Danska kvenfélagasam-
bandinu. Starfsemin i þessum
félögum einkennist ekki af
pólitiskri virkni. Konurnar koma
saman einu sinni i viku eðahálfs-
mánaðarlega og sauma perlur og
baknaga hverja aðra (og nú hlær
hún)... og þú þarft ekkert að
skrifa þetta, jú skrifaðu það bara,
það er alveg satt.
1 einstaka bæjum hafa konur i
þessum kvenfélögum reynt að
gera eitthvað raunhæft. Þær hafa
reynt að standa saman um að
krefjast betri vinnuaðstöðu og
þess háttar. 1 þeirri baráttu hafa
þær ekki notið nokkurs stuðnings
frá stjórn kvenfélagasam-
bandsins og allt að þvl verið
kýldar niður af stjórninni. Kon-
urnar i þeirri stjórn segja bros-
andi aðspurðar aö kvennakúgun
sé óþekkt fyrirbrigði á Græn-
landi.
En árið 1976 voru stofnuð
annars konar kvennasamtök sem
nefnast Kiluit. Orðið þýðir „eitt
saumaspor”. Ég er I þessum
samtökum og það má með sanni
segja að þau séu hvorki stór né
sterk en þau eru þó spor i rétta
árr. Við hittumst á hverju sumri á
Aasivik og ræðum málin. Flestar
okkar I Kiluit eru pólitiskt virkar.
— Nú notað þú meðvitað mynd-
efni tengt kvenfrelsisbaráttunni i
myndum þinum. Gera það marg-
ar grænlenskar myndiistakonur?
— Nei......
— Að siðustu, heldur þú að það
sé langt i land með réttlátt
stjórnarfar á Grænlandi?
— Heyrðu, svona er ekki hægt
að spyrja. Þótt Grænland sé eyja
erum við ekkert eyland öðrum
óháö... Þróunin á Grænlandi er
auðvitað háð þvi sem gerist i
Evrópu og annars staðar 1 heim-
inum. Ég get engu spáð um það
hvort minni kynslóð tekst að
koma á réttlátu stjórnarfari á
Grænlandi, eða hvort næstu kyns-
lóð tekst það.. en innst inn við
hjartað trúi ég að þeir timar
komi.