Þjóðviljinn - 12.06.1982, Page 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 12.-13. júni 1982
NOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
(Jtgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eióur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
ritstjórnargrcin
Auðlindanýting
• Eitt mikilvægasta atriðið er varðar f ramtíðarþró-
un í þjóðmálum okkar fslendinga er það, hvernig til
tekst um mörkun auðlindastefnu fyrir komandi ár og
áratugi.
• Þeir sem veljast til forystu í stjórnmálum hafa
m.a. þeirri skyldu að gegna að vísa leið til sem hag-
kvæmastrar nýtingar auðlindanna i bráð og lengd. f
þessum efnum verða menn að horfa f ram á veginn og
marka stefnu, þótt sú stef na skili máske ekki árangri
fyrr en að nokkrum árum liðnum. Þótt stjórnmála-
menn, sem valdir eru til forystu geti aldrei vikið sér
undan erfiðri glímu við aðkallandi dægurmál, þá
verða þeir jafnframt að horfa lengra fram, og gefa
sér tíma til vinnu að stefnumörkun út f rá f ramtíðar-
hagsmunum. Án þess færir dægurþrasið menn í kaf.
• ísland er ríkt land, sem býr yf ir miklum auðlind-
um á landi og í sjó, en því aðeins auðnast okkur að
nýta þessar miklu auðlindir þjóðinni til farsældar f
bráð og lengd, að stjórnvöld haf i burði til að marka og
fylgja fram skynsamlegri stefnu hvað varðar nýtingu
auðlindanna.
• Okkar helstu auðlindir eru Iff ið í haf inu umhverf-
is landið, gróðurmoldin og orka f allvatnanna og hitans
í iðrum jarðar. Ásamt náttúruauðlindunum, er það
svo þekkingin sem allt nútímamannlíf byggist á, og
býður upp á margvíslega nýtingu auðlindanna, sem
áður gat ekki verið á dagskrá. Sú þekking er dýrmæt,
ekki síður en sjálfar náttúruauðlindirnar.
• Þegar við tölum um auðlindastefnu og nauðsyn
stefnumörkunar í þeim efnum, þá hlýtur sú stefnu-
mörkun að verða við það miðuð, að sérhverri auðlind
sé ætlað að skila hámarksaf rakstri með sem minnst-
um tilkostnaði, en þó án allrar rányrkju og með sem
minnstri röskun á því mannlíf i sem f yrir er. — Hér er
ekki verið að boða nein heljarstökk í þessum efnum,
heldur hitt að við fetum okkur áf ram traustum og ör-
uggum skref um.
• Eins og málum er nú háttað, þá er ákaflega
mörgu ábótavant í þessum efnum hjá okkur íslend-
ingum og þróunin býsna tilviljanakennd í okkar at-
vinnulíf i með allri þeirri sóun sem slíku fylgir.
• Hér þarf að marka og fylgja f ram auðlindastefnu
ísjávarútvegsmálum, stefnu sem byggir á þeim meg-
insjónarmiðum, sem nefnd voru hér að framan. I
þessum efnum hæfir hvorki offors né aðgerðarleysi,
heldur hittaðmenn komi sér niður á nokkur byrjunar-
skref og meginlínur varðandi framtíðarþróun. Frá
þjóðhagslegu sjónarmiði þá er það að sjálfsögðu ekki
bara af lamagnið, sem dregið er úr sjó, er skiptir máli,
heldur ekki sfður tilkostnaðurinn á bak við hvert tonn
af fiski, og nýting aflans, sem á land berst. Þótt full
ástæða sé til að vara við fullyrðingum um að meiri-
háttar niðurskurður á okkar f iskiskipaf lota geta orðíð
til þess að leysa okkar efnahagsvandamál, þá er hitt
engu að síður rétt að hér þurfa menn m.a. að leita
íeiða til þess að draga verulega úr tilkostnaði í okkar
fiskveiðum. Sú nauðsyn verður enn brýnni nú, þegar
horf ur eru á, að af lamagn muni tæplega f ara vaxandi
á næstu árum. I þessum efnum hafa ráðamenn verið
of sinnulausir á undanförnum árum og vandamálin
því stærri en ella. Mörkun auðlindastefnu í sjávarút-
vegi með góðri samræmingu veiða og vinnslu er eitt
allra brýnasta nauðsynjamál okkar (slendinga.
• Hvað varðar nýtingu gróðurmoldarinnar og okkar
landbúnað er einnig þörf skýrari auðlindastef nu, þótt
út í þá sálma verði ekki f arið hér nánar að sinni.
• í iðnaðar- og orkumálum skiptir stefnumörkun
um auðlindanýtingu einnig ákaflega miklu máli. Að
þeim málum hefur verið kappsamlega unnið hin síð-
ustu ár með verulegum árangri, þótt margt sé enn
óljóstog á könnunarstigi hvað orkunýtinguna varðar.
Sú stefnumörkun í iðnaðarmálum sem samþykkt var
á Alþingi í vor að forgöngu iðnaðarráðherra ásamt
ákvörðunum fyrir ári síðan um stórátak í virkjunar-
málum á næstu árum marka hins vegar leið í þessum
efnum.
k.
