Þjóðviljinn - 16.06.1989, Blaðsíða 8

Málgagn sósíallsma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 6, 108 Reykjavík
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Rltstjórl: Árni Bergmann
Umsjónarmaður Nýs Helgarblaðs: Sigurður Á. Friðþjófsson
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson
Útlit: Þröstur Haraldsson
Auglýsingastjóri: Olga Clausen
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson
Afgrelðsla: ® 681333
Auglýslngadeild: ® 681310 - 681331
Verð: 140 krónur
Þjóðhátað í
skugga hersins
17. júní. Vestur í Bandaríkjunum er 187. stórfylki
bandaríska landhersins aö undirbúa sig fyrir heræfingu
sem á að hefjast þremur dögum seinna noröur á íslandi.
Sama daa og hermennirnir safnast saman í Bandaríkjun-
um er þjóðin í noröri að fagna fullveldi landsins. Reyndar
átti herliðið upphaflega að koma hinaað á sjálfan þjóðhá-
tíðardaginn en það spurðist út og þjóðarsálinni ofbauð og
hún spurði: A kannski að hafa hersýningu á Austurvelli?
Öllu qamni fylgir nokkur alvara og hersýning á Austur-
velli herði kannski opnað augu þess hluta þjóðarinnar
sem er farinn að líta á hersetuna sem eðlilegt ástand.
Talsmenn hernámsins hafa reynt að gera sem minnst
úr þessari heræfingu en nú blasir alvaran við. Almenning-
ur má ekki ferðast frjáls um landsvæði sem hann hingað
til hefur talið íslenskt yfirráðasvæði. Einsog fram kemur í
Nýju Helgarblaði í dag hefurlögreglustjórinn á Keflavíkur-
flugvelli ákveðið að auglýsa ákveðið landsvæði sem
bannsvæði á meðan bandarísku hermennirnir eru í
byssuhasar. Ástæðan er sögð sú að það sé gert svo þeir
geti skotið að vild án þess ao landsmenn eigi á hættu að
verða fyrir skotunum. Að vísu megum við enn ferðast um
þjóðvegi okkar, sem liggja um æfingasvæðið.
Heræfingarnar sem hefjast 17. iúní eru gróf móðgun
við íslensku þjóðina og hefðum vio verið meiri menn ef
utanríkisráðherra hefði sýnt af sér þá röggsemi að aftaka
með öllu að þessi heræfing ætti sér stað. Vegna and-
stöðu Albýðubandalagsins tókst þó að fá hann tii þess að
krefjast þess að æfingin yrði ekki jafn umfangsmikil og
fyrst stóð til, auk þess sem hann þvertók fyrir að herliðiö
kæmi hingað á sjálfan þjóðhátíðardaginn.
Undanlatssemi stiórnvalda undanfarin ár gagnvart
hernum hefur orðið til þess að bandarísk hermálayfirvöld
virðast álíta að þau komist upp með hvað sem er. Það
sem af er þessum áratug herur átt sér stað gríðarleg
uppbygging á vegum hersins hér á landi. Flestar ákvarð-
amrnar eru teknar á tímum þegar Sjálfstæðismenn hafa
setið í stól utanríkisráðherra. Nægir þar að nefna ratsjár-
stöðvarnar, Helguvíkurhöfn, stjórnstöðina á Keflavíkur-
flugvelli og flugskýlin. Það hversu leiðitamir þeir Geir
Hallgrímsson og Matthías Á. Mathiesen hafa verið virðist
hafa komið þeirri grillu í koll hershöfðingjanna að þeir
gætu ráðskast með okkur einsog hverja aðra leppþjóð.
