Þjóðviljinn - 21.05.1983, Blaðsíða 8

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 21. - 22. maí 1983
Stofnfundur friðar-
hreyfingar kvenna
Merk tíðindi n.k. föstudag:
Dagskrá fundarins.
Maj Britt Theorin mun flytja
erindi á fundinum um friðarbar-
áttu og hlut kvenna í henni og á
eftir gefst fundargestum kostur á
að leggja fyrir hana spurningar.
Eftir kvöldverð flytur Margrét
Heinreksdóttir, fréttakona, er-
indi um vígbúnaðarkapphlaupið
og stöðuna í viðræðum stóveld-
anna. Síðan munu þær Björg Ein-
arsdóttir, Gerður Steinþórs-
dóttir, Kristín Ástgeirsdóttir og
Margrét S. Björnsdóttir kynna
störf friðarhóps kvenna og til-
lögur hans um verkefni og skipu-
lag hreyfingarinnar. Búist er við
að fundinum ljúki um kl. 23.00.
Fundarstýra verður Sigríður
Thorlacius.
Maj Britt Theorin, sem þekkt er
fyrir störf sín að friðar- og af-
vopnunarmálum á vettvangi S.Þ.
verður gestur á stofnfundi friðar-
hreyfingar ísienskra kvenna
næsta föstudag.
Friðarhópur kvenna boðar til
fundar í Norræna húsinu föstu-
daginn 27. maí kl. 17.00, þar sem
rætt verður um friðarbaráttu og
afvopnun og afstaða tekin til
stofnunar friðarhreyfingar
kvenna, starfs hennar og skipu-
lags. Gestur fundarins verður
sænska þingkonan Maj Britt The-
orin, en hún situr á þingi fyrir
sósíaldemókrata
í ágúst á síðasta ári hóf hópur
kvehna í Reykjavík að ræða
hugsanlega stofnun friðarhreyf-
ingar íslenskra kvenná. Hópur-
inn, sem samanstendur af konum
úr öllum stjórnmálaflokkum,
kvenfélögum, verkalýðsfélögum
o.fl. kom sér saman um ávarp,
sem sent var öllum kvenféiögum
á landinu, svo og bréf, þar sem
konur voru beðnar að hugleiða
friðar- og afvopnunarmál og
hugsanlega friðarhreyfingu
kvenna. Bréfinu var mjög vel
tekið og m.a. hafa Kvenfélaga-
sambandi íslands borist mörg
bréf.aþar sem þessu er fagnað.
Friðarhópur kvenna. Myndin var tekin í október á sl. ári þegar hópurinn sendi frá sér ávarp. (Ljósm. - gel -
Grasrótarstarf
með miðstöð í Reykjavík
Pær Guðrún Helgadóttir og
Margrét S. Björnsdóttir hafa
starfað með| friðarhópi kvenna
allt frá upphafi. Þær sögðu í sam-
tali við blaðið, að þær hugmynd-
ir, sem nú lægju fyrir um starf
friðarhreyfingar kvenna, gengju
út á það, að grunneiningar
•hreyfingarinnar yrðu friðarhópur
kvenna, sem stofnaðir yrðu innan
eða utan félagasamtaka, auk þess
sem einstaklingar geta átt aðild
að hreyfingunni. Miðstöð yrði í
Reykjavík og væntanlega yrði
uppistaðan í henni þær konur,
sem komu þessu af stað. Hlut-
verk miðstöðvar yrði að miðla
upplýsingum og standa fyrir
fundum. Að ári myndi hún boða
til landsfundar friðarhópa
kvenna, þar sem starfið yrði tekið
til endurskoðunar.
Pær Margrét og Guðrún sögðu
ennfremur, að þær hefðu sent út
bréf til allra Alþýðubandalagsfé-
laga á landinu, þar sem hvatt var
til þess að þau stofnuðu friðar-
hópa kvenna.Þegar hefðu nokkr
ir hópar, myndast í félögum Ab
víðs vegar um landið, t.d. í fé-
laginu í Reykjavík, í Hafnarfirði,
á Akranesi og á Egilsstöðum, svo
eitthvað væri nefnt.
„Fundurinn er öllum konum op-
inn og við hvetjum allar Alþýðu-
bandalagskonur til að koma á
fundinn og láta í sér heyra um
þetta mikilvæga mál,“ sögðu þær
Guðrún og Margrét að lokum.
Arftaki
Ölvu Myrdal?
Gestur fundarins, Maj Britt
Theorin, Trefur setið á sænska
•þinginu frá árinu 1971 og verið í
forsvari fyrir fjölda þingnefnda.
Hún hefur verið fulltrúi Svía hjá
Sameinuðu þjóðunum frá árinu
1976 og formaður sendinefndar
Svía á afvopnunarráðstefnum.
Hún er stundum kölluð arftaki
Ölvu Myrdal, sem einn helsti
talsmaður friðar og afvopnunar í
Svíþjóð.
ast
ritstjérnargrein
r
Oheiðarleg gagnrýni
á forseta íslands
Sú gagnrýni sem hefur verið
viðruð í skrifum blaða á forseta
íslands hefur bæði verið órétt-
mæt og óheiðarleg. Að sjálf-
sögðu er hægt að hugsa sér vald-
svið forseta og starfsaðferðir með
öðrum hætti en nú er. Meðan
ekki hefur verið gerð breyting á
stöðu embættis forseta hljóta
störf þess sem því gegnir að vera
metin út frá gildandi ákvæðum
stjórnarskrár og þeim hefðum
sem myndast hafa við stjórnar-
myndanir.
