Þjóðviljinn - 03.04.1982, Blaðsíða 16

16 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 3.— 4. april 1982.
kvikmyndir
Kvikmynd: Aöeins fyrir
þln augu (Foryour eyesonly)
Leikstjóri: John Glen
Handrit: Richard Maibaum
og Michael G. Wilson
Tónlist: Bili Conti
Meöal leikenda: Roger Moore,
Carole Bouquet, Topoi,
Lynn-HollyJohnson Julian Glover
Sýningarstaöur: Tónabió.
Ekki hef ég I fljótu bragöi tölu á
bókunum um James Bond, einka-
spæjarann i þjónustu hennar
hátignar. En ætli þær skipti ekki
a.m.k. nokkrum tugum, og
trúlegt þykir mér aö búiö sé aö
Gœti
James Bond
gera kvikmyndir eftir dágóöum
slatta þeirra — kvikmyndabækur
minar telja tiu myndir, sem þeir
Sean Connery og siöar Roger
Moore hafa leikiö I, um spæj-
arann úrræöagóöa, og eru þá ekki
taldar myndirnar, þar sem
George Lazenby fór meö hlutverk
Bonds. Og þótt Bond-myndirnar
séu kannski ekki beinlínis af
merkilegra taginu, þá eru þær
þrátt fyrir allt ágætis afþreying,
svona eins og maöur vill hafa
afþreyingu — lipur og hröö at-
buröarás, einföld i sniöum, hæfi-
legt magn af moröum og mann-
drápum, eltingaleikur I nokkrum
tilbrigöum, einn til tveir róman-
tiskir kaflar, og svo auövitaö þau
maklegu málagjöld sem bófarnir
fá þegar timi er kominn til aö
Ijúka myndinni.
Það liggur sem sagt ákveðin
uppskrift til grundvallar þessari
kvikmynd um James Bond,
Aöeins fyrir þin augu.rétt eins og
gildir um aðrar álika spennu-
myndir — og i sjálfu sér er
kannski ekkert um þaö að segja.
En ósköp er það nú orðið lasið og
þreytt að verða ennþá var við það.
að hárið haggast vart á söguhetj-
unni, þótt byssukúlunum rigni yf-
ir hann, vondir slagsmálahundar
sitji fyrir honum við hvert götu-
horn og hann þurfi að leysa
erfiðar þrautir — sumir hefðu að
minnsta kosti svitnað i hans
sporum, svo ekki sé meira sagt.
En kannski er þetta i ágætu
lagi. Myndin er trúlega bara sak-
leysislegt ævintýri fyrir vikið, og
ekki laust við að vera fyndin á
köflum, einmitt vegna þessara
einstöku og ótrúlegu rósemi sögu-
sem ættu að gera farið a.m.k.
ekki verr með hlutverkið og
Roger Moore. Og svipað er að
segja um leikhæfileika allra
annarra i myndinni, flest eru
þetta einfaldar týpur, sem þurfa
varla að lyfta augabrún hvað þá
meira, aðeins að draga lifsanda,
þar til tæknideildin tekur við og
lætur áhorfandann falla i stafi yf-
ir vel skipulögðum æsings- og
bardagaatriðum. Og það tekst.
Eltingaleikur á bilum og skiðum,
ævintýrineðansjávarog ofan, allt
er þetta prýðilega af hendi leyst
og þannig gert, að atburðir út af
fyrir sig eru bæði spennandi og
meira að segja fyndnir. Og
trúlega er afþreyingargildi
þessarar Bond-myndar fyrst og
fremst fólgið i dæmalausri hug-
vitssemi tæknimanna i einmitt
þessum atriðum — að minnsta
kosti skemmti ég mér best þá.
Hinu reyni ég bara að gleyma
eins fljótt og kostur er. — jsj.
hetjunnar. Hitt finnst mér öllu
verra að James Bond skuli hafa
kvenfólkið i vasanum. Glæpa-
kvendi og góðar konur falla ekki,
heldur hrynja fyrir fætur hans,
reiðubúnar að láta að vilja hans i
smáu og stóru. En göfuglyndi
Jakob S.
