Þjóðviljinn - 31.12.1982, Page 4

4 SÍDA — ÞJÓÐVILJINN, Föstudagur 31. desember 1982
DJOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: SigriðurH. Sigurb|örnsdóttir
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Blaðamenn: Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson, Lúðvfk Geirsson, Magnús
H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Þórunn Sigurðardóttir, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Viðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason
Handrita-og prófarkalestur: Elías Mar, Gísli Sigurðsson, Guðmundur Andri'
Thorsson.
Áuglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir. ólafur Þ. Jónsson
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir Kristín Pétursdóitir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síðumúla 6 Reykjavík, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Frentun: Blaðaprent h.f.
Tökum vara á oss
• „Svo byrjast upphaf drottins tyftunar“, segir Jón Stein-
grímson, eldprestur þegar hann hefur frásögn sína af því
hörmungaári 1783.
• 200 ár eru liðin, og enn fer nýtt ár í hönd, árið 1983. Við
horfum í spurn fram á veginn, vitum ekki, hvað bíður hand-
an við næsta leiti á tímans löngu braut.
• En skyldu þeir ekki vera margir hér nú, sem gjarnan
mættu líta um öxl, bregða upp spegli sögunnar og skoða
sjálfa sig og málefni líðandi stundar í þeirri skuggsjá. Víst
hefur íslenskur þjóðarbúskapur orðið fyrir áfalli nú, en
skyldum við ekki geta axlað þann kross, án þess að leggjast í
vol eða víl? - Sé byrðunum réttilega skipt ætti það að verða
létt verk. En þeir sem enga sögu þekkja, og telja allsnægtir
sér til handa vera náttúrulögmál í hungrandi heimi, kveina
gjarnan hæst, ef ein af mörgum ferðum til sólarlanda verður
að falla niður.
• Við skulum samt vona að hinir séu enn fleiri, sem lifa í
einhverjum tengslum við sögu íslenskrar þjóðar í blíðu og
stríðu og hafi harðnað í þeim eldi fyrir mátt kynslóðanna.
• Nú við upphaf árs 1983 minnumst við móðuharðindanna,
sem hófust með Skaftáreldum fyrir 200 árum. Þá féll helm-
ingur nautgripa í landinu, og af hverjum hundrað sauðkind-
um lifðu aðeins 18 eftir. Við upphaf Skaftárelda voru íslend-
ingar um 50.000, en svo fast þrengdi hungur og harðrétti að
landsfólkinu að þjóðinni fækkaði um fimmtung á tveimur
árum, nær tíu þúsund týndu lífi.
• Hvar er okkar bréf upp í vist í allsnægtabúrinu frá vöggu til
grafar? - Skyldi það dýra skjal ekki týnast, ef við gleymum
að þetta bréf okkur til handa kostaði gengnar kynslóðir bæði
blóð og tár - það eitt að þrauka svo við sem síðar komum
mættum lifa.
• Og hver er réttur okkar til allsnægta, ef við þykjumst ekki
lengur þurfa neitt fyrir þeim rétti að hafa, heimtum flest af
öðrum, en fátt af sjálfum okkur? Kröfur um bættan hag og
aukinn rétt þeirra, sem minnst bera úr býtum eru jafn sjálfsagðar
nú sem ætíð fyrr, en sú sérhagsmunahyggja, sem oft fylgir
allsnægtum, og sett hefur nokkurn svip á okkar þjóðlíf að
undanförnu er bæði pest og svívirða. - Við þá pest þurfum
við að ganga á hólm á komandi ári undir merkjum einingar,
þjóðlegrar reisnar, jafnaðar og jafnréttis.
• Fá teikn hafa enn sést á lofti svo úr mætti lesa hvað
komandi ár ber í skauti sér.
• Slík teikn vantaði hins vegar ekki fyrir 200 árum í byrjun
árs 1783. - Jón Steingrímsson, eldprestur segir svo frá:
• „1783 tók sá alvísi guð, bæði í vöku og svefni, að benda
mér og öðrum, að vér skyldum taka vara á oss og búa oss við
yfirhangandi og ókomnu straffi. Eldroði sást á lofti og teikn,
ormar og pestarflugur á jörðu, skrímsli í vötnum og eld-
maurildi á jörðu, item hljóð og veinan í hennar iðrum,
vanskapan á nokkrum lömbum. Drambsemin sté upp, sem
ávallt er fallinu næst. Marga skikkanlega menn dreymi það
sem eftir kom.“
• Við vitum ekki hvað skikkanlega menn kann að dreyma
nú um þessi áramót, 200 árum síðar, - hitt vitum við að enn
er drambsemin fallinu næst og mörgum þörf að taka nokk-
urn vara á sjálfum sér.
• Á árinu sem í hönd fer munu alþingiskosningar fara fram.
Hér verður ekki að þessu sinni fjallað náið um þau mál, sem
þar verður tekist á um.
• Þá von látum við þó í ljósi, að niðurstöður þeirra kosninga
verði sigur jafnaðar og jafnréttis en ósigur misréttis og mis-
mununar af hvaða tagi sem er, sigur samhjálpar og samvinnu
en ósigur niðurdrepandi sérhyggju, sigur einingar þjóðlegra
afla og íslensks sjálfstæðis en ósigur fyrir allan undirlægju-
hátt og þjónkun við erlent hervald og auðvald.
• Fjóðviljinn þakkar samskipti á árinu sem kveður og óskar
landsmönnum öllum árs og friðar. k.
Verkefni stjórnskipaðrar nefndar um málefni aldraðra sem Svavar Gestsson skipaði árið 1981 hafa verið
mikil, og m.a. samdi hún frumvarp um málefni aldraðra sem varð að lögum fyrir jólin.
