Þjóðviljinn - 19.09.1981, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 19 — 20. september 1981
Blaðaö í F rímúrarabók
Úlfar Þormóðsson
hefur sett saman sér-
stæða bók/ sem hann
kallar blaðamennskuút-
tekt. Hann nefnir bókina
Bræðrabönd/ seinna
bindið er nýkomið út en
hið fyrra kom út í vor. I
riti þessu er saf nað ýmis-
legum upplýsingum um
Frímúrararegluna á (s-
landi, birt félagatal, lagt
út af því með ýmsum
hætti til að beina athygli
að því, hvar f rímúrara er
helst að f inna. Sömuleiðis
er með útleggingum á
málum, pólitískum mál-
um sem og afbrotamál-
um, reynt að prófa út-
breiddar skoðanir um
þessa reglu sem sam-
tryggingarfélag áhrifa-
manna eða jafnvel ein-
hvern helsta valdaaðila á
íslandi á bak við tjöldin.
Vissulega er þaB ekki aö
ástæöulausu aö ráöist er I slikt
ráöiö af Frlmúrarareglunni
sem sllkri, átti hún sér ein-
hverja stefnu sem slík I þvi-
llkum málum? Eöa þá: var hér
um þrjá valdamikla einstakl-
inga að ræöa, sem höföu tryggt
stööu sina meöal áhrifastétta
meðal annars meö frimúrara-
rii — m.ö.o. reglan er eitt af
tækjum þeirra i valdapólitik?
Þegar allt kemur til alls hall-
ast úlfar að seinni túlkuninni
„framlag frimúrara til
islenskrar sögu er framlag ein-
staklinga, ekki hreyfingar”. |
Hitt er svo annaö mál, aö a.m.k. j
á Islandi hefur þessi regla fyrst
og fremsthaft a&dráttarafl fyrir I
hægrisinnað fólk, háborgara- !
og langflest mjög j
hallt undir trú á bandariskt for-
ræði á Vesturlöndum: þaö er
t.a.m. mjög áberandi i félag-
skránni hve margir frimúrarar
hafa veriö aö snapa kringum
herinn i verktakafyrirtækjum
og öðru þessháttar.
Þverstæður
Þetta minnir á enn einn þátt
mála, sem höfundur getur um
en fer ekki náiö út i. Frimúrara-
verk. Þaö er óneitanlega
ómaksins vert aö skoöa, hvernig
á þvi stendur aö nær 2000
manns, flestir i einhverskonar
áhrifastöðum i þjóöfélaginu,
skuli hópast I leynifélag, þar
sem endurómur af launhelgum
aftan úr forneskju blandast á
sérstæðan hátt við félags-
skaparþörf karla ,,á frama-
braut’’ — meö þeim hyggindum
sem i hag koma i samböndum
viö viöskiptavini, fyrirgreiöslu-
menn eöa þá keppinauta.
Samtryggingar-
félag?
Liklega er þaö einhver út-
breiddasta skoöun um fri-
múrara að þetta séu samtök
bisnessmanna og embættis-
manna sem vilji gjarna eiga sér
sem flesta hauka i horni I sin-
um umsvifum —samtryggingar-
félag eöa samhjálpar eftir þvi
hvaöa augum menn lita á
silfriö. Úlfar Þormóösson er,
eins og skiljanlegt er, mjög á
þessum buxum. Hann hefur
verulegan áhuga á þvi til
dæmis, hvort þaö sé ekki gott
tromp fyrir þann sem lendir i
klandri fyrir dómstóium að vera
frimúrari. Og getur fært ýmsar
likur aö þvi (oliumáliö ofl). Hitt
er svo annaö mál, og það veit
Úlfar vel, aö þótt menn haldi sig
einungis viö þennan geira máls-
ins — dómsmálin, þá getur verið
erfittaö greina á milli hlutverks
félagsskapar eins og Fri-
múrarareglu eöa þá annarra
tegunda „sambanda” I okkar
smáa klikuþjóöfélagi: skóla-
bræöralaga, ættarbanda, kunn-
ingsskapar úr golfi, bridsi eöa
rótarii. Þetta getur allt veriö i
gangi i einu i sumum tilvikum.
Tækifæri og
völd
Frimúrari sleppur með væga
sekt, sambandslaus smásvindl-
ari fær dóm, svo dæmi sé tekiö.