Jónsson
skrifar
James Bond er slikt, að hann kýs
sér ( hann „kýs”, vel að merkja !)
einungis þroskaðar konur, en
misnotar sér ekki hrifningu ung-
lingsstelpna — og þannig er á enn
frekari hátt lögð áhersla á gæsku
hetjunnar. Nú á ég ekki von á þvi
— og er raunar ekki að biðja um
það heldur — að James Bond snúi
við blaðinu og gerist Rauðsokka.
Þá færi nú fyrst að slá I afþrey-
inguna, og hætt við að
góðhjartaðir kvikmynda-
framleiðendur, sem vilja „gefa
fólkinu það sem það vill”, færu að
tapa peningunum sinum. Bond
hefur ekki einu sinni verið fram-
farasinnaður hvað þá róttækur i
þjóðfélagsmálum, og um leið
og hann færi að hugsa rautt, heföi
hann ekkert afþreyingargildi
lengur þar eð afþreying spennu-
myndanna byggir á hugmyndum,
sem eiga ekki að þurfa að vefjast
fyrir einum eða neinum. Þessar
hugmyndir verða þvi að vera
ihaldssamar, kröfulausar (með
þeirri undantekningu að glæp-
oninn þarf að fá einhverja refs-
ingu) — og hún verður vægari eft-
ir þvi sem serian er lengri) i
samræmi við þær hugmyndir,
sem hollast þykir að menn geri
sér um samfélagið: að þar sé
aðeins gott fólk eða vont,
Bandamenn eða Austantjalds-
delar og þeirra leppar. Sú er hin
einfalda heimsmynd Bond-
sagnanna, sem og allra speniju-
sagna yfir höfuð, og sömuleiðis
kvikmyndanna, sem gerðar eru
eftir þessum sögum.
Sem sagt: James Bond getur
aldrei orðið Rauðsokka, hann
berst við vondu gaukana i
staðinn, og á að gera það með
glæsibrag. En þvi er nú fjandans
verr, að i kvikmyndinni Aöeins
fyrir þin augu er fjarska litill
glæsibragur yfir hinum vel
rúmlega miðaldra og ofsminkaða
Roger Moore. Móður og másandi,.
gamall og þreytulegur, fram-
kvæmir hann hvert þrekvirkið á
fætur öðru, og verður eiginlega
grátlega hlægilegur fyrir vikið.
Þetta er þeim mun óskiljanlegra,
þar sem vitað er, að nóg er til af
glæsilegum ungum leikurum,
Þvi miöur var ekki til nein
ljósmynd úr Aöeins fyrir
þin augu — en viö birtum
hér mynd af Roger Moore,
sem leikur sjálfan kappann
James Bond.
oröið
Rauð-
sokka?
unnt. Lausn leiksins er svo fólgin i
þvi að hin morðóða kona er sál-
fræðingurinn sjálfur en til þess að
það verði að einhverju leyti trú-
verðugt og skiljanlegt þegar öllu
er á botninn hvolft, hefði þurft að
sýna sálfræðinginn (eöa hina dul-
arfullu konu) á annan hátt en gert
er. Myndin verður litið annað en
langdregin hrollvekja en greini-
legt er að De Palma reynir að
gera hana að einhvers konar ■
sakamálamynd i leiðinni, hann
gerir minna úr hrollvekjunni og !
meira úr lögreglumálinu framan |
af — en gleymir um leið að veita
upplýsingar um þau lágmarksat-
riði sem þarf til að magna upp
spennu I kringum sakamálið
sjálft: hver er morðinginn og
hvers vegna?
Nú er hugmyndin i sjálfu sér
ekkert slæm — og þó. Kynskipt-
ingar og sálarllf þeirra er ágætt
efni til að skap úr ótta og hræðslu,
enda hefur bannhelgi hvflt á
þessu efni I okkar samfélagi. Við
vitum litið sem ekkert um það, og
það er þvi auðvelt að búa til og
byggja á alls kyns fordómum um
kynferðishegðun fólks i þvi skyni
að hrylla biógesti.
