Þjóðviljinn - 03.04.1982, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 3.— 4. aprll 1982.
stjórnmál á sunnudcgi
Seljjan
Helgi
Vafamál á vordögum
Þó á næsta leiti séu ærið af-
drifarikar kosningar til sveitar-
stjórna um land allt þá hefur allur
undirbúningur þeirra verið sem i
skugga þeirrar miklu landsmála-
umræðu, sem allt annað hefur
yfirskyggt siöustu vikurnar.
Allir gera sér þó grein fyrir
mikilvægi þeirra kosninga og úr-
slita þeirra, þvi óbein sem bein
áhrif þeirra á landsmálapólitik-
ina hljóta að verða mjög afger-
andi.
Ef í kjölfarið fylgdi
svo ný ríkisstjórn...
Sigur ihaldsins er enn aöeins i
málum þessum. Sum eru þess
eölis, aö þau sýna hin glöggu skil,
sem eru milli Alþýðubandalags-
ins og annarra flokka, alveg sér i
lagi i þjóöfrelsismálum, önnur
sýna glögglega hve torsótt leiðin
getur reynst i hinum viðkvæmu
og vandmeðförnu málum þó hún
sé vörðuð vönduðum undirbún-
ingi og vinnu allri.
Umskiptingsleikur
Ekkert hefur þó vakið jafn-
mikla athygli og sá furðulegi um-
skiptingsleikur sem iðkaður hefur
verið varðandi tillögur Hjörleifs
Guttormssonar i þeim stóru
ganginn” og „ákvarðanaleysið”
er geymt en ekki gleymt, en
ástæða umskiptinganna er aug-
ljós.
Astæðan er auðvitað sú, aö þá
málglöðu óar við að gera upp
hlutina i þessum vandasömu
málum, jafnvel þó ráðherra hafi
gert ákveðnar tillögur og stutt
þær gildum rökum.
Og nú skilja menn eflaust, hvar
sem er i flokki, að engin tillaga
varhrist fram úrerminni,engm lá
á borðinu sem sjálfsagður
hlutur — þaö þurfti rækilegar at-
huganir — þvi m.a.s. að þeim
loknum hefst fjaðrafok og vand-
ræöafálm, þegar menn eiga að
þeirrar næstu, ef áfram skulu
tölur einar ráða. Lengi má deila
um hvar steinullarverksmiðja
skal risa, fyrst marktækari
munur fæst ekki, en gyllingar
ganga á vixl frá hvorum aöila um
sig.
Þar munu menn velja milli til-
lögu Hjörleifs og tillögu sunnan-
manna. Hitt er jafnvist, aö hávær
hefðu ópin oröið ef engin tillaga
hefði frá Hjörleifi komið, heldur
hefði hann sagt: Þingið sker bara
úr. Ég er hlutlaus. Vilja menn
imynda sér öskuróperuna? Og
óhjákvæmilega leitar hugurinn
áfram á mið félaga Hjörleifs, þó i
ööru sé.
„Þá fóru um salinn fagnaðarlæti afturhaldsins, sem ábyrgðina ber á gömlu álsamningunum, en fáeinir Framsóknarmenn brugðu litum og
sýndust mál greinilega gerast allblandin.”
skoöanakönnunum DV., en fáir
vilja hugsa þá hugsun til enda i
alvöru, ef i kjölfarið fylgdi svo ný
rikisstjórn sameinaðra aftur-
haldsafla landsins i öllum Helgu-
vikurflokkunum þrem.
„Það er gott að gefa ykkur við-
vörun” sagði ágætur kunningi á
dögunum, ,,en auðvitað verðið þið
að halda áfram og ekki má
ihaidiö komast að” var svo fram-
haldiö. Sannleikurinn, sem ég
benti honum á, er auðvitað sá, að
þessi „viðvörun” hlyti að þýða
eitt, stjórnarslit og nýja ihaíds-
stjórn. Ekki af þvi að Alþýðu-
bandalagið vildi hlaupast undan
ábyrgð heldur mundu einhverjir
úr hópi samstarfsaðila okkar
telja öllu óhætt um annað
tveggja: Afarkosti i kjaramálum
ellegar hermálum eða hvoru
tveggja, sem hrekti okkur úr
samstarfi, eða þeir hlypu sjálfir,
svo sem ég veit að sumir hugsa i
dag með ærna tilhlökkun efsta i
hug.
A Iþýðubandalagið
í viglínunni
Stórmál siðustu vikna, stórmál
liöandi stundar staðfesta þetta.
Þar hefur allt loft verið lævi
blandið, hvert deilumálið á fætur
ööru verið á döfinni — deilur risið
hátt og hefur litt lægt enn.
Einkenni allra þeirra er þó það,
að þar er Alþýðubandalagið i vig-
linunni fremstri og enginn þó
meir en iðnaðarráðherra þess,
Hjörleifur Guttormsson.
Gildir þar einu, hvort frá
Helguvik eða Straumsvik hefur
verið róið eða hvort verksmiðja
skal reist syðra eða nyrðra, að
ekki sé nú um virkjunaráform
rætt.