Fréttastjóri: Þórunn Siguröarddttir.
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Guöjón Friöriksson'.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson.
Blaöamenn: Auöur Styrkársdóttir, Helgi Ölafsson, Magnús H
Glslason, ölafur Gislason, Óskai Guömundsson, Sigurdór Sig
urdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlööversson.
tþróttafréttaritari: Viöir Sigurösson
Ctlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guöjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Ragnars, Sigriöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Slmavarsla: Sigriöur Kristjánsdóttir, Sæunn óladóttir.
Húsmóöir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Innheimtumenn:Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmunds-
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Slðumúla 6, Reykjavlk,
simi: 8 13 33
Prentun: Blaöaprent hf.
Enginn getur
verið hlutlaus
Mér skilst, að likt hafi verið
komið á með okkur Jónasi Dag-
blaðsritstjóra nú að undan-
förnu, að þvi leyti, að báðir höf-
um við verið i nokkurri fjarlægð
frá borgarstjórnarkosningunum
nýafstöðnu. Fregnir herma, að
ritstjórinn hafi haldiðsig „fjarri
fósturjarðarströndum” og þá
væntanlega, trúr fyrra ferli, —
sötrað þar vin „i margri ljótri
krá” og etið útlendar kássur á
meðanblaðiðhans, þetta frjálsa
og óháða, sveittist blóðinu við að
berjastfyrir ihaldið hér heima á
Fróni.
Sjálfur lagði ég leið mina
norður i Skagafjörð, eins og
jafnan i minum sumarleyfum,
og sinnti þar lambfé. Ég býst
við að þeim störfum hafi fylgt
meiri erill og vökur en „at-
vinnu” Jónasar. Fimm tima
svefn i rúmar þrjár vikur verð-
ur vist varla talinn til munaðar.
Og þó dreg ég það i efa, að þegar
Jónaskom heim frá kráarsetum
sinum, eigi hann þaðan ánægju-
legri minningar en sá, sem eyð-
ir nokkrum vornóttum norður i
Skagafirði. En hvað sem um
það er þá verður ekki um hitt
deilt, að undanfarnar vikur hafa
ótvirætt leitt I ljós, að ihaldið
hefur eignast „frjálst og óháð”
dagblað.
Já, borgarstjórnarkosning-
arnar. Þegar ég yfirgaf höfuð-
staðinn, að morgni hins 8. mai
sl„ var hann enn undir stjórn
„vinstri” flokkanna, sem svo
eru gjarnan nefndir. Er það þó
dálitið vafasöm nafngift sé litið
á þessa flokka i heild. En þegar
ég kom til baka hafði Ihaldið náð
borginni á ný. Menn velta fyrir
sér ástæðunum og tina ýmislegt
til. Mér sýnist þær ýmsar auð-
sæjar, þótt ekki verði raktar að
ráði i þessari stuttu grein.
örfá atkvæði skildu á milli
feigs og ófeigs við kosningarnar
1978. Ihaldið hlaut að beita öll-
um sinum gifurlega áróðurs-
mætti og aðstöðu til þess að
vinna þennanmun upp. Völdin i
Reykjavik eru lifakkeri þess.
Landsstjórnaraðstaða skiptir
þar mun minna máli. Næðust
þau ekki nú mátti búast við að
biðin eftir þvi gæti orðið nokkuð
löng. Til þess að standast árás
ihaldsins var alger samstaða
meiri hluta flokkanna nauðsyn-
leg. Með þvi á ég þó ekki við
sameiginlegt framboð þeirra,
þótt auðvitað væri það sigur-
stranglegast, ef fullkomin heil-
indi byggju á bak við. En viss
samstaða flokkanna var óhjá-
kvæmileg ef tefla átti til sigurs.
Hún brást og þar með var skarð
rofið i múrinn. Alþýðublaðið tal-
aðitveim tungum. Timinn einn-
ig. Talsmenn Alþýðu- og Fram-
sóknarflokksins lýstu þvi yfir i
fjölmiðlum, að flokkar þeirra
gengju „óbundnir” til kosning-
anna. A venjulegu máli þýddi
það að þeir væru á engan hátt
reiðubúnir til þess að halda
áfram vinstra samstarfinu eftir
kosningarnar, þótt til þess feng-
ist fylgi. Af máli sumra formæl-
enda Alþýðuflokksins varð ekki
annað ráðið en þeir teldu sig
fyrst og fremst eiga i höggi við
Alþýðubandalagið, ekki ihaldið.
Eðlilegt var að kjósendur hugs-
uðu sem svo, að þarna væri hver
höndin upp á móti annarri.
Skárra væri að kjósa yfir sig
Magnús
H.Gislason
skrifar
einlita Ihaldsstjórn, jafnvel þótt
sum ummæli borgarstjóraefnis-
ins bentu til þess, að það hefði
meira utan á höfðinu en innan i
þvi, en að styðja flokka, sem
ekki gátu einu sinni staðið sam-
an á úrslitastundu. Slik fylking
gat naumast sýnst sigurstrang-
leg.
