Þjóðviljinn - 25.11.1988, Blaðsíða 15

hneyksli þegar blöðin hefðu sagt
með stríðsletri frá tengslum
morðingjans við leyniklúbb sam-
kynhneigðra lögfræðinga í City, -
þarsem einn heiðursfélaganna
var sjálfur Albert Viktor prins og
sonarsonur Viktoríu drottningar.
Að ekki sé minnst á það ef hann
hefði í réttinum farið að segja
náið frá félagsstarfi í klúbbnum
og skýra hvatir sínar til morðanna.
í East End.
Bókarhöfundar efast um sjálfs-
jnorð Druitts. Peir telja að Post-
ularnir hafi komið morðingjan-
um undan armi laganna með því
að myrða sjálfan hann, og kasta
síðan líkinu í Thames.
Peir benda á ýmsar líkur gegn
sjálfsmorði, til dæmis þær að
Druitt hafi verið flugsyndur og
því ólíklegt að hann hefði valið
drukknun sér til förgunar.
Aðeins eina vísbendingu nefna
þeir þó sem bent geti til þess að
Druitt hafi verið drepinn af fé-
lögum sínum Postulunum, en
hana nokkuð styrka: illa farið og
steinum þyngt lík Druitts fannst á
árrifi einmitt undan bakkanum
þarsem enn stendur villan „The
Osiers“, heimili Henrys Francis
Wilsons, góðvinar prinsins Eddy.
Þessi staðreynd kemur fyrst í
dagsljós í bók þeirra félaganna, -
sem segja að hún ein nægi til að
skýra hversvegna vofa kviðristis-
ins gefi þeim enga ró sem eftir
lifa.
(Endursagt úr Spiegel. „The Ripper
Legacy“ eftir Martin Howells og
Keith Skinner er gcfin út af forlaginu
Sidgwick & Jackson í London. / -m)
„Jack the Ripper“
- tímanna
letur á vegg?
Glæpir Kviðristu-Kobba hafa orðið öðrum
viðlíkum frægari. Kannski var hann „fyrstur“ á
nýrri fjölmiðlaöld. Eftil vill áttu morðin
einhvern samhljóm við einfeldni og hræsni
Viktoríutímans: lok sakleysisaldar?
Af hverju er Ripperinn svona
víðkunnur, - hvernig öðlaðist
hann gríðarlega frægð sína?
Glæpirnir haustið 1888 vekja við-
bjóð, en gríðarleg frægð þessara
atburða skýrist þó ekki að fullu af
fjölda fórnarlamba og þeim langa
tíma - hálfur þriðji mánuður milli
fyrsta og síðasta morðsins - sem
Lundúnir voru í uppnámi vegna
þeirra.
Þrír geðveikir
kvennamorðingjar á tuttugustu
öld hafa verið stórtækari en
„Jack“. „Böðullinn í Boston"
myrti 13 á 20 mánuðum, Peter
Kúrten var tekinn fastur í Dúss-
eldorf 1930 eftir sjö morð á 14
mánuðum, og landi Jacks, Peter
Sutcliffe, drap tólf konur og lim-
lesti lík þeirra á fimm ára bili.
Hann situr nú áttunda ár sitt í
fangelsi.
En „Jack the Ripper“ stendur
þessum öllum framar að frægð, -
og ein af ástæðunum er auðvitað
sú að hann fannst aldrei, og hefur
leit að honum með aðferðum
rannsóknarlögreglunnar því
staðið yfir heila öld.
Það er líka ljóst að morðhrina
Kviðristisins á frægð sína að
þakka því að fara fram innan
landamæra ríkisins sem þá var
helst forystuland í heiminum, -
og ekki síður því að morðin eru
framin nokkur steinsnör frá að-
setri voldugs nýiðnaðar sem
þreifst ekki síst á blóðæsingi og
kynferðisóhugnaði: hin æsilegri
Lundúnablöð tóku „Jack the
Ripper" með innilegum fögnuði
einsog hverri annarri himnasend-
ingu.
Enn eina ástæðu fyrir frægð
kvennamorðingjans í White-
chapel má að öllum líkindum
finna í þeirri athygli sem hann
vakti og vekur enn sem hvortt-
veggja í senn, - andstæða og af-
leiðing þeirrar veraldar sem hann
heyrði til.
Að iðka
krikketleik
England hafði seint á níunda
tug síðustu aldar lotið drottningu
sinni Viktoríu í rúma hálfa öld,
og stóð á hápunkti heimsveldis-
tíma síns. Sólin settist aldrei í
enska heimsveldinu, ensk áhrif
bárust um allan hnöttinn, ensk
menning var á leiðinni frammúr
þeirri frönsku í kapphlaupinu um
forsæti á þessari glæstu öid í Evr-
ópu.
Síðasta stríð sem Englendingar
höfðu haft af að segja - fyrir utan
einskonar lögregluaðgerðir í ný-
lendunum - var Krímstríðið fyrir
þremur áratugum og langt í
burtu. Efnahagslíf stóð í blóma.
