Þjóðviljinn - 21.05.1983, Blaðsíða 10

10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 21. - 22. maí 1983
myndlíst
Púkinn
Töframaður og
trompin hans
Alfreð Flóki hefur ávallt verið
sérstæður í íslenskri myndlist.
Hann er okkar eini tengiliður við
horfna síð-rómantík 19.
aldarinnarímyndlist. Reyndar
höfum við aldrei átt neinn
fulltrúa aldamótastílsins utan
Flókaog þarsem enginn
listamaður hefur fetað í fótspor
hans, er óvíst að við eignumst
nokkurn annan í bráð. (Ýmsir
listamenn urðu fyrirvissum
áhrifum af aldamótastílnum,
s.s. Kjarval. En þeirtóku hann
ekki ómengaðan upp á arma
sína). Flókierað vísusíðbúinn
aldamótamaður, en teikningar
hans eru þrátt fyrir allt
sannverðugar Jugend-myndir,
hlaðnar japanskri sveiflu,
grafískar og skrautkenndar.
Runólfsson
skrifar
í landi sem rekur nær alla mynd-
hefð sína á þessari öld aftur til Céz-
annes og síð-impressionismans, er
Alfreð Flóki nokkurs konar utan-
garðsfyrirbrigði. Verk hans sem
teldust hefðbundin og ofur venju-
leg í Belgíu, Bretlandi eða Austur-
ríki, virka sem skringilegar uppá-
komur hér á landi. Þær eru segull
sem dregur til sín breiðan hóp
aðdáenda. Þrumulostinn stendur
hann frammi fyrir þessum drýsil-
kennda myndheimi.
Það er staðreynd að Alfreð Flóki
er einn þekktasti núlifandi lista-
maður þjóðarinnar. Ekki er það
síður vegna hátternis síns og fram-
komu, en vegna verkanna. Maður-
inn og verkin eru óaðskiljanleg.
Það hjálpar til við að gera Flóka að
gangandi goðsögn. Að vissu leyti
er hann „Dalí“ okkar íslendinga.
Hann kann sínar klisjur út í æsar
líkt og furðufuglinn frá Figueras,
nostrar við þær og hristir fram úr
erminni eina og eina, líkt og töfra-
maður.
Á sýningunni í Listmunahúsinu
eru þær allar á sínum stað.
Miðpunktur myndanna er sem fyrr
nornin, „flagð undir fögru skinni“,
„la belle dame sans merci", „la
femme fatale“ eða hvaðeina sem
menn kjósa að kalla fyrirbærið.
Hún er umsetin getnaðarlimum,
skrípum, „incubi", gömlum og
skorpnum körlum, sem hnusa að
henni eða hún vefur um fingur sér
glottandi. Þarna er komið saman
allt hið rómantíska repertorium,
eins og það birtist í verkum
J.H.Fuselis á 18. öld og endar í
Félicien Rops undir aldamótin síð-
ustu.
Listamaðurinn gerir lítinn
greinarmun á því, hvaðan úr róm-
antíkinni hann fær myndefni sitt.
Hann getur blandað saman Poe og
Péladan, morðingjum og mystik og
piprað og saltað með freudískum
dulvitundareffektum. Þarna er
hræðslan við náttúruleysið og geld-
inguna, alþekkt í djöflatrúnni sem
og úr sálarfræðinni. Hún er
eitthvert áleitnasta efnið í myndum
hans og nokkurs konar forsenda
þeirra, éða „primus motor“.
„Gálgamaðurinn" og „Úr djúp-
inu“ eru ágæt dæmi um þessa fælni,
þar sem dauðinn og kynórarnir
haldast í hendur. Þarna er einnig
„Sjálfsmynd“ í anda Dorian Gray,
skorpið og formlaust höfuð kykl-
óps með eitt auga og systurmyndin
„Necronomicon", portrett með
Sýning
Flóka í
Listmuna-
húsinu
Madame
fuglshöfuð, sett táknum næturinn-
ar. Reyndar er Alfreð Flóki farinn
að nálgast symbólisma Redons og
súrrealisma Ernst í slíkum mynd-
um, en báðar eru ófreskjurnar
klæddar í dæmigerðan spjátrungs-
fatnað frá 19. öld.