Margt hefur leitað á hugann i
málaflokkum er heyra undir
hann. Nær frá þeim tima, er
Hjörleifur settist fyrra sinnið i
stól iðnaðarráðherra hefur ekki
linnt árásunum á hann fyrir að
biöa með ákvarðanatöku i þess-
um stórmálum, gera ekki
ákveðnar tillögur (grundaðar eða
ekki hefur auðvitað ekki skipt
máli).
„Iðnaðarráðherra á að skera
úr. Hann á að taka af skarið. Eftir
hverju er beðið?”, hafa þeir kok-
viðustu hrópað og á eftir hefur
fylgt gamalkunn þula um
skýrslur og rannsóknir, sem eng-
an enda taki og enga þýðingu
hafi.
Varðandi þessa þulu er ég hins
vegar sannfærður um að fram-
tiöin mun meta þáttaskil þessara
mála i stjórnartið Hjörleifs,
þegar vönduð vinnubrögð gnæfa
yfir ýmis glapræði fyrri ára. En
menn þekkja þennan sibyljusöng
og nú hlær öll þjóðin, þvi þegar
Hjörleifur leggur tillögurnar
fram studdar bestu vitneskju og
athugunum öllum þá bregður svo
viö að sömu „kjaftaskar” fara á
kreik og kveina ýmist um
„rangar tillögur” eða „hvers
vegna var nú lagt til” eða svona
sem kórónan á alltsaman: „Hvaö
lá eiginlega á?”
Já, „ósköp liggur Hjörleifi á”
er nú orðiö orötak þeirra, sem
áður þóttustu aðeins biða ákvarð-
ana hans — ég segi ákvarðana en
ekki tillagna, þvi þannig var oft-
ast talað.
Þeir æpa fyrst
en þurfa svo tíma
til að hugsa
Moldrykið mikla um, „seina-
axla ábyrgðina með Hjörleifi eða
velja á milli.
Jafnvelkrataskinnin, sem mest
hafa skammað Hjörleif fyrir að
skella sér ekki i næstu stórvirkj-
un, segjast nú ætla að „taka sér
góðan tima” og skoða Blöndu-
málin.
Ot úr þessu sem öðru skín það,
að auðvitað hafa þeir einungis
æpt og ókvæöisorðin hafa ekki
verið spöruð, en nú á sem sé eftir
aö athuga allt málið. Það bara
gleymdist. Ekki gildir þetta siður
um Geirsihaldið, sem veit nú ekki
sitt rjúkandi ráð, eigandi að fara i
alvöru að velja á milli virkjana og
verksmiðja, en mega ekki halda
áfram söngnum um sofandi iðn-
aðarráðherra, sem stæöi i vegi
fyrir öllum framförum.
Og það verður raunar viðar
uppi á teningnum japl og jaml og
fuður. Ekki ætla ég að fara efnis-
lega út i þessi stórmál. Vissulega
heföi ég kosið þann kost framfyrir
i virkjunarmálum, sem Fljóts-
dalsvirkjun er og aö hagkvæmni
hennar hefði orðið meiri en
Blöndu og þar var lengi barist og
m.a. bent á margt af Hjörleifi,
sem inn i myndina ætti aö koma
til viðbótar beinhörðum arð-
semistölum, m.a. miðlunin og
öryggið, já m.a. það sem nú
brennur heitast á baki manna i
Blöndumálum og Fljótsdals-
virkjun á undan hefði leyst að
langmestu leyti.
Slikar ábendingar náðu illa
eyrum og ekki veit ég hvar sumir
ágætir landverndarmenn nyrðra
voru þá. Blákaldar staðreyndir
meirihlutafylgis við Blöndu
byggðar á hagkvæmni og arð-
semis-útreikningum hafa vitan-
lega leitt málið i þennan farveg
og við það verður að una. Er þá að
vonum að ekki verði hik á vali
Álmálið prófsteinn
á þjóðina
Sjaldan hefi ég lifað ömurlegri
stund en þegar utanríkisráðherra
i ofurmennisleik sinum á Alþingi
á dögunum dylgjaði um veikan
grundvöll Hjörleifs i álmálinu
rétt fyrir viðkvæmar viðræður.
Um aðra þætti þess ofur-
mennisleiks skal ekki rætt hér,
þar eiga öll mál eftir upp að ger-
ast þó siðar verði.
Ekki fæ ég mig til að trúa þvi,
þrátt fyrir furðulegan málflutn-
ing þessa ráðherra að við séum
að lifa upp undarlegar tilhneig-
ingar islenskra ráöamanna frá
1946—1949 eða 1951.
En baráttan er þar öli eftir og
aðeins spurt að leikslokum. Bar-
áttan við álhringinn og alla hans
liðsmenn er lika eftir lokaslagur-
inn kann að vera skammt undan
og við höfum heyrt undansláttar-
hljóminn og aumingjahljóöin úr
hverju afturhaldsskoti og margt
hefur verið rætt við veisluborð ál-
furstanna, sem best er að þögnin
geymi.