Kveðjuræða ameríska hershöfðingjans McVadons var
blautur hanski í andlit þjóðarinnar. Fram til þessa hafa
hershöfðingjarnir á Vellinum ekki verið að viðra sínar
skoðanir á landi og þjóð og því síður verið að tjá sig um
innanríkismál hér a landi. Nú kvað hinsvegar við annan
tón og aðmírállinn sá ástæðu til þess að kvarta undan
ógestrisni íslendinga, auk þess sem hann hvatti her-
stöðvarsinna til dáoa eftir ao hafa sagt þá hálf slappa í
i áróðrinum fyrir hernum. Ekki nóg með það heldur kórón-
i aði hann mal sitt með því að fullyrða að Bandaríkjamenn
' ættu orðið jafnan rétt til búsetu hér á við íslendinga.
Þessu gatu íslensk stjórnvöld ekki tekið með þegjandi
! þöqninni og meira að segja Jóni Baldvini var nóg boöið og
: motmælti hann þessu tan hershöfðingjans. En það er ekki
| nóg að mótmæla með einni orðsendingu til sendiherrans.
i Það þarf að sýna þessum herrum að við erum ekki leppar
! þeirra. Það verður aðeins sýnt með því að taka herstöðv-.
I arsamninginn til endurskoounar og að sú endurskoðun
hafi það markmið að bandaríski herinn yfirgefi landið, ef
ekki strax þá ekki síðar en þegar tuttugasta óldin hverfur í
I skaut annarra alda.
Kalda stríðinu er lokið og þjóðhöfðingjar risaveldanna
| hittast orðið með realulegu millibili til þess að ræða af- -
i vopnun sín á milli. Þótt verið sé að ræða afvopnun á
I meginlandi Evrópu þá er einsog stríðið sé í algleymingi
j hér norður undir heimskautsbaugi. Hér er vígbúnaðar-
kapphlaupið enn í algleymingi og kalt stríð mun ríkja
meoal þegna þjóðarinnar á meðan skuggi hersins breioir
! sig yfir landið. Það ætti þjóðin að hafa i nuga þegar hún
j fagnar fullveldinu 17. júní, samtímis og bandarískir her-
• menn eru að vígbúast heima fyrir áður en þeir koma til
i íslands í stríðsleik.
j ______________ ________________________-Sáf
Ný uppeldisstefna
Nemandi í Tjarnarskóla fékk ekki prófskírteini afhent viö hátíðlega athöfn vegna þess aö faðir hans hafði
ekki staðið í skilum með skólagjöld. En það er víðar en hér á landi sem upp hafa komið hugmyndir um að
refsa börnum fyrir vanskil foreldra. í Danmörku hefur Kristen Lee þingmaður Róttæka flokksins lagt til að
börnum þeirra foreldra sem ekki standa í skilum með dagheimilisgjöld verði vísað frá dagvistarstofnunum.
Þessi tillaga varð kveikjan að meðfylgjandi skopmynd eftir teiknara danska blaðsins Politiken.
Leikhúsfólk
á galdranámskeiði
Sjamanar
undir
Jökli
Leikarar og annað leikhúsfólk
frá öllum Norðurlöndunum mun
koma saman undir Snæfellsjökli í
næstu viku til þess að fræðast um
Sjamanisma. Námskciðið hefst
23. júní en sama dag verður opn-
uð sýning í Þjóðminjasafninu um
menningu indíána og inúíta og
nefnist hún „Fjaðrir og fiski-
klær“. Sýning þessi mun svo fara
um öll Norðurlöndin en tilefni
hennar er 10 ára afmæli heimast-
jórnarinnar á Grænlandi.
Á nám.d.eiðinu verður leitað
svara við ýmsum áleitnum spurn-
ingum. „Hver er lífsskoðun okk-
ar og grundvöllur tilverunnar?"
svo lítið dæmi sé tekið. Eða „er
nútímamaðurinn búinn að glata
öllum áhuga og hæfileikum til að
gangast við hinu upprunalega í
sér? Hvaða afl býr í okkur sjálf-
um? Hvaða áhrif hefur þetta allt
á Ieikhúsið?"
