Þjóðviljinn - 08.06.1990, Blaðsíða 15

mínar ákvarðanir séu vel íhugað-
ar og ekki geðþóttaákvarðanir.”
„Hefurðu ekki leikhúsráð
sem tekur þátt i stefnumótun
flokksins? ”
„Nei, hér ræð ég öllu einn. Ég
vel verkefnin einn og þarf ekki að
leggja ákvarðanir mínar fyrir einn
eða neinn. Hér er 50 manna dans-
ráð, sem hittist einu sinni í mán-
uði. í því sitja ýmsir aðilar sem
standa að baki flokknum, sem er
sjálfseignarfyrirtæki og svoköll-
uð „Non-profit” stofnun, sem
þýðir að hún skilar ekki hagnaði.
Þetta stóra ráð ræður mig til að
stjóma flokknum. Hversu oft ég
vil funda með hinum og þessum
er síðan mitt að ákveða og fer það
eftir þörfum hveiju sinni. Ég sit
nánast alla fundi, en ýmsir aðilar
úr stóra ráðinu koma inn í þessi
fúndarhöld.”
„Þú segist ráða öllu einn.
Attu við að i raun og veru ráð-
færir þú þig ekki við nokkum
mann -jafnvel þótt þú sért ekki
skyldugur að gera það? Það,
hlýtur þó að teljast manneskju-
legt og eðlilegt að leita ráða af
og til, eða hvað? ”
„Nú, auðvitað viðra ég skoð-
anir mínar stundum við sam-
starfsfólkið, svona til að heyra
ofan í það. En ég skipti sjaldan
um skoðun. Ég hef mína listrænu
stefnu, þótt auðvitað séu menn
ekki alltaf ánægðir eða sammála
ákvörðunum mínum. í vetur sem
Ieið ákvað ég að setja upp Þymi-
rósu. Það þótti hréint brjálæði,
mjög dýrt fyrirtæki sem ekki þótti
líklegt til að vekja áhuga almenn-
ings. En ég ákvað þetta og þá var
það hinna að fjármagna það. Sér-
stakt átak var gert í áskrifenda-
söfnun og fjársöfnun vegna þes-
sarar ákvörðunar minnar, og hefði
ég þurft að taka tillit til allra úr-
töluraddanna hefðum við ekki
setið uppi nú að vori með frábæra
sætanýtingu, og allt það lof, sem
við hlutum í kjölfar þessarar sýn-
ingar. Ég hef verið ákveðinn í að
fjölga sýningum, og þótt margir
hafi talið að áhuginn á listdansi
hér stæði ekki undir slíku, hefúr
hið gagnstæða komið í ljós. Rétt-
ar listrænar ákvarðanir eru einu á-
kvarðanimar sem skipta máli.
Svona stofnun er ekki til fyrir
neitt annað en listina. Þetta er
ekki venjulegt fyrirtæki sem á að
reka af fjármálalegri fyrirhyggju.
Um leið og hið listræna Ieiðarljós
dofhar verða allar ákvarðanir
rangar, líka þær „fjárhagslega
réttu”.”
Allar ákvarðanir
listræns eðlis
„Þín listrœna reynsla hlýtur
þá að skipta miklu við ákvarðan-
ir þínar? "
„Öllu. Enda em hvergi í ver-
öldinni dæmi um að listræn stofn-
un, ballett, ópera eða leikhús, nái
sér upp fyrir meðalmennskuna sé
henni ekki stjómað eins og um-
listræna sköpun sé að ræða. Ein-
göngu listamaður með mikla
reynslu getur staðið undir þeim á-
kvörðunum sem leiða slíka stofn-
un til sigurs. Ég verð líka að laða
góða krafta að flokknum, draga
hingað fólk sem vill vinna undir
minni stjóm og treystir minni list-
rænu dómgreind.”