1 þessari baráttu þarf öll þjóðin
aö standa að baki ráðherra
sinum, sem af ákveðinni einurð
og óyggjandi rökum hefur af-
buröa vel haldið á okkar málstað,
þó úrtölur hafi hljómað i ólfkleg-
ustu áttum.
Já, jafnvel sjálfur utanrikis-
ráðherrann reynir að leika hetju i
ööru máli með þvi að láta ótæpi-
lega i það skina, að ekki myndi
Hjörleifi af veita, að „honum
hjálpuðu allir heilagir” i álmál-
inu, enda fóru um salinn fagn-
aöarlæti afturhaldsins, sem
ábyrgðina ber á álsamningunum,
en fáeinir framsóknarmenn
brugðu litum og sýndust mál
skrifar
greinilega gerast allblandin. En
ofurmennisleikurinn dugði ekki.
Af festu og einurð, en fullri kurt-
eisi gaf Hjörleifur svar sitt við
aödróttunum i þessu sem öðru og
það var sem Ólafur missti eigin
geislabaug ofan i milli fóta sér.
En hér hæfir i engu háð um þetta
mál, þó margt gefi tilefni til, þvi
meira er i húfi.
Almálið er bæði prófsteinn á is-
lenska þjóð, staðfestu hennar og
reisn gagnvart erlendu auðmagni
og eins verður það viti til varn-
aðar horft til framtiðar.
Enga
erlenda stóriðju
Þvi nú veltur á miklu, að okkur
takist að haga orkunýtingu
okkar áþann veg að til farsældar
leiði. A6 sá iðnaður sem upp ris
verði af þvi tagi og þeirrar gerðar
aö við höfum á fullt vald þjóð-
hagslega séð. Aö virkjanir og
orkuframkvæmdir leiði af sér
fullan jöfnuð orkuverðs um allt
land, þar sem allir sitja við sama
borö, en gjafastefnan til útlend-
inga verði grafin endanlega.
Að fullt og óskorað forræði
okkar verði tryggt yfir öllum nýj-
um atvinnugefandi orkufrekum
fyrirtækjum — að við ráðum
þann veg sjálf atvinnu- og efna-
hagsmálum okkar og allri fram-
vindu þeirra.
Um þetta snýst baráttan, þvi
allir eiga að vita, að ef ekki tekst
af fullri djörfung að móta og
byggja upp islenska orku-
stefnu — islenska orkunýtingar-
stefnu nú meðan Alþýðubanda-
lagið hefur tök á málum, þá munu
erlend stóriðjuver verða stað-
reynd framtiðarinnar, þar sem
orka fallvatnanna verður áfram
gefin útlendum auðjöfrum.
Takist þetta ekki nú, þá mun
ihaldiö með sinum meðreiðar-
sveinum taka fagnandi upp
gömlu orkusölustefnuna og telja
fólki trú um, að við ráðum ekki
við verkefni af þessu tagi, enda
hafi það ásannast hjá „komm-
unum”.
Slikan eftirleik vil ég ekki horfa
upp á og þvi er mótun islenskrar
orkunýtingar og framkvæmdir i
kjölfarið slikt grundvallaratriði,
að öll hin smærri álitamál hljóta
að hverfa i skuggann. Um þau á
ekki og má ekki deila þegar
spurningin er um eitt: Valið á
milli erlendrar stóriðju eða inn-
lendra fyrirtækja.
Ég fæ enga glýju i augun varð-
andi orkufrekan iðnað og stóriðja
og aftur stóriðja sem lausnar-
orð — eitthvert alfa og omega
alls okkar atvinnulifs — það er
fjarri mér — sú kenning er röng,
sú kenning er hættuleg.
Reisn og raunsæi
ráði stefnumótun
En einhver slik iðja ris i fram-
tíðinni og þá skiptir öllu að hafa
fullt vald á þróuninni, að fyllstu
aðgátar sé gætt i framvindu
þeirra mála, en mestu skiptir þó
að það séum viö sjálf sem eigum
og rekum þau fyrirtæki sem risa
kunna. Stefnumótun og fram-
kvæmd þessara mála er örlaga-
rikari en flest annað fyrir is-
lenska þjóð — fyrir islenskt þjóð-
lif.
Þar gildir að marka stefnuna af
fullri reisn og af raunsæi um
leið — alhliða stefnumótun i at-
vinnumálum okkar i heild um
leið — þar sem ein grein styður
aðra — þar sem auður orkunnar
helst i hendur við auð okkar á
miöum og i moldu, á leiðinni til
aukinnar og enn almennari vel-
megunar.
Okkar veröi yfirráðin, okkar að
ráða ferðinni — okkar einna að
nýta þann auö sem skapast. Svo
rekum við herinn á endanum og
siðast en ekki sist sigrum ihaldið
á endasprettinum i vor.
Og vafamál vordægranna
veröa úrlausnarefni framtiðar-
innar á vegi farsældar og frelis.
I marslok 1982
HelgiSeljan