Inn i þetta kom svo kvenna-
framboðið, auðvitað „óháð”, en
engum duldist þó af samsetn-
ingu framboðslistans, að hann
mundi fyrst og fremst draga at-
kvæði frá meirihlutaflokkunum,
einkum Alþýðubandalaginu. Og
þvi fleiri listar, sem kepptu um
fylgi við sameinað ihald, þeim
mun meiri likur fyrir „dauð-
um” atkvæðum. Alþýðubanda-
lagið eitt gekk til þessara kosn-
inga sem eindreginn og alger
andstæðingur ihaldsaflanna.
Meirihlutaflokkarnir hafa
margt vel gert i Reykjavik á
liðnu kjörtimabili og gæti nú-
verandi meiri hluti notið góðs
af, ef skynsemin lyti ekki i
lægra haldi fyrir ofstækinu.
Enginn þurfti að búast við ein-
hverri stórkostlegri byltingu á
einum fjórum árum eftir ára-
tuga einveldisstjðrn ihaldsins.
En á skorti, að það, sem áunnist
hefur, væri nógu vel kynnt fyrir
kjósendum. Vonlaust er með
öllu að það sé unnt að gera á fá-
einum dögum fyrir kosningar.
Skrif I blöð með ónóga út-
breiðslu. koma að takmörkuöu
gagni. Hið eina, sem dugar, er
linnulaus kynning á þvi, sem
gert hefur verið, verið er að
gera og áformað er að gera á
þeim vettvangi, þar sem hægt
er að ná til fólks almennt,
vinnustöðunum. Almennir, op-
inberir fundir, þar sem menn
frá hinum ýmsu flokkum rök-
ræddu og leiddu saman hesta
sina og sem áttu stóran þátt I að
viðhalda og efla pólitiskan
áhuga almennings, eru dauðir.
Og það eru flokkarnir sjálfir,
sem hafa gengið af þeim dauð-
um. Nú pukrast bara hver fyrir
sig og nær naumast til annarra
en þeirra, sem fyrirfram eru
sannfærðir.
Enginn vafi er á þvi, að þátt-
taka almennings i starfi stjórn-
málaflokkanna fer minnkandi.
Pólitiskur áhugi er á undan-
haldi. Æ oftar heyrist fólk mæla
eitthvað á þessa leið: „Blessað-
ur vertu, þessir stjórnmála-
fiokkar eru allir eins. Það skipt-
ir engu máli hvort þessi eða
hinn er við völd, niðurstaðan
verður alltaf sú sama”. Sá hóp-
ur sem þannig hugsar, er stór og
fer stækkandi. Þessvegna voru
ákaflega margir óráðnir i þvi
fram á siðasta dag hvernig þeir
kysu. Sú hætta er alltaf fyrir
hendi, að einmitt þetta fólk hall-
istað endingu á sveif með þeim,
sem sterkasta hefur áróðursað-
stöðuna. Og vist er þessum kjós-
endum nokkur vorkunn. Sifelld-
ar sambræðslur og málamiðl-
anir, sem eru fylgifiskar fjöl-
flokkakerfis, deyfa skilin milli
stjórnmálaflokkanna. 1 fleir-
flokkasamstarfi getur verið
óhjákvæmilegt að flokkur fallist
á að eitthvað sé gert, sem hann
er ekki samþykkur, gegn þvi að
fá annað fram i staðinn. Einn
fær þessu framgengt, annar
hinu? greiði kemur á móti
greiða. Enginn fær allt en allir
nokkuð. Þetta slævir pólitiska
vitund fólks og ruglar marga i
riminu. Flokkur, sem er i sam-
starfi við aðra, þarf sifellt að
benda fólki á, hvað hann mundi
gera ef hann réði einn og hvers-
vegna hann kann að telja skyn-
samlegt að taka þátt í samstarfi
þar sem aðeins er amlað i átt-
ina. Auðvitað eiga flokkar á
vinstri væng margt sameigin-
legt þótt á milli beri um annað.
En ef við berum saman hinar
raunverulegu stefnur ihaldsins
og Alþýðubandalagsins, höfuð
andstæðnanna i islenskum
stjórnmálum, þá má hverjum (
vera ljóst, að þær eru eins ólikar ‘
og islenskar nætur um sólstöður
og sólhvörf.
Mér sýnist, að af þessum sið-
ustu bæja- og sveitarstjórnar
kosningum ættuislenskir vinstri
menn ýmislegt að geta lært. Það
eru raunar þær lexiur einar,
sem þeir áttu áður að kunna ut-
anbókar. En menn verða löng-
um misjafnlega næmir.
Grunur minn er sá, að fram-
undan séu þau átök i islenskum
stjórnmálum, sem likleg eru til
þess að hafa djúpstæð áhrif á
framtiö þessarar þjóðar. Þar
verður tekist á um tvær megin-
stefnur. Annarsvegar stefnu
samhjálpar og félagshyggju, •
hinsvegar þá stefnu, sem leiða
vill til öndvegis i islensku sam-
félagi siðalögmál frumskógar-
ins. 1 svo afdrifarikri orrahrið
getur enginn verið hlutlaus.
— mhg