Þjóðviljinn - 16.06.1989, Blaðsíða 5

Herœfingarnar
Fangelsi eða
þaðan af veira
við tmflun?
Lögreglustjórinn á Kcflavíkur-
flugvelli, hefur að undirlagi
Varnarmálaskrifstofu utanríkis-
ráðuneytisins ákveðið að banna
alla umferð manna um varnar-
svæðin á Reykjanesi á þeim tíma
sem heræfingar „Islandsher-
deildar" Bandaríkjahers standa
yfir. Þetta kemur fram í auglýs-
ingu frá lögreglustjóranum á
Keflavíkurflugvelli sem ætlunin
er að birtist í fjölmiðlum 20. júní
nk. og er þar vitnað í ýmis lög og
reglugerðir ákvörðuninni til
stuðnings. Þegar svipaðar æfing-
ar hafa verið haldnar hér áður,
hcfur ekki verið sett bann á um-
ferð manna um „varnarsvæðin“.
Ingibjörg Haraldsdóttir, for-
maður Samtaka herstöðvarand-
stæðinga sagði í samtali við Nýja
Helgarblaðið að sér sýndist
augljóst að þetta bann væri sett til
höfuðs „heræfingu“ heimavam-
aliðsins sem SHA hefur sett á
laggirnar í tilefni heræfingar var-
aliðsdeildarinnar „Iceland
Army“. Eins og kemur fram í við-
tali við Ingibjörgu hér á öðrum
stað í blaðinu, er verkefni heima-
varnarliðsins m.a. að láta reyna á
hvort almenn íslensk lög sem
heimila m.a. frjálsan aðgang
manna að ströndum landsins taki
gildi fram yfir „bandarísk herlög
og lög sem tryggja bandaríska
hagsmuni,“ eins og Ingibjörg
komst að orði.
Svæði það, þar sem umferð
verður bönnuð íslendingum
meðan að bandarískir hermenn
hlaupa þar um með alvæpni er
ansi stórt og tekur nánast yfir
tána á Reykjanesskaga eins og
meðfylgjandi kort sýnir. Til þess
að íbúum Hafna, Sandgerðis,
Njarðvíkur og Keflavíkur verði
kleift að komast heim til sín og
heiman þá átta daga sem bannið
gildir dagana 20. til 28. júní,
verður þeim leyfilegt að nota
þjóðvegi landsins. Þá verður
mönnum heimilað að komast til
og frá landinu í gegnum Leifsstöð
og starfsmenn á Keflavíkurflug-
velli verður einnig heimilt að
nota þjóðveginn.
Öðrum sem hætta sér inn á
þetta svæði vofir yfir lagarefsing
BSRB
Aðgerða krafist strax
- Við gerðum fulltrúum ríkis-
stjórnarinnar grein fyrir fullyrð-
ingum okkar um að forsendur
kjarasamninganna hafi brostið
með verðlagshækkunum. Til að
grundvöllur samninganna haldi
settum við fram kröfur um beinar
krónutöluhækkanir á laun, verð-
lagslækkanir og verðstöðvun.
Akveðið var að kanna þessi mál
alveg á næstu dögum og ég lít svo
á að með því höfum við fengið
ákveðna viðurkenningu stjórn-
valda á réttmæti okkar fullyrð-
inga,“ sagði Ögmundur Jónasson
formaður BSRB.
Forysta Bandalags starfs-
manna ríkis og bæja gekk á fund
fulltrúa ríkisstjórnarinnar í gær
að ósk Steingríms Hermanns-
sonar forsætisráðherra. Fyrir
utan hann voru á fundinum ráð-
herramir Jón Sigurðsson og
Ólafur Ragnar Grímsson auk
embættismanna. Að sögn Ög-
mundar var ráðherrunum tjáð að
verðlagshækkanirnar hefðu étið
upp þær kauphækkanir sem sam-
ið var um í vor og það yrði að
leiðrétta hið bráðasta. Hin mikla
þátttaka almennings í mótmæla-
aðgerðunum að undanförnu gegn
verðlagshækkunum sýndu svo
ekki yrði um villst hver afstaða
hins almenna launamanns væri í
þessum efnum.
- Við nefndum engar beinar
krónutöluhækkanir heldur voru
ræddar þær leiðir sem til álita
geta komið til að bæta kjörin frá
því sem nú er. Hins vegar er það
alveg ljóst að viljum sjá raunhæf-
ar aðgerðir líta dagsins ljós sem
sagði Ögmundur Jónas-
fyrst,
-grh
skv. lögum nr. 60 frá árinu 1943,
enda eru þau lög sérstaklega til-
greind í ofannefndri auglýsingu.
Lögin heita „Lög um refsing fyrir
óheimila för inn á bannsvæði
herstjórnar og óheimila dvöl
þar.“ Fyrsta grein hljóðar svo:
„Óheimil för inn á bannsvæði
herstjórnar eða óheimil dvöl þar
varðar sektum, varðhaldi eða
fangelsi, nema þyngri refsing
liggi við að lögum, enda hafi
bannsvæðið verið auglýst, og sé
það afgirt eða för inn á það eða
um það, bönnuð með merkjum
eða öðrum hætti.“ Guðni Braga-
son, starfsmaður Varnarmála-
skrifstofu utanríkisráðuneytisins
sagði aðspurður um hvort þess-
um viðurlögum yrði beitt að hann
tryði ekki að fólk virti ekki þetta
bann. Hann hefði ekki vitneskju
um fyrirætlanir „heimavamar-
liðsins“ en færi svo að fólk virti
bannið að vettugi yrði „haldið á
málinu samkvæmt lögum."
