Þjóðviljinn - 21.01.1984, Blaðsíða 20

20 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 21.-22. janúar 1984
bsjjarröH
Við sem lifum í borg
Við sem lifum í borg fylgjumst
með ásýnd hennar frá degi til
dags. Hlustum eftir andardrætti
hennar eins og bóndi hlustar á
land sitt. Við erum viðkvæm fyrir(
breytingum á henni en fylgjumst
stolt með framförum hennar.
Nýtt hús getur breytt ásýnd
heillar götu eða hverfis og það
sama getur gerst þegar hús hverf-
ur. Mér sýnist t.d. nýja húsið við
hlið Hótel Borg ætla að falla vel
inn í umhverfi sitt, það myndast
eins konar brú milli Dómkirkju,
hornhússins við Skólabrú og Hót-
el Borgar og skapar nýja vídd í
þessa þyrpingu, fyllir hana. Sama
verður ekki sagt um hús það er
fyrir nokkrum árum var reist við
Lækjartorg þar sem áður stóð
Hótel Hekla og Smjörhúsið.
Litur þess og lögun eru í hróplegu
ósamræmi við næsta nágrenni, og
það á sinn þátt í að gera Lækjar-
torg ljótt.
Hús sem hverfa geta líka breytt
miklu. Engin eftirsjá var í Sænska
frystihúsinu. Það á eftir að koma í
ljós. Eftirsjá var í Amtmannshús-
inu sem stóð fyrir enda
Amtmannsstígs og setti svip á þá
götu. Það var rifið að þarflausu -
til að rýma fyrir breiðstræti sem
aldrei verður. Eftir stendur opið
skarð. Eftirsjá var í Aðalstræti
12. Innviðir þess brunnu en það
var rifið í stað þess að endurreisa
það. Við það gliðnaði húsaþyrp-
ingin í Grjótaþorpi enn meira en
orðið var.
Svo er líka verið að breyta hús-
um. Við sem búum í borginni,
erum viðkvæm fyrir breytingum,
fögnum því sem vel er gert en
hörmum lýti. Bláa tvílyfta timb-
urhúsið við Skólastræti er orðið
eins og perla í miðbænum. Verið
er að timburklæða það í uppruna-
legum stíl. Litli steinbærinn við
Bókhlöðustíg, sem smekkfólk
hefur nýlega endursmíðað, er
líka perla. En svo höfum við verri
dæmin.
Við Laugaveg hvflir gamalt og
þungt timburhús með ýmsum til-
brigðum, m.a. virðulegum hús-
gafli sem snýr út að Smiðjustíg
með krossgluggum, skágluggum
og mánaglugga upp undir mæni.
A húsinu er virðulegt þakskegg
og það býður af sér góðan þokka
sé horft upp eftir því. Á neðstu
hæðinni, sem vísar út að Lauga-
vegi, eru verslunargluggar sem
eru ekki í samræmi við útlit húss-
ins að öðru leyti. Það verður þó
líklega að fyrirgefast því að versl-
unin við Laugaveg verður að hafa
sinn gang. Hitt er verra að nú
fyrir jólin lét kaupmaðurinn
klæða húsið upp fyrir miðjar hlið-
ar með stórum, heiðgulum flek-
um sem byrgja krossgluggana á
annarri hæð að verulegu leyti.
Þar er nafn verslunarinnar letrað
með áberandi stöfum. Flekarnir
bera vott um litla tilfinningu fyrir
fegurð og samræmi og eru hrein
nauðgun á gamla húsinu.
Borgin er viðkvæm og við sem
Iifum í henni erum viðkvæm fyrir
henni.
- Guðjón.
Veistu.. ?
að Baldur Möller ráðuneytis-
stjóri í dómsmálaráðuneytinu
varð skákmeistari Norður-'
landa árin 1948 og 1950.
að árið 1946 bar Jónas frá Hriflu
fram þingsályktunartillögu
þar sem lagt var til að
drykkjulæti einstaklinga yrðu
kvikmynduð og síðan sýnd
hlutaðeigendum í betrunar-
skyni.
að veðurfregnum var aldrei út-
varpað á árunum 1940-1945
vegna hernámsins.
að Jóhann Pétursson „risi“ frá
Svarfaðardal, sem nú er ný-
fluttur á æskuslóðir er 2.25
metrar á hæð.
að fyrsti íslenski leikarinn sem
gerði leiklistina að ævistarfi
var Bjarni Björnsson. Hann
var m.a. mörg ár í Bandaríkj-
unum og lék þá í kvikmynd-
um.
að Árnasafn í Kaupmannahöfn
er nú í húsnæði sem stendur
við Njalsgade.
að Bessastaðir á Álftanesi voru
gefnir ríkinu af Sigurði
Jónssyni forstjóra með það
fyrir augum að þar mætti vera
bústaður þjóðhöfðingjans.