Gagnrýnin, sem einkum hefur
verið haldið við kjaftadálka
blaðanna, en einnig hefur skotið
upp kollinum í forystugreinum
Morgunblaðsins, hefur beinst að
þremur atriðum.
í fyrsta lagi að því að umboð til
stjómarmyndunar sé látið ganga í
hring eftir þingmannafjölda milli
flokkanna.
í öðru lagi hefur verið veist að
þeirri ákvörðun forseta að fela
Svavari Gestssyni formanni Al-
þýðubandalagsins umboð til
stjórnarmyndunar.
í þriðja lagi hefur verið látið að
því liggja að forsetinn hafi sett
formönnum flokkanna ákveðin
tímamörk til myndunar meirí-
hlutastjórnar, en Svavar Gests-
son hafi fengið ótakmarkað
umboð.
Um fyrsta atriðið er það að
segja, að ábendingar formanna
flokkanna hljóta að ráða miklu
um það hverjum forseti felur um-
boð. Geti einhver þeirra sýnt
fram á með rökum að hann hafi
meiri möguleika en aðrir á mynd-
un meirihlutastjórnar verður
hann varla sniðgenginn hvað sem
líður stærð flokks hans. Hið sama
gildir ef flokksformenn sem hafa
að baki sér meirihluta alþingis-
manna benda sérstaklega á einn
formann umfram aðra. Enda þótt
viðræður flokksformanna og
forseta séu trúnaðarmál er ekkert
sem bendir til þess að þeir hafi
enn sem komið er getað vísað á
aðrar betri og skjótvirkari leiðir
en „hringekjuna". Það má svo
hverjum manni vera ljóst að
jafnskjótt og. flokkar og flokks-
formenn geta sýnt fram á að þeir
hafi meirihluta að baki sér á þingi
til stjórnarmyndunar, eða yfir-
gnæfandi líkur á því, eru þeir
bærir til þess að stöðva hringekj-
una og krefjast umboðsins. Það
er því ódrengskapur þegar stjórn-
málamenn úr Sjálfstæðisflokkn-
um láta flokksblöðin gera tilraun
til þess að velta eigin getuleysi
yfir á forsta íslands. Meðan ekki
eru aðrir kostir í boði er það
lýðræðislegasta aðferðin að Iáta
umboðið til stjórnarmyndunar
ganga eftir stærð flokkanna.
Það þóttu að sönnu nokkur tíð-
indi þegar Kristján Eldjárn, þá-
verandi forseti, veitti Lúðvík Jós-
epssyni, þáverandi formanni Al-
þýðubandalagsins, umboð til
stjórnarmyndunar 1978. Það var
að sjálfsögðu í hæsta máta rétt,
lýðræðislegt og þingræðislegt.
Það þóttu minni tíðindi þegar
Svavari Gestssyni var veitt slíkt
umboð 1980 og minnst er hann
fékk umboðið nú í vikunni. Samt
sem áður reynir Morgunblaðið
að viðhalda móðursýki út af slíkri
ákvörðun forseta, en hefur ekki
tilætluð áhrif á nokkurn mann
undir fimmtugu með slíkri sefa-
sýki. En ef það er „tímasóun" og
„áfall út á við“ að réttur stjórn-
málaflokks, sem hefur um fimmt-
ung kjósenda á bak við sig, sé
viðurkenndur í lýðræðisríki, þá
Einar Karl_____________
Haraldsson
skrifar
hefði það átt að vera brýnasta
verkefni Geirs Hallgrímssonar
formanns Sjálfstæðisflokksins að
vara forsetann við slíkri óhæfu.
Ekki hefur komið fram að hann
hafi gert það. Forsetinn gæti hins-
vegar lent í vanda ef flokksfor-
menn sem hefðu meirihluta sér
að baki hefðu mótmælt því að Al-
þýðubandalagið fengi stjórnar-
umboð. Það virðist hinsvegar
vera liðin tíð í huga flokksfor-
manna, þó að hún sé enn ljóslif-
andi í hugarheimi Morgunblaðs-
manna.
Sjálfvalin tímamörk
Þriðja atriðið er léttvægt en
sýnir hversu óvarlega er stundum
ritað í blöð. Það hefur þjónað til-
gangi Framsóknar- og Sjálfstæð-
ismanna að láta líta svo út sem
þeim hafi verið sett ákveðin tíma-
mörk um myndun meirihluta-
stjórnar og yfir þeim vofi sverið
utanþingsstjórnar náist það ekki
fyrir þessa helgi. Hið rétta er að
hvorki formanni Sjálfstæðis-
flokksins né formanni Framsókn-
arflokksins voru sett tímamörk,
heldur hefur forseti lagt áherslu á
að æskilegt væri að um Hvíta-
sunnu lægi ljóst fyrir hvort mögu-
leikar væru fyrir hendi til mynd-
unar meirihlutastjórnar. Skýrist
ekki neitt um þessa helgi er tíma-
bært að ræða aðra möguleika, svo
sem myndun minnihlutastjórnar.
En það eru einmitt formenn
Framsóknarflokks og Sjálfstæð-
isflokks sem hafa látið sem
heimurinn væri að farast 1. júní
næstkomandi. Þeir hafa kosið að
iáta klukkuna ganga á sig og
flokka sína til þess að geta að
endingu barið þingmenn til
hlýðni við óvinsælt stjórnar-
munstur. -ekh
Forseti íslands, Vigdís Finnbogadóttir, kveður Svavar Gestsson for-
mann Alþýðubandalagsins á Bessastöðum eftir að hafa veitt honum
umboð til myndunar meirihlutastjórnar 16. þ.m.. Ljósm. eik.