Hvaö hafa stjórnvöld gert á ári aldraöra?
Helstu verkefni
stjómskipaðrar
nefndar 1982
Nú er senn á enda liðið það
herrans ár 1982 sem eins
og allir vita var tileinkað
málefnum aldraðra á ís-
landi. Það er því ekki úr vegi
að skyggnast um sviðið og
átta sig á því hvað hafi
áunnist, hver sé staða aldr-
aðra á Islandi nú að loknu
þessu ári þeirra.
Alþingi ályktar
Það var í desember 1981 sem
alþingi samþykkti þingsályktun-
artillögu þess efnis að árið 1982
skyldi tileinkað málefnum aldr-
aðra hér á landi. í framhaldi af
þeirri samþykkt kaus svo alþingi
7 manna nefnd til að vinna að
framgangi öldrunarmála í sam-
vinnu við stjórnskipaða nefnd.
Sú nefnd er skipuð af heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytinu, og
fékk hún það hlutverk að gera
tillögur til ráðherra um samræm-
ingu á skipulagi heilbrigðisþjón-
ustu fyrir aldraða með tiliiti til
heilsufarslegra og félagslegra
sjónarmiða. Þá var nefndinni
einnig falið að annast af íslands
hálfu undirbúning fyrir
heimsráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna um öldrun, en hún var hald-
in í sumar.
Frumvarpið um aldr-
aða
Hennar fyrsta verkefni var að
semja frumvarp til laga um mál-
efni aldraðra, en það hlaut form-
legt samþykki alþingis nú rétt
fyrir jólin. f frumvarpinu er
leitast við að tengja öldrunar-
þjónustuna við þá þjónustu
sem fyrir hendi er, þ.e. heilbrigð-
isþjónustuna í tengslum við
heilsugæslustöðvarnar og félags-
lega þjónustu sveitarfélaga.
Frumvarpið var lagt fram á þing-
inu 1981-82, en hlaut þá ekki
samþykki og var eins og áður
sagði samþykkt nú fyrir jól. Að
öðru leyti vísast í viðtal við
Guðrúnu Helgadóttur alþingis-
mann um efni frumvarpsins og
birtist í blaðinu í dag.
Eins og áður sagði hafði nefnd-
in og það hlutverk að undirbúa
þátttöku fslands í heimsráðstefnu
um öldrun. Var lögð fram á þing-
inu skýrsla um öldrunarmálin hér
á landi auk þess sem heilbrigðis-
ráðherra, Svavar Gestsson,
ávarpaði þingið.
Húsnœðismálin
og fleira
Þessi stjórnskipaða nefnd
sendi félagsmálaráðherra einnig
tillögur um breytingar á lögum
um Húsnæðisstofnun ríkisins.
Tillögurnar lutu að því að gera
öldruðum kleift að standa undir
nauðsynlegum viðhaldskostnaði
á húsum sínum.
A árinu var mjög rætt um
nauðsyn þess að gera breytingar á
erfðalögunum, einkum ákvæðum
þeirra um óskipt bú, og eru nú í
undirbúningi breytingar á þeim
lögum sem sendar verða dóms-
málaráðherra.
Öllum sveitarfélögum landsins
var á árinu send áskorun um að
þau kæmu á fót garðhreinsunar-
þjónustu fyrir aldraða og hafa
ýmis sveitarfélög, t.d. Kópavog-
ur og Reykjavík bryddað upp á
þeirri þjónustu.
Tryggingamálin
Athugun nefndarinnar á regl-
um um slysatryggingar leiddi í
ljós að einstaklingar 75 ára og
eldri eiga ekki kost á annarri
ferðatryggingu og farangurs-
tryggingu. Nefndin taldi það
fyrirkomulag óeðlilegt og beindi
þeim tilmælum til Sambands
slysatryggjenda að núgildandi
reglur yrðu teknar til endur-
skoðunar.
Ráðstefnur
Tvær ráðstefnur voru haldnar
að frumkvæði hinnar stjórn-
skipuðu nefndar um málefni aldr-
aða. Önnur var um aðlögun
starfsloka, en hin síðari um ellina
og undirbúning hennar. Er nú
verið að undirbúa útgáfu erinda
og umræðna frá þessum ráðstefn-
um.
í haust var svo haldin náms-
stefna um málefni aldraðra, og
auk þess hafa verið haldnir kjör-
dæmafundir um öldrunarmál í
samvinnu við fjórðungssam-
böndin. Á fundunum var annars
vegar rætt um frumvarpið um
málefni aldraðra sem samþykkt
var í vetur og einnig Fram-
kvæmdasjóð aldraðra sem stofn-
aður var með lögum 1981. Hins
vegar var á kjördæmafundunum
gerð grein fyrir stöðu öldrunar-
mála í hverju kjördæmi fyrir sig.
Sagnfrœði og
sýning
Hin stjórnskipaða nefnd á ári
aldraða hefur staðið fyrir marg-
víslegu öðru starfi sem of langt
mál yrði upp að telja hér. Þó má
nefna í lokin að nefndin hefur
styrkt þjóðháttanefnd Þjóð-
minjasafnsins í sumar með þeim
hætti að tveir sagnfræðinemar
voru ráðnir til að safna upplýsing-
um frá vistmönnum dvalarheim-
ila á Reykjavíkursvæðinu og var
lögð áhersla á að ná saman upp-
lýsingum um bæjarlífið í Reykja-
vík á fyrstu árum aldarinnar.
Einnig stóð nefndin fyrir fjöl-
sóttri sýningu að Kjarvalsstöðum
í sumar þar sem kynnt var list-
sköpun aldraðra.