Þjóðviljinn - 08.06.1990, Blaðsíða 8

Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjórí: Hallur Páll Jónsson
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Ólafur H. Torfason
Umsjónarmaður Helgarblaðs: Ólafur Gíslason
Fréttastjóri: Sigurður A. Friðþjófsson
Útlit: Þröstur Haraldsson
Auglýsingastjórí: Olga Clausen
Afgreiðsla: « 68 13 33
Auglýsingadeild: = 68 13 10-68 13 31
Símfax: 68 19 35
Verð: 150 krónur í lausasölu
Setning og umbrot: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Síðumúla 37,108 Reykjavík
Evrópa framtíöar
Þegar menn ræða um Evrópusamstarf og hlut ís-
lands í því gleymist stundum um hvaða Evrópu verið er
að ræða. Evrópa framtíðarinnar verður að minnsta kosti
að einu leyti gerólík þeirri álfu sem við teljum okkur
þekkja núna: Hlutföll aldurshópa, kynja, trúartiragða og
ekki síst kynþátta verða bersýnilega afar frábrugðin því
sem tíðkast hefur lengst af. Munurinn á íslenskri þjóð og
blöndunni í Evrópu á eftir að stóraukast.
Fjögur einkenni verða ríkjandi í mannlífi Evrópu á
næstu öld, að mati ýmissa félagsvísindamanna núna. í
fyrsta lagi breytist samsetningin á vinnumarkaðnum.
Hlutfall þeirra sem eru 45-65 ára verður ekki 32% eins
og árið 1980, heldur um 41%.
í öðru lagi verða konur#mun fleiri í hópi aldraðra en
nú, vegna hærri ævilíkna. í þriðja lagi eykst meðalaldur
þeirra sem eru á eftiriaunaaldri. Tölumar sýna örar
breytingar: Árið 1950 var 8,1 miljón manna í iðnríkjun-
um yfir áttrætt, árið 1985 var sú tala komin í 24 miljónir,
en árið 2025 er búist við að 47 miljónir manna í iðnríkj-
unum verði komnar á níræðisaldurinn. Vitað er að um-
önnun og sjúkrahúsvist verður dýrari í hlutfalli við aldur,
og eykst að mun eftir að áttræðu er náð.
Og í fjórða lagi kemur nú til sögunnar alveg nýtt fyr-
irbæri: ( mörgum Ijölskyldum framtíðar verða margar
kynslóðir ellilífeyrisþega, og þessi staðreynd felur í sér
mýmörg vandamál af sálfræðilegum og fjárhagslegum
toga.
Fyrirsjáanlegt er að það reynir á siðferðisstyrk og
samheldni í svonefndum velferðarþjóðfélögum samtím-
ans, þegar til þess kemur að sífellt minni hluti þegnanna
heldur uppi auknum fjölda þeirra, sem lítið leggja til
þjóðarbúanna. Og augljóst er, að aukin áhersla ákveð-
inna stétta á einkaskóla, einkasjúkrahús og einkadval-
arheimili fyrir aldraða er til komin m.a. vegna óttans um
að opinberar stofnanir framtíðar hljóti að verða frum-
stæðari og fátækari en nú tíðkast. Þannig er verið að
búa í haginn fyrir og tryggja jafn örugga stéttaskiptingu
æskunnar og ellinnar.
Það kristna siðferði sem hefur að þungamiðju ómet-
anlegt gildi hvers einstaklings hefur víða verið einn
traustra bakhjaria jafnaðar og jafnréttis í vestrænum
þjóðfélögum. En þetta atriði verður heldur ekki sjálfgef-
in trygging í Evrópu framtíðar, kristið gildismat er ekki
lengur ráðandi hugmyndafræði í Evrópu. Auk þess sem
aðrar viðmiðanir efnishyggju og tækniveldis hafa yfir-
gnæft hana, telur m.a. franski framtíðarfræðingurinn J.
Lesoume raunhæft að reikna með því að árið 2025
muni á bilinu 20-50 miljónir Evrópubúa aðhyllast Islam,
eða á bilinu 7-15%.
Loks er að nefna þann þáttinn sem ef til vill kann af-
drifaríkastur að verða fyrir Evrópuþjóðir, þ.e.a.s. stór-
aukna ásókn fólks frá þriðja heiminum, hvort sem það
kallast innflytjendur eða flóttamenn. Staðbundnar um-
ræður eins og nú tíðkast um það hvort leyfa skuli slíkan
innflutning eða ekki, mega sín hugsanlega lítils gagn-
vart staðreyndunum sem við blasa og þriðji heimurinn
nýtir í sinni röksemdafærslu. Þjóðfræðingartala um yfir-
vofandi þjóðflutninga, innflytjenda-innrásir í Evrópu,
sem enginn geti stöðvað, enda verði þær studdar af al-
menningsálitinu í heiminum.
Boumediennea, forseti Alsír, orðar þetta mjög skýrt
og hreinskilnislega: „Við hljótum að gera ráð fyrir því, að
amk. nokkrar þjóðir þriðja heimsins krefjist aðgangs að
norðursvæðum jarðar, einfaldlega með tilvísun til al-
mennra mannréttinda.”
