Þjóðviljinn - 03.02.1989, Blaðsíða 6

Fýkur í skjól
fjármagnsins?
Fjármálaráðherra hefur skip-
að nefnd sem vinnur nú að
endurskoðun skattalaga með
það markmið í huga að sam-
ræma skattlagningu á fjár -
magnstekjum.hvortsem um er
að ræða arð af hlutafé, verð-
bréfum eða aðrar vaxtatekjur.
Einn nefndarmanna er Már
Guðmundsson efna-
hagsráðgjafi fjármálaráð-
herra. Við spurðum hann
hvaða rök lægju fyrir því að
taka nú upp skattlagningu á
vaxtatekjur einstaklinga og
söluhagnað af verðbréfum.
Fyrir þessu liggja tvenn rök,
sagði Már. Núverandi skatt-
lagning felur það í sér að
sumar fjármagnstekjur eru
skattskyldar og aðrar ekki. Til
dæmis er eignaskattur rétt-
lættur sem skattlagning af
arði eignarinnar. Þá er arður
af hlutafé einnig skattskyldur
fyrir ofan ákveðin mörk, en
ekki vextir af skuldabréfum.
Hlutaféð hefur þannig búið við
óhagræði miðað við lánsfé.,
Þetta misræmi leiðir til óhag-
ræðis og óhagkvæmni, og
megintilgangur þessarar
breytingar er því að koma á
samræmi í skattlagningu allra
fjármagnstekna.
í öðru lagi þá er hér um rétt-
lætismál að ræða, þar sem
ekkert réttlætir í sjálfu sér að
sá sem lifir á arði af eignum
sínum sé skattfrjáls á meðan
launamaðurinn þarf að borga
37% skatt af sínum tekjum.
Leiðir skattlagning
til vaxtahækkunar?
Við höfum leitað álits nokk-
urra fagmanna og hagsmunaaðila
um réttmæti þessara áforma. f
Ijós kom að skoðanir eru skiptar,
en að í raun greinir þá ekki á um
að hér sé um réttlætis- eða
sanngirnismál að ræða. Hins veg-
ar eru mótrökin fyrst og fremst
þau að við núverandi aðstæður
muni þessar breytingar hafa
óheillavænleg áhrif á hagkerfið
með því að draga úr sparnaði,
spenna upp vexti og auka á verð-
bólgu.
Ríkisstjórnin hefur uppi áform um skattlagningu á vaxtatekjur og arð
afsölu skuldabréfa, hliðstættþvísem á sér stað íöðrum
Evrópulöndum.
Áform þessi munu draga úr sparnaði ogspenna upp vextina, segjaþeir
sem eru þeim andvígir.
Það er ekkertsem réttlœtir það að launatekjur séu skattskyldar en
fjármagnstekjur skattfrjálsar, segja talsmenn breytingarinnar.
Staðreyndin er sú að ísland er eina landið í Evrópu þar sem éigendur
fjármagns eru settir skör ofar óbreyttu launafólki gagnvart
skattalögunum.
Þannig sagði Þorvaldur Gylfa-
son prófessor í samtali við Þjóð-
viljann að hann teldi skattlagn-
ingu vaxtatekna fullkomlega
eðlilega ef hér væri um eða innan
við 5% verðbólga eins og í flest-
um Evrópuríkjum. Við núver-
andi aðstæður væri það hins veg-
ar forgangsverkefni fyrir stjórn-
völd að draga úr verðbólgunni,
og í því sambandi væri brýnt að
efla sparnað. Og þar sem þjóðin
væri nú fyrst að byrja að læra að
ávaxta sparifé, þá væri það glapr-
æði nú að skattleggja vaxtatekj-
urnar, því það myndi draga úr
sparnaði, auka eftirspurnina eftir
lánsfé og spenna upp vextina.
Þröstur Ólafsson stjórnarfor-
maður í Kron sagðist alltaf hafa
verið því sammála að takast ætti á
við þennan vanda, en þetta væri
flókið mál sem erfitt væri að
framkvæma í einu stökki. Vissu-
lega væri hér um réttlætismál að
ræða, en jafnframt mætti gera ráð
fyrír að skattlagningin myndi
draga eitthvað úr sparnaði. Auk
þess blönduðust óhjákvæmilega
inn í þetta harðar pólitískar um-
ræður. En ef nota ætti þetta sem
hagstjórnartæki, þá væri þetta
spurning um hvort menn vildu
leggja meiri áherslu á sparnað
eða meira fé í ríkiskassanum.
ísland ósambærilegt
við útlönd?
Sigurður B. Stefánsson fram-
kvæmdastjóri Verðbréfamark-
aðs Iðnaðarbankans segir að
menn verði að fara varlega í
öllum yfirlýsingum um þessi mál.
Umfjöllun stjórnvalda um málið
hafi þegar leitt til þess að spari-
fjáreigendur séu nú varari um sig
en áður. Stefán sagði það rétt að
verulegt misræmi væri í skatt-
lagningu eignatekna innbyrðis og
í skattlagningu eignatekna ann-
ars vegar og launatekna hins veg-
ar. En þetta yrði líka að skoða í
ljósi ytri aðstæðna. Aðstæður hér
á landi eru ekki sambærilegar við
útlönd, sagði Sigurður, þar sem
sparnaður er víðast hvar hlut-
fallslega margfalt meiri en gerist
hér á landi. Það er fyrst við þær
aðstæður sem hægt er að líta á
slíka skattlagningu sem réttlæt-
ismál. Það er því ekki ágreiningur
um að þetta þarf að leiðrétta í
tímans rás, en við þær aðstæður
sem við búum nú með 4-5% við-
skiptahalla að meðaltali síð-
astliðin 10 ár og sívaxandi er-
lenda skuldabyrði, þá er var-
hugavert að grípa til ráðstafana
sem hafa neikvæð áhrif á sparn-
að. Því með minnkandi inn-
lendum sparnaði neyðast
stjórnvöld til þess að auka er-
lenda lántöku, og það er rétt að
hafa í huga að vaxtatekjur út-
lendinga af lánsfé hér á landi eru
ekki skattlagðar í ríkissjóð. Er-
lendar skuldir þjóðarinnar eru nú
um 120 miljarðar sem er talsvert
hærri upphæð en allur frjáls
sparnaður í landinu.
