Þjóðviljinn - 03.02.1989, Blaðsíða 8

ERLENDAR FRETTIR
NATO-ríkin
Vilja ný kjamorkuvopn í Evrópu
Samstaða um nauðsyn endurnýjunar skammdrœgra kjarnorkuvopna
íEvrópu, segirdr. Henning Wegeneryfirmaðurstjórnmáladeildar
NATO

Það er sameiginlegt álit NATO-
ríkja að nauðsyn sé á endurnýjun
skammdrægra kjarnorkuvopna í
Evrópu, sagði Henning Wegener,
yfirmaður stjórnmáladeildar
NATO á blaðamannafundi í Rúg-
brauðsgerðinni í gær.
Sagði hann að ákveðið hefði
verið að smíða ný slík vopn, sem
væru eitthvað langdrægari en þau
sem fyrir væru og um leið tækni-
lega fullkomnari. Um þetta ríkti
ekki ágreiningur. Hins vegar væri
spurningin um það af hvaða gerð
þessi vopn ættu að vera, hversu
mörg þau ættu að vera og hvenær
ætti að setja þau upp. Og síðast
en ekki síst þá ætti eftir að koma
þessum vopnum fyrir innan ein-
hvers ramma sameiginlegs víg-
búnaðareftirlits NATO og Var-
sjárbandalagsins.
Þessi yfirlýsing kom fram í lok
fundarins, og vannst ekki tími til
að ræða hana nánar, en vitað er
að þetta var eitt höfuð ágrein-
ingsefnið innan NATO eftir að
samningurinn um eyðingu
skammdrægra vopna var ákveð-
inn. Þá voru það vesturþýsk
stjórnvöld sem einkum settu sig
opinberlega gegn slíkum áform-
um sem helst voru orðuð af
stjórnum þeirra Reagans og
Thatcher í Bandaríkjunum og
Bretlandi. Er augljóst að slík
endurvígvæðing mun ekki gerast
átakalaust hér í Evrópu enda
gengur hún þvert á þá þróun sem
átt hefur sér stað í bættum sam-
skiptum og takmörkun vígbúnað-
ar austurs og vesturs að undan-
förnu.
Angóla
UNITA
reiö Banda-
ríkjunum
„Okkur var fórnað ... “
Angólsku skæruliðasamtökin
UNITA, sem síðan 1975 hafa
strítt gegn stjórn landsins með
stuðningi Bandaríkjanna og
Suður-Afríku, fordæmdu í fyrra-
dag samning þann um að binda
endi á hernað í Angólu og Nami-
bíu, sem undirritaður var í New
York í des. s.l. í tilkynningu
undirritaðri af Jeremiasi Chit-
unda, öðrum helsta leiðtoga UN-
ITA, er veist beisklega að Banda-
ríkjunum út af friðarsamningn-
um-
„Við lítum svo á, að með
samkomulagi þessu hafi verið
UNITA verið fórnað, og er
hreyfingin þó eini falslausi
' bandamaðurinn, sem Bandaríkírt
eiga í sunnanverðri Afríku,“
stendur í tilkynningunni. Enn-
fremur er í tilkynningunni fullyrt,
að Kúbanir muni alls ekki fækka í
her sínum í Angólu, eins og gert
er ráð fyrir í samningnum, heldur
flytji þeir á laun lið til baka í stað
þess sem fari. Að sögn banda-
rískra eftirlitsmanna hafa Kúban-
ir þegar flutt heim um 3000 af um
50.000 hermönnum alls, sem þeir
höfðu í Angólu er samningurinn
var gerður. Brottflutningi kúb-
anska herliðsins á að vera lokið á
miðju.árL1991.
R*uter/-dþ.