Það Evrópusamfélag menningar og mennta sem
margir þrá að skutla íslandi inn í, verður hugsanlega
ólgandi blanda ólíkra viðhorfa og annars gildismats,
sem kann að reynast okkur afar framandi og reyna á
aðra þætti íslensks þjóðemis en oftast er rætt um.
Mannréttindakrafa um athafnarými fyrir þjóðir þriðja
heimsins setur nýjan svip á umræðuna um efnahags-
og atvinnumál og sjálfsforræði einstakra Evrópuríkja.
Allt þetta hljóta íslendingar að reyna að meta í heildar-
myndinni af því, hve þéttskal tengjast í Evrópusamvinn-
unni. ÓHT
Barátta viö klerka
Elín Esmat Paímaní Braga-
son er írönsk kona, en er ís-
lenskur rikisborgari og gift ís-
lenskum manni. Hún er ný-
komin heim firá íran, föðurlandi
sínu, þar sem henni var haldið
nauðugri í heilt ár.
Nýtt Helgarblað hafði sam-
band við Elínu og sagði hún for-
sögu þess máls vera þá að þegar
hún bjó í íran eignuðust hún og
bróðir hennar hús, sem skráð var
á hennar nafn. Þegar hún svo
flutti til Islands, sem gerðist árið
1974, hófust miklar deilur milli
bróður hennar og íranskra yfir-
valda. Elín og Qölskylda hennar
eru Bahá’í-trúar, sem ájitin er
hrein og klár villutrú í íran og
allir þeir sem aðhyllast þá trú eru
bæði ofsóttir og fordæmdir.
Irönsk yfirvöld, með
Khomeini yfirklerk í forystu,
kröfðust þess að bróðir Elínar
léti hús sitt af hendi, þar sem það
væri ekki á hans nafni, ellegar
hlyti hann verra af. Það var af og
frá að fá það í gegn að fá hans
nafn skráð fyrir eigninni, þar sem
Bahá’íar eru nánast réttlausir.
Bróðir Elínar og fjölskylda
hennar í Iran báðu hana þá að
koma út til að reyna að leysa
málið. Hún var hins vegar mjög
Elín Esmat Paímaní Bragason ásamt eiginmanni sínum, Baldri B.
Bragasyni. Mynd: ÓHT.
íslenskum ríkisborgara haldið nauðugum í íran í heilt ár
treg til þess, því hún vissi sem
var að ef hún léti sjá sig í Iran,
væri ekki öruggt að hún kæmist
aftur heim til Islands. Irönsk yfir-
völd myndu ekki samþykkja það
að íslenskur ríkisborgari kæmi
og ráðstafaði eignum sínum, og
færi síðan aftur.
Eftir margra ára þref og hug-
arangur ákvað Elín að fara til
Irans, því yfirvöld þar höfðu sett
bróður hennar og fjölskyldu afar-
kosti. Annaðhvort léti hann hús-
ið af hendi eða honum yrði hent
út á götuna. Hún þorði þó ekki að
fara með sitt íslenska vegabréf,
því þá myndi hún ekki einu sinni
komast inn í landið, hvað þá út.
Elín fór því til systur sinnar sem
býr í Grikklandi og náði sér í er-
lent vegabréf. Þaðan fór hún til
írans.
Hún komst inn í landið, en út
skyldi hún ekki komast að áliti
yfirvalda. Elín hóf þegar baráttu
sína vegna hússins, en það gekk
hvorki né rak. Hún fékk engu á-
orkað og sá ffam á að svo myndi
verða áfram. Hins vegar vildu
írönsk yfirvöld allt fyrir hana og
bróður hennar gera, ef þau af-
neituðu trú sinni og gerðust mú-
hameðstrúar. Þá hefði allt gengið
í gegn, en það voru þau síst af
öllu tilbúin að gera.
Þá sá hún að við svo búið
mátti ekki standa og ákvað að
reyna að komast heim. En það
var hægara sagt en gert. I heilt ár
barðist hún við írönsk yfirvöld,
sem sannarlega eru ekkert lamb
að leika sér við. Það vissi hún
sannarlega fyrir, en fékk heldur
betur að kenna á harðneskju
þeirra. Elín ferðaðist á milli
borga, mörg hundruð kílómetra
dag eftir dag, til að reyna að fá
lausn á sínum málum og komast
úr landi.
Henni var algerlega meinað
að fara frá íran, og ekkert gekk
þar til Sameinuðu þjóðimar
gengu í málið og þrýstu á yfir-
völd í íran. Alþjóðleg samtök
Bahá’ía beittu einnig þrýstingi
sínum og sem fyrr er sagt komst
Elín við illan leik úr landi eftir
heilt ár. Þaðan komst hún til
Bretlands, en þar sem hún hafði
ekki vegabréfsáritun þangað né
til íslands, bað eiginmaður henn-
ar, Baldur Bragason, sendiherra
ísíands í Bretlandi um aðstoð.
Elín komst þá inn í Bretland og
þaðan til íslands.
Af húseign þeirra systkina er
það að segja, að staðan er ó-
breytt, og þau mega búast við því
að eiga áfram í baráttu við hin
harðskeyttu yfirvöld klerkanna í
Iran.
ns.
Helgarveðrið
Horfur á laugardag og sunnudag: Breytileg átt, yfirleitt fremur hæg. Skúrir víða um land
og líklega þokuloft við N- og A-ströndina. Hiti 8-15 stig að deginum.
8 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 8. júní 1990