Ranglætiö sýnist mjög greini-
legt. En þvi er nú fjandans ver,
aö þaö er erfitt aö svara þvi til,
hvert er eiginlegt hlutverk
leynireglu i slikum tilvikum, og
hverju ræöur sú staöreynd, aö
dómskerfiö er i raun hlutdrægt:
kannanir sem geröar hafa verið
I næsta nágrenni sýna, aö af-
brotamaður sem likist dómur-
um i menntun, stööu og stétt
mun þegar sæmilega mörg*
dæmi eru borin saman, sleppa
miklu betur en lágstéttarmaöur
sem framiö hefur sama afbrot.
og ráöa þeim undir yfirskyni
ópólitiskrar umræöu”. í þessari
setningu er saman komiö mikiö
af vanda höfundarins. Hann
vekur annarsvegar athygli á
þeim möguleikum, sem
leyndarbræöralag gefur: „hægt
aö ræöa öll hugsanleg mál”. t
slikri reglu koma margir þræöir
saman, þar er aö finna mikla
þekkingu á gangvirki þjóö-
félagsins, og sá sem kann meö
þau tækifæri aö fara sem sllk
þekking veitir, hann hefur
fengiö nokkuö forskot i vafstri
sinu i pólitik eöa viöskiptum.
Vangaveiturhöfundar um þessa
hlið málsins, um möguleika og
tækifæri reglubræöra, hljóma
mjög sennilega. Aftur á móti á
hann i meiri erfiöleikum meö
hina hlið málsins — aö hve
miklu leyti málum er „ráöiö”á
vettvangi slikrar reglu sem Fri-
múrarareglan er.
Síonsöldungar
Úlfarhefurmikla tilhneigingu
til aö ætla aö svo sé. 1 þvi sam-
bandi vitnar hann oft til afar ill-
ræmds rits sem kallaö var á
islensku Siöareglur sionsöld-
unga.Rit þetta átti aö vera lýs-
ing á samsærisfélagsskap
ógnarlegum, sem keppti aö
heimsyfirráöum meö lævis-
legum brögöum á sviöi stjórn-
mála, fjölmiölunar, auövalds-
hræringa og m.a. meö tilstilli
frimúrarareglna, sem áttu aö
vera handbendi Sionsöldung-
anna — án þess aö obbinn af fri-
múrurum vissisjálfur. Rit þetta
var falsrit, saman skrifað af
rússnesku leynilögreglunni um
aldamótin og varö slðar mikið
átrúnaöarrit Rosenbergs og
annarra nasista, sem voru I leit
að „rökum” fyrir gyðingahatri
sinu. úlfar Þormóösson veit vel
um hæpinn orðstir þessa rits, en
vill gjarna hafa það meö samt
til aö ýta undir imyndunarafliö i
þessa veru: aö kannski er eitt-
hvert hliöstætt heildarsamsæri
aö baki félagsskap eins og Fri-
múrarareglu? Hann veit aö svör
viö slikum spurningum eru ill-
fáanleg eðli málsins sam-
kvæmt, en gengur aö minu mati
of langt I þvi aö daöra viö þaö,
aö eitthvaö i llkingu viö Sions-
öldunga gæti veriö til.
Aö er aö visu rétt aö falsrit
þetta er „áþreifanleg staö-
reynd” i þá veru, aö þaö hefur
veriö lesiö og furöu margir hafa
fest einhvern undarlegan trúnaö
viö þaö. En þá er aö taka eftir
þvi, aö ritiö er mjög lævislega
saman sett, þaö leikur i senn á
landlæga fordóma gegn gyöing-
um um austanveröa Evrópu og
svo á hjálparleysi fólks, sem
hefur ekki yfirsýn yfir þjóö-
félagiö, skilur ekki alþjóölega
fjármálapólitik, vélabrögö risa-
fyrirtækja og annaö þess-
háttar — áhrif falsrits um mikiö
samsæri eru aö sinu leiti af
leiöing þeirrar firringar sem
Marx gamli sagöi um margt
ágætt.