„Þú segist ráða öllu einn, -
ekki gerirðu sjálfur kostnaðar-
áœtlanir fýrir leikárið, þegar þú
setur saman verkefnavalið? "
„Nei, en ég veit svona
nokkum veginn hver stofnkostn-
aður hverrar sýningar er, eftir um-
fangi og mannfjölda. Það er aldrei
hægt að vita nákvæmlega hvað
ein sýning kostar, hversu mikið
sem menn reikna, jafnvel þótt
innkoman byggist að vemlegu
leyti á fostum áskrifendum. Það
verður alltaf að vera nokkur
sveigjanleiki. Þegar ég hef gert
verkefnaskrána, læt ég reikna
hana út fyrir mig. Ég segi við
framkvæmdastjórann: „Finndu út
hvað þetta kostar”.
Þegar ég ákvað að setja upp
Þymirósu, þurfti sérstaka fjáröfl-
un, en við seljum fyrirfram mjög
stóran hluta aðgöngumiðanna. Ég
vissi að þetta var sýningin sem
við þurftum núna. Aðeins lista-
maður tekur svona áhættu. Að-
eins listamaður fær að taka svona
áhættu. Og hann veit líka að á-
hættuverkin skilá oft mestu. Það
var uppselt á hveija einustu sýn-
ingu, - alveg upp í ijáfúr.”
„Þú velur þér frekar sígild
viðfangsejhi en nútimaleg, ekki
satt? "
„Jú, klassíkin virðist hæfa
mér betur. Sjálfum finnst mér hún
erfiðari, formið er svo strangt. I
nútímadansi er nánast allt hægt.
Við lifúm líka tíma, sem endur-
spegla í listinni ákveðna nýróm-
antík, hún finnst jafút í ballett
sem í öðmm Iistgreinum. Varð-
andi Þymirósu, þá gerði ég tals-
verðar breytingar á henni, færði
umgerðina til í tíma miðað við
það sem oftast er gert, og fleira
mætti telja.”
„ Þó að listdans sé að margra
Á tröppum Óperuleikhússins. „Brilli-
ant" stendur allsstaðar um San
Francisco Ballettínn.
mati œðsta stig listrœnnar full-
komnunar og um leið fágaðasta
listgreinin, er hann fyrir öðrum
aðeins „ ópium ”, — listin fyrir list-
ina, tómstundaiðja fyrir yjirstétt-
ina. Hefur þú velt þvi fyrir þér til
hvers listdansinn er - væri hægt
að vera án hans? "
„Já, það væri hægt og það em
margir án hans. Ég held að strangt
tekið sé hægt að lifa án listar -
kannski þó síst án tónlistarinnar.
En það er ákaflega fátækleg til-
vera sem rúmar ekki list. Mann-
eskjan fer á mis við svo margt.
Listin er næring sálarinnar og list-
dans er eitt af því sem maður þarf
ekki að skilja. Dans er eins og
tónlist, maður bara nýtur hans.
Manneskjan þarf að láta sig
dreyma, komast í burtu ffá dag-
legu amstri og láta ímyndunina
ráða rikjum.”
Dansinn er
aögengilegur
„Við létum gera skoðana-
könnun um áhuga fólks á ópem
og listdansi og það kom í ljós að
dansinn er miklum mun aðgengi-
legri fyrir flesta. Menn upplifa
óperuna stífari, ffekar fyrir út-
valda sem hafa vit á ópem.
Mönnum finnst þeir ekki þurfa að
fara í sparifotin til að fara á ball-
ett. Það kom í ljós að flestum
finnst mjög heillandi að sjá þá
möguleika sem mannslíkaminn
býður upp á og dansinn er í raun
aðgengilegt form. Fólk sem horf-
ir á listdans, virðist yfirleitt í-
mynda sér að það sé það sjálft að
dansa.
Auðvitað em margir án ball-
etts. Við höfum gert mikið átak til
þess að ná til fleiri hópa, kynnum
dansinn í skólum, fomm i fyrir-
tæki o.s.ffv. og það hefúr skilað
mjög góðum árangri.”
„Þú segir að S. F. Ballettinn
eigi að skila hagnaði, hvemig er
hann rekinn? ”
„55% af rekstrarfénu kemur
úr miðasölu, 45% ffá einstakling-
um, fyrirtækjum, San Francisco
borg, Kalífomíu fylki og frá Was-
hington. Rekstrarféð er um 15 1/2
millj. dollara á ári. Það munar
talsvert um styrkinn ffá borginni.