Kvikmynd Brian De Palma er
hvorki betri eða verri fyrir vikið
— hún sver sig aðeins i ætt við all-
an þann aragrúa kvikmynda, sem
byggjast á þvi að maðurinn veit
næsta litiö um sjálfan sig og ná-
ungann til að magna upp ákveðn-
ar tilfinningar með áhorfandan-
um —en elur um leið á ákveðnum
fordómum og jafnvel fyrirlitn-
ingu i leiðinni. Og það er ekkert
að þvi að gera sér grein fyrir þvi,
hvað svo sem liður þeirri
skemmtan sem hrolvekjuaðdá-
endur geta haft af slikum mynd-
um. — jsj.
Fordómar og fyrirlitning
Kvikmynd: Klæöi dauöans
(Dressed to kiil)
Leikstjóri: Brian DePalma
Handrit: Brian De Palma
Tónlist: Pino Donaggio
Meöal leikenda: Michael Caine,
Angie Dickinson,
Keith Gordon, Nancy Allen.
Sýningarstaöur: Bióhöllin
Brian De Palma hand-
ritshöfundur og leikstjóri
kvikmyndarinnar Klæði
dauöans, var lengi vel
þekktur sem „Hinn ódýri
Hitchcock" — vel að
merkja í peningalegu tilliti
— en handbragð hans þótti
og þykir ágætt og hann er
sagður kunna að magna
upp spennu og hroll með
áhorfandanum. Hann sló
þó ekki verulega í gegn
fyrr en með myndunum
Sisters (1973) Carrie (1976)
og The Fury (1978) muni ég
rétt hafa þær allar verið
sýndar hér á landi. Klæði
dauðans, eða Dressed to
kill er gerð 1980.
Það fer ekkert á milli mála, að
handbragð De Palma I klæðum
dauðans er að mörgu leyti með
ágætum, og það tekst prýðilega
að ala á spennu og ótta áhorfand-
ans. Söguþráðurinn er i stuttu
máli á þá leiö, að Kate nokkur
Michael Caine og Angie Dickinson I hlutverkum sinum i kvikmyndinni Klæöi dauöans.
Miller (Angie Dickinson) er
þreytt i hjónabandi sinu vegna
þess að eiginmaður hennar er
svoddan þurs þegar kynlifið er
annars vegar. Hún trúir sálfræð-
ingi sinum, Elliott (Michael
Caine) fyrir vandræðum sinum,
og kveðst jafnframt hrifast af
honum kynferðislega. En hann er
giftur, segir hann og auk þess sál-
fræðingur hennar, og það kemur i
veg fyrir ástarævintýri milli
þeirra. 1 næsta atriði er Kate
komin á málverkasýningu og i
nokkrum bráöskemmtilegum
myndskeiðum, þöglum, sést
hvernig hún heillast af bláókunn-
ugum karlmanni og endar á þvi
að fara með honum heim til hans
og með þeim takast ástir góðar,
eða svo er gefið i skyn. En á leið-
inni frá hinum ókunna, er Kate
myrt á hinn hroðalegasta hátt af
dularfullri konu, meö sólgleraugu
og rakhnif og af tilviljun er aðeins
eitt vitni að atburðinum: ótrú-
verðug hástéttarmella, sem á i
mestu erfiðleikum með að sann-
færa hinn óyndislega lögreglu-
foringja um sakleysi sitt. Sál-
fræðingurinn verður fyrir dular-
fullum simhringingum verðandi
kynskiptings og sonur hinnar
myrtu fer að kanna málið úpp á
eigin spýtur.
Þegar þarna er komiö sögu er
ekki laust við að nokkurt óþol sé
farið að gera vart við sig. Myndin
er helst til langdregin framan af
og það er greinilegt, að handrits-
höfundur og leikstjóri ætlar sér að
gera meira úr efninu en reynist