Það var árið 1941.
að í mars 1941 lýstu Þjóðverjar
ísland í hafnbann.
að árið 1941 var söngkonan Mar-
ía Markan ráðin að Metropol-
itanóperunni í New York og
var hún þá í hópi fjögurra sem
komust að þessari heims-
frægu óperu, en 723 þreyttu
inntökupróf.
að á stríðsárunum var framleitt
áfengt öl af ölgerð Egils
Skallagrímssonar handa
breska setuliðinu.
að á stríðsárunum var áfengi
skammtað handa íslending-
um og gat hver maður, 21 árs
og eldri, f engið tvær flöskur af
sterku á mánuði og fjórar af
léttu víni. Voru prentaðar
sérstakar skömmtunar- eða
áfengisbækur fyrir fólk.
að vorið 1940 urðu allsherjar-^
slagsmál á knattspyrnuleik''
milli Fram og Víkings á Mela-
velli og lauk þeim svo að lög-
reglan handtók 30 manns.
sunnudagskrossgátan
/ 2 3 V- S (s? ? 9 9 ~r~ 9 s s? 10 /i
11 Qp 12 )3 ?? 1 7- IV 7 á? JS 3 V
13 !Z )b V $ /? 13 )S 3 V 18 /9 3 8 20
13 )6 2! 7 V ie 22 (o )S 3 V )S 21 7 3
? 23 )3 T~ /9 2/ d 2S 7 /5 9 V ie 26
2? 3 ¥ 1 )3 /S 2/ 2/ S )É 2/ £ 2V 2/ 2/
5~ (? )5' ¥ T' 20 7 3 19 7 2o 20 21
s? sr )3 ¥ 2 <3 26 / S 2S 21 28 7
V )3 2? 19 7 3 S 1 27 S /V S2
/6 3 S? 5 (? s 2S V /2 19 /7 3 2? /
3o 2-f "s 2/ 7 ¥ 3/ 26> /9 ? 3 is 3 3
w~ 32 ,3l S V 2? S 21 IS 3 ¥ )S 3 (p 7
3 2 *ó /3 9 S 3 2 3 ? 9 9 21 9
AÁBDDEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
nr. 407
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá nafn á''
kaupstað. Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðvilj-
ans, Síðumúla 6, Reykjavík, merkt: „Krossgáta nr. 407“. Skila-
frestur er þrjár vikur. Verðlaunin verða send til vinningshafa.
/7 3 5 15 3/ 7 H 29 /9

Stafirnir mynda íslensk orð eða mjög kunnugleg erlend heiti
hvort sem lesið er lá- eða lóðrétt.
Hver stafur hefur sitt númer og galdurinn við lausn gátunnar er
sá að finna staflykilinn. Eitt orð er gefið og á það að vera næg hjálp
því með því eru gefnir stafir í allmörgum orðum. Það eru því
eðlilegustu vinnubrögðin að setja þessa stafi hvern í sinn reit eftir
því sem tölurnar segja til um. Einnig er rétt að taka fram, að í
þessari krossgátu er gerður skýr greinarmunur á grönnum sér-
hljóða og breiðum t.d. getur a aldrei komið í stað á og öfugt.
Verð-
launin
Verðlaun fyrir krossgátu nr. 403
hlaut Helga Sveinsdóttir, Grjótá,
Fljótshlíð, Rangárvallasýslu, 801
Selfoss. Þau eru bókin Faðir
minn skólastjórinn. Lausnarorð-
ið var Holberg.
Verðlaunin að þessu sinni eru
skáldsaga Heinrichs Böll: Og
sagði ekki eitt einasta orð.
I Helrrich
BOLL
■0€
^■"sagöi
w .ekkieitt
einastaord