Öld Vilhjálms
Þórs
Nema hvað. Úlfar Þormóðs-
son vekur, sem eölilegt er, at-
hygli á þvi, aö á vissum tima
veröa þrir frlmúrarar (þar af
tveir stórmeistarar) mjög
áhrifamiklir i islenskum stjórn
málum: Sveinn Björnsson rikis-
stjóri og siöar forseti, sem
skipar utanþingsstjórn þar sem
tveir reglubræöur ráöa miklu
Vilhjálmur Þór og Björn ölafs-
son. Og þessi þrenning er ber-
sýnilega mjög áhrifamikil um
þá þróun, aö Island er tosaö i
vesturátt, efld allskyns viö-
skiptaleg og pólitisk sambönd
viö Bandarikin: Vilhjálmur Þór
er hvort sem væri i ráðherra-
stóli eöa á öörum áhrifapóstum
sá maöur sem Bandarikin geta
treyst I hvivetna til aö koma ár
sinni fyrir borö hér á landi, hann
er þeirra besti vin.
Hér er þá komið ágætt tæki-
færi til aö komast sem allra
næst þessari spurningu: var
utanrikisstefnu Islands og stööu
nýs lýðveldis meöal þjóöanna
hreyfingin er heimshreyfing,
stendur þar, en samt liggja um
hana ólikir straumar eftir lönd-
um. Hér á landi hefur reglan
sterkan hægrisvip, I ýmsum
rómönskum löndum hefur hún
komiö mjög við sögu róttækni —
gott ef Allende, hinn myrti for-
seti Chile, var ekki frimúrari. Á
einu sumri berast okkur þver-
stæöufuliar fregnir: Annars-
vegar hefur glæpaklika á ttaliu,
P-2, fært sig i frimúrarabúning,
hinsvegar er talaö um gagn-
kvæm áhrif Sósialistaflokksins
franska og frimúrarareglunnar
sem kennd er viö Austriö mikla
(Grand Orient de France). I ný-
legu viötali viö Roger Leray,
stórmeistara Grand Orient i Le
Monde, segir stórmeistarinn aö
regla sin hafi aö undanförnu
haft miklar áhyggjur af at-
vinnuleysi og sé sannfærö um aö
ekki veröi dregiö úr þvi aö
óbreyttum efnahagslegum sam-
skiptum. Hann mælir mjög meö
aðstoö viö þriöja heiminn, sem
verði aö fela þaö i sér að „viö
hættum viö öll þau áform sem
færa okkur gróöa”. Þaö er
óneitanlega kyndugt aö sá sem
svo mælir ber sama titil i sinu
landi og Vilhjálmur Þór hefur
boriö á tslandi. Og hvaö þýöir
þá i raun staöhæfing um að Fri-
múrarareglan sé heimshreyf-
ing?
Stúkufjöldi
Hér er ekki tækifæri til að fara
nánar út i einstök atriði sem
tengjast fróölegri bók um
Bræörabönd. Þar er úr mörgu
að moða þeim sem hafa áhuga á
islenskum mann- og sambanda-
fræðum. Og þaö vakna upp
ýmsar spurningar sem gaman
væri aö halda áfram meö. Til
dæmis um hina miklu klúbba- og
reglugleði tslendinga, sem hef-
ur safnaö um tiu þúsundum
karla (og eru þar næsta fáir
„óbreyttir” þegnar) i leynifélög
eða opna klúbba, i Frimúrara-
reglu eða Kiwanis eöa Lions.
Hvernig stendur á þvi, að fé-
lagsskapar- og sambandaþörf
islenskra millistétta (og upp úr)
streymir i svo rikum mæli fram
i einmitt þessum stúkufarvegi,
sem minnir svo miklu meira á
bandariskt landslag félagslegt
en evrópskt?
Tókst Villa Þór stórmeistara
kannski aö tosa obbann af
áhrifamiklum þjóðfélagshópum
islenskum I náinn félagsskap
við Babbit þann sem Sinclair
Lewis lýsti á sinum tima og sýn-
ist lifa góöu lifi beggja vegna
Atlantsála enn i dag?
Arni Bergmann.
Úlfar Þormóösson hefur og
mikinn áhuga á pólitiskum
áhrifum Frimúrara. t vanga-
veltum um þau efni kemur fram
ýmislegt það sem er fróölegast
um þessa bók — og um leið
hrekst höfundur I þessum efnum
út á hálan is. Hann segir á ein-
um staö „innan stúkuveggja er
hægt aö ræöa öll hugsanleg mát
Árni
Bergmann
skrifar