Þetta er skynsamleg ráðstöfún,
því þannig er íbúum borgarinnar
ekki íþyngt með sköttum, heldur
aðeins gestkomandi fólki, sem
svo auðvitað nýtur hér menning-
arstarfseminnar ekki síður en.þeir
innfæddu. Þessi skattur rennur
eingöngu í menningarstarfsemi,
söfn o.fl. og við fáum okkar skerf.
Svo rekum við 250 manna dans-
skóla, en dansaramir sjálfir em
um 60 talsins.”
„Nú er langt síðan þú hefur
komið til Islands með ballett.
Hvað ætlarðu að sýna heima og i
framhaldi af þvi - líturðu alltaf á
þig sem Islending? ”
„Ég hef valið 4 stutta balletta,
sem sýna íjölbreytni, - bæði
klassík og nútímalegri ballett. Ég
held að þetta sé góð blanda og ég
er mjög spenntur að sjá viðbrögð-
in heima.
Já, ég lít alltaf á mig sem ís-
lending og ferðast á íslensku
vegabréfi. Óneitanlega væri mun
léttara fyrir mig að fá bandarískan
ríkisborgararétt. En mér finnst ég
alltaf vera íslendingur. Ég er auð-
vitað hálfandlaus svona, fæ
hvergi að kjósa og það er kannski
bara ágætt.
Ég hlakka til að ffétta af Is-
lenska dansflokknum. Ég vona að
hann verði gerður að sjálfstæðum
flokki, án þess að vera undir leik-
húsinu. Það er miklu betra fyrir
listgreinamar að hafa ákveðið
sjálfstæði, svo þær éti ekki hvor
aðra upp til agna. Flokkurinn þarf
að fá að dansa nógu mikið, það er
það eina sem vekur áhuga al-
mennings og þjálfar dansarana í
raun og vem. Síðast þegar ég sá
íslenska dansflokkinn lofaði hann
mjög góðu.”
„Að lokum - hvað er fram-
undan hjá þér - œtlarðu að halda
áfram þessu öllu, að semja,
stjóma og leiða S. F. Ballett-
inn?"
„Ég er nú að ljúka við annað
tímabil mitt og býst fastlega við
að verða ráðinn áffam. Auðvitað
taka stjómarstörfin af mér kraft
við að semja. En ég gæti aldrei
slitið mig úr tengslum við hið list-
ræna starf, því um leið hætti ég að
hugsa og skynja eins og listamað-
ur. Ef ég gæti ekki sameinað
þetta, myndi ég hætta sem stjóm-
andi flokksins. Ég verð að kynn-
ast fólkinu sem listamaður og að
semja er persónuleg upplifún,
sem ég þarf á að halda. Þetta er
erfitt, en það er hægt.”
Aður en við kveðjumst, býður
Helgi mér á síðustu sýningu leik-
ársins, þar sem m.a. er verið að
sýna hluta af efnisskránni sem
verður komið með til íslands.
Samhliða sýningunni var í hliðar-
sal í Óperuleikhúsinu viðamikil
sýning á glæstum ferli Helga sem
dansara, allt ffá því að hann var
bam. Eftir sýninguna tilkynnti
Helgi verkefni næsta leikárs, sem
er það 58. í sögu flokksins. Þar
verður m.a. Þymirós ein af 7 sýn-
ingum flokksins, auk nýrra ffum-
sýninga á verkum Glen Tetley,
Antony Tudor og George
Balanchine.
Um leið og Helga em þakkað-
ar hlýjar móttökur og áhugavert
spjall skal lesendum bent á að
þeir verða ekki sviknir af að sjá
dansara San Francisco Ballet
dansa. Um ffábæran árangur
flokksins undir stjóm Helga
Tómassonar hefúr bandaríska
pressan hvergi logið.
þs
GRÆNMETl

0
LETTOSTAR
þrjár nýjar tegundir á léttu nótunum
MUNDU EFTIR OSTINUM
f
AUK/SlA k9d21-489