Hvort sú „þyngri refsing" en
„sektir, varðhald og fangelsi“
sem um er rætt í lögunum, er
dauðarefsing eða líkamsmeiðing-
ar skal engum leitt getum að, en
þá kosti er ekki að finna í íslensk-
um iögum.
Ólögfróðir menn geta reyndar
velt fyrir sér hvort þessi lög séu
enn í gildi, þar sem samkvæmt
þeim virðist vera um að ræða að
„herstjórn“ fari með stjórn mála
á sérstökum bannsvæðum, en nú
til dags heyra varnarsvæðin svo-
kölluðu undir r.tanríkisráðherra.
Nema þá að utanríkisráðherra
beri einnig einhvers konar hers-
höfðingj atitíl og varnarmála-
skrifstofan sé herforingjaráðið.
Sævar Lýðsson, fulltrúi lög-
reglustjóra á Keflavíkurflugvelli
varð fyrir svörum í fjarveru Þor-
geirs Þorgeirssonar, lögreglu-
stjóra og staðfesti hann að um-
rætt umferðarbann væri sett að
fyrirmælum varnarmálaskrifstof-
unnar, sem hefði einnig útfært
bannið. Sævar sagði að á dagvakt
hjá embættinu væru yfirleitt 11
menn „og það gefur augaleið að
það er útilokað fyrir okkur að
vakta allt þetta svæði“. Sævar
sagði að þeir erlendu hermenn
sem þarna kæmu til æfinga
myndu væntanlega ekkert skipta
sér af fólki sem kynni að vera á
svæðinu, enda hefðu þeir enga
heimild til handtöku né annars.
Bandarískir herlögreglumenn
hefðu hins vegar samkvæmt varn-
arsamningnum rétt til að „halda
uppi aga og allsherjarreglu á
varnarsvæðunum á Keflavíkur-
flugvelli, þannig að þeir geta
hugsanlega stöðvað menn ef sú
staða kæmi upp, en þá yrðu þeir
strax að kalla til íslensku lögreg-
luna,“ sagði Sævar. Sævar sagði
aðspurður að engin ákvörðun
hefði verið tekin um hvort lög-
reglan á Keflavíkurflugvelli fengi
aðstoð þessa dagana.
Guðni Bragason, hjá varnar-
málaskrifstofu sagði alveg ljóst af
hverju þetta umferðarbann væri
sett. „Tilgangurinn með þessu
umferðarbanni er sá að æfingarn-
ar geti farið fram samkvæmt áætl-
un, án nokkurra truflana," sagði
Guðni. Aðspurður hvort þessi
ákvörðun ætti rætur hjá varnar-
málaskrifstofu eða utanríkisráð-
herra sjálfum, sagði Guðni að
ráðherra bæri ábyrgð á öllum
ákvörðunum sem skrifstofan
tæki. „Ráðherra hefur tekið
ákvörðun um að heræfingin verði
haldin og þessi tilkynning er einn
af sjálfsögðum þáttum í fram-
kvæmd málsins."
í auglýsingu lögreglustjóra/-
vamarmálaskrifstofu kemur
fram að heræfingarnar séu haldn-
ar „skv. bókun bandarískra her-
yfirvalda til utanríkisráðuneytis-
ins, þann 30. ágúst 1988.“ „Þessi
setning á eingöngu við um það
hvenær málið var bókað hér
heima á varnarmálanefndar-
fundi, þ.e.a.s. hvenær Banda-
ríkjamenn lögðu málið fram á
þeim fundi. Þetta er í raun bara
lagamál. Eftir að erindið hafði
borist var því svarað með ákvörð-
un ráðherra um að æfingarnar
skulu haldnar.“
Aðspurður um hvaða ráðstaf-
ana hefði verið gripið til, til að
fyrirbyggja slys sem kynnu að
hjótast af meðferð rúmlega þús-
und manna á skotvopnum á
svæðum sem þjóðvegir landsins
liggja um og almenningur ferðast
um daglega til og frá vinnu, sagði
Guðni að „æfingin væri skipulögð
með þeim hætti að almenningi
væri alls engin hætta búin. Æfing-
in fer ekki fram á alfaraleið þó
hún fari fram víðsvegar á varnar-
svæðinu."
f umræddri auglýsingu er „sér-
stök athygli vakin á, að varnar-
svæðin ná allt að stór-
straumsfjöruborði frá Ósabotn-
um að Stafnesi.“ Það er á þessu
svæði sem SOSUS-neðansjávar-
kapallinn kemur í land, en hann
er notaður til að hlera alla umferð
rússneskra kafbáta um Atlants-
hafið. En af hverju er vakin sér-
stök athygli á að vamarsvæðið
nái út í sjó á þessum stað? „Það er
vegna þess að á þessu svæði er
vamarsvæðið ekki girt og þetta er
til að koma í veg fyrir misskiln-
ing,“ sagði Guðni. Guðni sagði
að hluti varnarsvæðisins væri
ekki girtur af, hins vegar ættu
menn að geta áttað sig á hvar þeir
eru staddir þar sem merki væru til
að aðgreina varnarsvæðin frá
öðrum hlutum landsins. „Mér
skilst að þarna séu merki á helstu
gönguleiðum og þau verði sett
upp ef þau eru ekki til staðar,"
sagði Guðni Bragason.
phh
Föstudagur 16. júní 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 5
Afmœli
Lúðvík
75 ára
Lúðvík Jósepsson, fyrrverandi
formaður Alþýðubandalagsins
og ráðherra er 75 ára í dag. Þjóð-
viljinn sendir Lúðvík bestu árn-
aðaróskir í tilefni dagsins og
þakkar gott samstarf á liðnum
ámm.