Einstaka uppreisnarmenn,
stjórnleysingjar og aðrir barbarar
gerðu að verkum að stórveldis-
himinn Englands var ekki altær,
en borgarastétt landsins hafði
gripið framfarahyggju aldarinnar
tveimur höndum: allt var á réttri
leið, tækniþróun og aukin sið-
menning mundu að lokum skapa
hinn besta heim mögulegan og
útrýma öllum hráum og dýrs-
legum dráttum í mannlífinu.
Eða einsog segir í Gísl Bre-
hans, sem Jónas Arnason þýddi:
Það er ekkert unaðslegra
en að iðka krikketleik
meðan blessuð sólin brosir
gegnum breskan kola-
reyk.
Lýsingin hér áður er auðvitað
einföldun, einsog ýmsir samtíð-
armenn og landar „Jacks“, - til
dæmis skáldin og rithöfundarnir
Oscar Wilde, og Arthur Conan
Doyle, og ekki síst Robert Louis
Stevenson - gætu borið um.
Allir þessir þrír könnuðu í
ensku samfélagi þann heim sem
fínt yfirstéttarfólk vildi sem
minnst um vita, - bæði ömurleik
stéttasamfélagsins á Bretlands-
eyjum og þær kenndir og fýstir
Frá East End í London um 1890. Skuggahlið heimsveldisins.
sem Viktoríuþegnar vildu bæla
sem harðast: allan þann aldarinn-
ar tvískinnung sem á sér til dæmis
spegil í sögu Óskars af Dorian
Gray.
Jekyll og Hyde
Tíðarandanum má eins kynn-
ast við ævintýralegar glæpaflétt-
urnar sem Sherlock Holmes,
söguhetja Doyles, leysir úr.
Holmes er að sönnu einkenni-
legur og svolítið vafasamur
náungi sem rétt er að lileypa ekki
langt útfyrir bókarspjöldin án
samfylgdar hins siðprúða Wats-
ons læknis, - Holmes var kókaín-
isti og lék á fiðlu í þokkabót, en
snillingum leyfist ýmislegt.
Holmes er á sinn hátt til vitnis um
enskar gáfur og yfirburði, - og
ekki síst dæmi um sigur réttlætis-
ins og vísindanna á hinu illa sem
var vinsæl framtíðartrú langt
frammá á okkar daga.
Öðru gegnir aftur um þann
hefðarmann sem spratt úr penna
Stevensons tveimur árum áður en
morðinginn hræðilegi reiddi upp
hníf sinn: hinn tvíeina doktor
Jekyll og mister Hyde þarsem
undir yfirborði á dagfarsprúðum
lækni býr morðóður öfuguggi og
leysist úr læðingi þegar kvölda
tók. Þarna var barátta góðs og ills
háð, komin á vettvang einnar
mannssálar og lítil von um bata.
Kannski voru þeir Hyde og
Jekyll síðustu fulltrúar í langri
röð eðlisvondra náttúruskrímsla
frá því dulúðug rómantík var við
völd, - en geta menn ímyndað sér
uppistandið þegar söguhetjan var
komin á stræti Lundúna undir
breyttu nafni?
Það eykur kannski skilning á
frægð kviðristumorðanna að á
sama tíma og Ripperinn er við
sundurlimun á Thames-bökkum
er Sigmund Freud í Vín að byrja
að hugleiða geðveiki og afleið-
ingar bældrar kynhegðunar, - og
kemst að því að viktorísk um-
gengni við kynhvötina er ekki að-
eins í litlu samræmi við mannlegt
eðli heldur í mörgum tilvikum
stórhættulegur andskoti.
Ef mönnum sýnist má þannig
gera „Jack the Ripper“ að tím-
anna tákni á ýmsan veg, kannski
þeim fingri sem ritar letur á vegg.
Með hans athæfi má hefja lok-
akaflann í sögunni um siðprúð-
asta fólk í heimi, þegna Viktoríu
drottningar. Og vel má hugsa sér
villimennsku Kobba sem for-
leikinn að falli enska heimsveld-
isins, þess sem eilíft skyldi, og
þarmeð hinnar ungu og vígreifu
borgarastéttar sem það veldi
hafði skapað. Frá morðunum í
East End er ekki langur tími í
Búastríðið, Víetnam Bretanna,
og þaðan stutt í Stríðið sem átti
að binda enda á öll stríð, en batt
helst enda á bjartsýnan lífsmáta
nýhafinnar yfirstéttar á Vestur-
löndum.
Og einmitt síðla árs 1888 fór að
þykkna undir belti í Braunau í
Austurríki Klara Schicklgruber,
síðar frú Hitler.
-m

VV'J
AUKIN BÍLAÞJÓNUSTA ESSO
. SJÁLFVIRKAR
BIIAÞVOTTASTOÐVAR
í REYKJAVÍK, HAFNARFIRÐI,
KEFLAVÍK, AKRANESI OG AKUREYRI
Við bjóðum nú fullkominn bílaþvott og bón í sjálfvirku
bílaþvottastöðvum á fimm stöðum á landinu:
Skógarseli, Breiðholti
Lækjargötu, Hafnarfirði Aðalstöðinni, Keflavík
Þjóðbraut 9, Akranesi Veganesti, Akureyri
Tjöruþvottur og bón kr. 475,-.
Olíufélagið hf
NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 15