Mörgum finnst sem Flóki þróist
hægt, að hann sé alltaf að velta sér
upp úrsömu hlutunum. En hvernig
er hægt að þróa myndlist sem
byggð er á klisj um? Þær eru fremur
fólgnar í endurtekningum en þró-
un, nokkurs konar „perpetuum ad
infinitum". Þrátt fyrir þær skorður
sem klisjan setur listamönnum sem
við þær fást, hefur Alfreð Flóka
tekist að bæta við sig ýmsum tækni-
legum nýjungum. Einkum eru það
mislitu krítarmyndirnar á litaðan
pappír, sem telja verður bestar á
sýningunni. „Púkinn“ og „Tvö
andlit“ eru ágæt dæmi um það, en
einnig svarkrítarmyndin „Ma-
dame“.
Þar sýnir Flóki, að þrátt fyrir all-
an dandyismann á hann til sann-
færandi tilþrif teiknarans. Með
slíkum verkum þarf hann ekki að
óttast náttúruleysið.
Sýning Jóhönnu Þórðardóttur í Langbrók
Leikur
að
hornum
Um þessarmundirstenduryfirí
Galleríi Langbrók sýning á
lágmyndum eftir Jóhönnu
Þórðardóttur. Héreráferð
athyglisverð sýning listamanns
sem að mér vitandi hefurekki
haldið einkasýningu á verkum
sínumfyrr, a.m.k. ekki hérá
landi.
Hún á þó nokkurn feril að baki
sér, stundaði nám í höggmyndalist
að loknum Myndlista- og hand-
íðaskólanum, fyrst við Gerrit Riet-
veld Akademíuna í Amsterdam og
síðar við Konunglega Listahá-
skólann í Stokkhólmi. Þá hefur
hún tekið þátt í samsýningum hér
heima og erlendis. I sumar verður
reistur skúlptúr, sem hún hefur
unnið fyrir Rafmagnsveitu Reykja-
víkur.
Eftir rúmlega áratugarlangan
raawiigjasaMWUiiMMLiiwwriwiirmm raraanza
Jóhanna við nokkur verka sinna.
feril sem kennari og listamaður, er
hér komin heilsteypt og þroskuð
sýning, þar sem Jóhanna sýnir hug-
vitssemi sína í meðferð viðar.
Verkin eru 15 talsins og skiptast •
nokkurn veginn í tvær syrpur eftir
stærð. „Tréhyrningar" eru níu
verk, öll jafn stór eða um hálfur
metri á kant. Eins og nafnið bendir
til, eru verkin nokkurs konar til-
brigði um stef, þríhyrninga og
felldir eru inn í tréramma á hinn
margbreytilegasta hátt. Hyrning-
ainir eru slípaðir og málaðir í
mikiuin pasteltónum, eöa hvítir.
Sýnir Jóhanna mikinn næmleik í
meðferð þessara lita, einkum
bleikra og blárra effekta.
Eins og oft vill verða þegar feng-
ist er við leik með frumform og
vitnað í flata- og rúmmálsfræði, eru
það yfirleitt einföldustu lausnirnar
sem reynast sterkastar. Tréhyrn-
ingar nr. 5 og 7 skera sig úr hvað
þetta varðar. Einkum er fyrra
verkið laust við alla óþarfa
aðdrætti nema litinn, sem gerir þá
mikið til að rífa upp einfalda form-
bygginguna og auka tilbreytnina í
endurkasti ljóssins á verkið. Hin
grafísku reitamótíf eru einnig mjög
vel heppnuð í þessu verki.
Pílurnar eða örvarnar gera lítið
til að bæta önnur verk. Lágmynd-
irnar nr. 2 og 3 hefðu eflaust orðið
mun sterkari án þeirra. Fyrri
myndin ert.d. skemmtilega máluð,
minnir nokkuð á marmara með
innfelldum litlum ferningi og þrí-
hyrningum. Hér draga örvarnar
nokkuð úr styrk verksins. Eins ger-
ir náttúrulegur viðurinn utan
rammans lítið.til að bæta það sem
er innan hans.
Minni verkin á sýningu Jó-
hönnu, sex að tölu og 15 sinnum 15
sentimetra, eru ekki eins áhuga-
verð og hin stærri. Þau eru fremur í
ætt við það „smælki“, sem er orðið
nokkurs konar vörumerki Lang-
bróka og eru of smá til að virkni
þeirra sé nægileg. Jóhanna mætti
að ósekju stækka þessar myndir
sínar og kanna meiri fjölbreytni í
formati. En minnkun þola þær ekki
án þess að verða teprulegar.
Sýningu Jóhönnu lýkur 22.
maí (þessa helgi). Það er því ekki
seinna vænna að líta inn í Gallerí
Langbrók til að berja hana augum.