Skammdræg vígvallarvopn NATO I V-Þýskalandi búin kjarnorkuvopnum.
Lífskjarabilið á milli
austurs og vesturs
breikkar
Wegener var minntur á nýleg
ummæli Jóns Baldvins Hanni-
balssonar þess efnis að mikilvæg-
asta verkefni Vesturveldanna til
þess að stuðla að friði væri fólgið í
pólitískum og efnahagslegum
stuðningi við umbótastefnu Gor-
batsjovs og spurður um hvort
NATO hefði einhver áform í
þeim efnum.
Wegener sagðist fullur efa-
semda um það að dæla vestrænu
fjármagni inn í Austur-Evrópu-
ríkin, þar sem slíkt gæti orðið til
þess eins að styrkja íhaldsöflin og
seinka nauðsynlegum umbótum.
NATO hefur að sögn Wegeners
látið gera ítarlega spá um hugsan-
lega framvindu efnahagsmála í
Sovétríkjunum næstu 20 árin.
Samkvæmt þeim mun bilið á milli
hagvaxtar og lífskjara í Sovétríkj-
unum og á Vesturlöndum halda
áfram að aukast. Spáin gerir ráð
fyrir því að ef allt fari sem best
verður á kosið og Gorbatsjov
muni halda völdum og koma sín-
um málum í gegn þá geti hagvöxt-
ur í mesta lagi orðið 2,6% á ári að
meðaltali.
Sovétríkin eiga ekki
annan valkost en
Perestroiku
Aðspurður um hvort hann
teldi Gorbatsjov vera traustan í
sessi eða hvort hætta væri á valda-
töku íhaldsaflanna, sagðist Weg-
ener ekki geta spáð um framtíð-
ina, en hins vegar væri vandséð
hvernig andstæðingar Gorbat-
sjovs gætu breytt í veigamiklum
atriðum frá þeirri stefnu sem
mörkuð hefði verið. Efnahagsað-
stæður í Sovétríkjunum byðu
ekki upp á annan valkost. Hins
vegar gætu þeir hægt á þeirri þró-
un til frjálsari markaðar sem haf-
Varsjárbandalagið
Stöptum yfirmann herafla
Náinn samstarfsmaður Gorbatsjovs tekur við
Tilkynnt var í gær að Viktor
Kulikov hefði látið af störfum
sem æðsti maður herafla Varsjár-
bandalagsins. Við starfi hans
tekur Pyotr Lushev herforingi og
núverandi varavarnarmálaráð-
herra Sovétríkjanna.
Kulikov hefur gegnt þessari
stöðu frá 1977, en eftirmaður
hans er sagður vera náinn sam-
starfsmaður Gorbatsjovs, sem
hefur fengið skjótan frama innan.
. stjórnkerfis Sovétríkjanna und-
anfarin ár.
Reuter-fréttastofan segir að
Lushev hafi á undanförnum árum
skrifað greinar í blöð og tímarit,
þar sem lögð sé áhersla á hefð-
bundna vígvæðingu í stað kjarn-
orkuvopna, þar sem boðaður sé
hertur agi og aukin valddreifing
innan hersins og þar sem lögð sé
áhersla á frekari fækkun kjarn-
orkuvopna.
Pyotr Lushev hershöfðingi er
fæddur 1923 og gekk í Rauða her-
inn 1941, sama árið og nasistar
réðust inn í Sovétríkin. Hann
varð yfirmaður Moskvudeildar
hersins 1981.
Formlega séð eru það ríkis-
stjórnir allra Varsjárbandalags-
ríkjanna sem ráða í sameiningu
yfirmann herafla bandalagsins.
-ólg
ener slíkt fráleitt. í fyrsta lagi
gæfu breyttar aðstæður ekki til-
efni til slíks, þótt vissulega væru
komin upp tímamót. í öðru lagi
þá væru mörg verkefni sem
NATO og hugsanlega einnig
Varsjárbandalagið gætu snúið sér
að í sameiningu í framtíðinni og
vörðuðu sameiginlega hagsmuni
alls mannkyns. Þar væri um að
ræða vandamál eins og fyrir-
sjáanlegumhverfisslysog náttúru-
hamfarir, efnahagsleg áföll og
fátækt í þriðjaheimsríkjum
o.s.frv.
Þegar Wegener var spurður
um möguleika efnahagslegra
framfara í A-Evrópulöndum, þá
taldi hann að Ungverjaland ætti
þar mesta möguleika eins og nú
væri ástatt, jafnvel þótt iðnvæð-
ing væri þar skammt á veg komin.
A-Þýskaland hefði lengi getað
státað af bestum árangri A-
Evrópuríkjanna, en þeirra fram-
leiðslukerfi væri nú orðið úrelt og
kreppa væri þar fyrirsjáanleg.
Þótt vaxandi lífskjaramunur á
milli A- og V-Evrópu sé áhyggju-
efni þá eru það íbúar þessara
landa sem verða fyrst og fremst
að leysa vandamál sín sjálfir,
sagði Wegener að lokum.
-ólg.
in væri og þar með tafið fyrir
óhjákvæmilegum umbótum.
Varðandi hugsanlega þróun
mála í A-Evrópuríkjum taldi
Wegener að mjög hefði slakað á
drottnunarstefnu Sovétríkjanna
þar. Enda myndi hernaðar-
íhlutun þar ganga þvert á um-
bótastefnuna innanlands. Hins
vegar taldi hann að Sovétríkin
myndu áfram í framtíðinni setja
Varsjárbandalagsríkjunum
tvenn skilyrði sem ekki yrði hvik-
að frá: í fyrsta lagi áframhaldandi
aðild að bandalaginu og í öðru
lagi að þar verði viðhaldið einlitu
stjórnkerfi sem hægt væri að
reiða sig á.
NATO snúi sér að
umhverfisvernd?
Varðandi þá spurningu hvort
þróun í alþjóðamálum myndi
ekki gera hernaðarbandalögin
óþörf í framtíðinni, þá sagi Weg-

8 SfÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Förtudagur 3. febrúár 1989
Atlantshafsbandalagið
Halir
telja sig
afskipta
ítalska stjórnin mótmœlir
skipan Norðmannsins
Eide í embœtti yfirmanns
herafla NATO
Miðjarðarhafslöndin eru af-
skipt innan Atlantshafsbanda-
lagsins, sagði De Mita forsætis-
ráðherra Italíu í gær, þegar
stjórn hans mótmælti því að
Norðmaðurinn Vikgleik Eide
hefði verið tekinn fram yfir ít-
alska frambjóðandann í starf for-
seta hermálanefndar NATO nú í
vikunni, en forsetinn er jafnframt
æðsti yfirmaður hins sameigin-
lega herafla.
De^.Mita sagði að hlutverk
Miðjafð ar h afs l a n d a n n a innan
NÁTO mætti ekki vanmeta, þar
sem' éjtöðugleiki ríkti við Mið-,
j&|ðójp®rtflð- Qg Miðjarðarhafs-
löndii$Í$tej!ðá mikið að segja um-.i
saíjíkl^inuiag um takmörkun
hefðbundins herafla.
Formaður varnarmálanefndar
ítalska þingsins sagði einnig af
þessu tilefni að Ítalía hefði engan
áhuga á hrósyrðum fyrir ábyrgð-
artilfinningu innan varnarsam-
starfsins ef henni væri svo ekki
treyst fyrir ábyrgðarstöðum.
Með „ábyrgðartilfinningu" átti
þingmaðurinn við þá ákvörðun
ítölsku stjórnarinnar á síðasta ári
að taka við bandarískri flugsveit
F-16 orrustuþotna, sem spánska
stjórnin hafði rekið frá Spáni.
-ölg,-

SSS