Margir góðir gestir munu
koma til landsins vegna nám-
skeiðsins, þar á meðal indíánar,
samar og inúítar. Þekktasti gest-
urinn er líklega indíánasöngkon-
an Buffy Sainte-Marie, sem gerði
garðinn frægan á hippatímanum.
Þá eru tveir náttúrulæknar í
hópnum, Lama Dear sem er Sio-
uxindíáni og Roberta Blackgoat
Indíánasöng-
konan Buffy
Sainte-Marie.
Navahóindíáni, Norman Wayne
Charles, leikari og íróki, Ása
Simma Charles, leikari og sami,
og Elise Reimar, leikari oglnúíti,
frá Grænlandi. Að lokum skal
getið tveggja gesta frá Norður-
löndunum, Rolf Gilber frá
Þjóðminjasafninu í Kaupmanna-
höfn og Louise Backman frá
háskólanum í Stokkhólmi.
Á námskeiðinu á að leitast við
að sýna fram á tengsl svokallaðr-
ar frumstæðrar menningar og
nútímamenningar. Tvennt segj-
ast þeir sem að námskeiðinu
standa vilja forðast, annarsvegar
hroka menntamannsins og hins-
vegar trú á andalækningar og þeir
taka þátttakendum vara við því
að trúa að þeir verði sjamanar á
átta dögum.
-Sáf
Stóri bróðir fylgist með
Framtíðarútópía Georg Orw-
ells er óðum að rætast. Stóri
bróðir getur nú þegar fylgst með
fjölda bandarískra heimila í gegn-
um sjónvarpskassann.
Sjónvarpskannanafyrirtækið
Nilson kynnti nýlega áform sín
um að láta smíða tæki, sem sett
yrði ofan á sjónvarpstækin en
þessi tæki eiga að fylgjast með
öllum hreyfingum fyrir framan
kassann. Tæki þetta á að leysa af
hólmi áhorfendakannanir af
gamla skólanum, þar sem hringt
er í fjölda fólks og það spurt á
hvað það sé að horfa. Það munu
þó lfða þrjú ár þar til tæki þetta
verður tilbúið að leysa gömlu að-
ferðina af hólmi.
Tæki þetta er tölvustýrt og á að
fylgjast með sjónvarpsnotkun.
Það mun bæði sjá hverjir horfa og
einnig skrá á hvað þeir horfa.
Ekki nóg með það heldur mun
tækið einnig skrá aðrar athafnir
þeirra sem eru fyrir framan skjá-
inn, einsog t.d. ef einhver flettir í
dagblaði eða kyssir konuna sína.
Þá mun tækið þekkja alla heimil-
ismenn en birtist einhver sem
tækið ber ekki kennsl á verður sá
hinn sami skráður sem gestur.
Upplýsingarnar fara svo sjálf-
krafa um símalínur til höfuð-
stöðva Nilsons og þaðan til
áskrifenda kannananna, en það
eru sjónvarpsstöðvarnar sem
bítast um markaðinn, auk auglýs-
ingastofa.
Hingað til hafa viðbrögð
auglýsenda og sjónvarpsstöðva
verið jákvæð. Eini óvissuþáttur-
inn í þessu er hvernig sjónvarps-
áhorfendur munu taka því að
hafa tæki á heimilum sínum sem
sendir út upplýsingar um athafnir
heimilisfólksins fyrir framan
skjáinn. Nilson telur þó enga
ástæðu til þess að hafa stórar
áhyggjur af því þar sem tækið
mun ekki senda mynd til höfu-
ðstöðvanna heldur einungis upp-
lýsingar um það hver sé að horfa
á hvað.
Sáf/Time
Blautur sautjándi
Veðurguðirnir verða við sama heygarðshornið og vanalega á 17.
júní, það verða suðlægar áttir, sennilega bæði sunnan- og suðvestan-
átt. Víðast hvar kaldi og einhver úrkoma á Suður- og Suðvesturlandi,
en þurrt og öllu bjartara á Norður- og Austurlandi. ns-
8 SteA — MÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 16. júní 1989