Aðspurður um hvort skýringar
á erfiðleikum hlutafélaga hér á
landi í að ná í hlutafé gætu að
einhverju leyti falist í því að arður
hlutabréfa væri skattskyldur en
vextir skattfrjálsir, sagði Sigurð-
ur að hluti skýringarinnar kynni
að felast í þessu. Hitt skipti þó
meira máli að sparnaður í þjóðfé-
laginu byggðist á trausti. Hér á
landi væru nokkur traust hlutafé-
lög eins og Eimskip, Flugleiðir,
Hampiðjan, Iðnaðarbankinn
o.fl. sem ættu greiðan aðgang að
hlutafé á markaðnum ef þau
vildu. Hins vegar vildu menn
ógjarnan hætta sparifé sínu í nýj-
um og ótryggum atvinnurekstri.
Sparnaöur ríkisins veg-
ur móti hugsanlegum
samdrætti í sparnaöi al-
mennings
En hverju svara stuðnings-
menn skattlagningar á vaxtatekj-
ur þessum efasemdum?
Már Guðmundsson efna-
hagsráðgjafi fjármálaráðherra
segir að verðbólgustigið skipti
ekki máli í þessu sambandi. Hins
vegar geti það verið rétt, að skatt-
lagning fjármagnstekna kunni að
draga úr sparnaði almennings og
hækka þannig vexti fyrir skatt.
Flest bendi þó til þess að þessi
áhrif verði veik, því heildarsparn-
aður sé lítið næmur fyrir vöxtum.
Vextir ráði meiru um form sparn-
aðar, til dæmis um skiptingu í
peningalegan sparnað og annan
sparnað. Þá verði einnig að taka
með í reikninginn að skatt-
heimtgn komi annað hvort fram
sem tekjuaukning hjá ríkinu, og
auki þannig framlag þess til
sparnaðar þjóðarbúsins, eða leiði
til lækkunar á öðrum sköttum,
t.d. eignasköttum. Þetta geti
jafnvel vegið að fullu upp á móti
hinum áhrifunum, þannig að
samanlagður sparnaður almenn-
ings og hins opinbera minnki
ekki, en það sé heildarsparnaður
þjóðarbúsins sem skipti máli
varðandi viðskiptahalla og er-
lendar skuldir.
Hve mikill er
sparnaöurinn á íslandi?
En hversu hár skattstofn er það
sem verið er að tala um? Hve
mikill er sparnaðurinn í íslenska
efnahagskerfinu, og hvar á hann
sér einkum stað?
Yngvi Örn Kristinsson hag-
fræðingur hjá Seðlabankanum
tjáði okkur að nýjustu tölur um
þetta væru frá því í septemberlok
s.l. og væru að hluta áætlaðar. En
samkvæmt útreikningi þeirra í
Seðlabankanum var heildar-
sparnaðurinn í íslenska hagkerf-
inu þá um 229 miljarðar króna.
Þessum sparnaði er síðan skipt í
frjálsan sparnað annars vegar og
kerfisbundinn sparnað, sem
bundinn er í lögum og reglugerð-
um, hins vegar.
Frjáls sparnaður var í heild um
111 miljarðar, en honum er síðan
skipt niður í 4 þætti:
1) Innlán í bönkum og sparisjóð-
um (að frátöldum innlánum lán-
astofnana): 80,7 miljarðar.
2) Spariskírteini: 15,2 miljarðar
3) Önnur verðbréf í verðbréfa-
sjóðum og fjárfestingarsjóðum:
8,2 miljarðar.
4) Annað (einkum varasjóðir
tryggingafélaga): 6,8 miljarðar.
Kerfisbundinn sparnaður er
fyrst og fremst eigið fé lífeyris-
sjóða og lánastofnana eins og
Byggingarsjóðs ríkisins og Fram-
kvæmdasjóðs. Kerfisbundinn
sparnaður var samtals 117,7 milj-
arðar og skiptist þannig:
1) Eigið fé lífeyrissjóðanna: 72
miljarðar.
2) Skyldusparnaður ungmenna:
2,7 miljarðar.
3) Eigið fé lánastofnana: 43 milj-
arðar.
Hve hár er
skattstofninn?
Yngvi Örn Kristinsson á sæti í
þeirri nefnd sem nú vinnur að
endurskoðun skattalaganna. Við
spurðum hann hversu stór sá
skattstofn væri, sem menn hefðu í
huga við skattlagningu vaxta-
tekna?
Svarið var á þá leið að málið
væri nú í undirbúningi, en varlega
áætlað þá myndi skattstofninn ná
til um 60-70% af frjálsum sparn-
aði sem væri í eigu einstaklinga,
og ef frjálsi sparnaðurinn væri um
111 miljarðar, þá mætti ætla að
vaxtatekjur af 70-80 miljörðum
yrðu þannig skattskyldar.
Aðspurður um hvað það væri
sem mælti með þessari breytingu
á skattakerfinu sagði Yngvi Örn
6 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 3. febrúar 1989