Þjóðviljinn - 08.06.1990, Blaðsíða 23

MGURMAL
HEIMIR MÁR
PÉTURSSON
Sálumessa
í 15 þáttum
yfir Andy
Lou Reed og John Cale, stofnendur hljómsveitarinnar Velvet Und-
erground, hafa nýlega sent frá sér plötu sem er ákaflega merkileg og
það fyrir margra hluta sakir. Platan heitir „Songs For Drella" og er
tileinkuð galdramanninum Andy Warhol, sem þeir félagar elskuðu og
hötuðu og allt þar á milli. Titill plötunnar vísar til nafns sem Warhol tók
sér einu sinni; Drella. En Drella varorðaleikur hjá Warhol, þarsem
nafniðvarsettsaman úrtveimuröðrumnöfnum, DraculaogCinder-
ella (Öskubuska).
Þeir Reed og Cale kynntust í
New York árið 1964. Þeir höfðu
báðir fengið klassíska tónlistar-
kennslu, Cale á fiðlu en Reed á
píanó. Á þessum tíma sulluðu
þeir í avant-garde list og Reed
fékkst að auki við kveðskap.
Eftir að hafa stofnað saman
nokkrar hljómsveitir við fremur
lítinn orðstír, varð Velvet Under-
ground loksins til 1965. Hljóm-
sveitin varð fljótlega húshljóm-
sveit kaffihúss nokkurs í Green-
wich Village sem heitir Café Biz-
arre. Það var þar sem Andy War-
hol leit inn eitt kvöld í hópi góðra
vina og hreifst strax að Velvet
Underground. Hann bauð þeim
að spila við sýningar á kvik-
myndaseríunni „Cinematique
Uptight" og réð þá síðan í farand-
og fjöllistasýningu sem hann kall-
aði „The Exploding Plastic Inevi-
table“.
Kompaníið við Warhol gaf
Velvet Underground mun meiri
athygli en hljómsveitin naut ann-
ars og þegar viðskiptum hljóm-
sveitarinnar við Warhol lauk,
minnkaði áhugi almennings á
hljómsveitinni. Samband Reed
og Cale við Warhol var storma-
samt. Þetta var á tímum taum-
lauss sukklifnaðar í bókstaflegri
merkingu þess orðs og hvað varð-
arhræringarílistinni. Sambandið
var stutt því áður en hljómsveitin
gaf út sína aðra og næstsíðustu
plötu, „White Light, White
Heat“, slitu þeir samskiptum við
Warhol. Platan var tekin upp á
einum degi í tómum hljómleikas-
al og eftir að upptökum lauk,
hætti Cale í hljómsveitinni. Allt
til dauða Warhols 1987 töluðust
Reed og hann varla við en War-
hol vann áfram með Cale og
hannaði fyrir hann nokkur plötu-
umslög.
Það slitnaði líka upp úr vinskap
Reed og Cale, sem höfðu raunar
alltaf átt stormasama vináttu og
þegar þeir komu saman til að
taka upp „Songs For Drella",
höfðu þeir nánast ekkert talast
við í tuttugu ár. Á „Drellu" má
finna mikla eftirsjá hjá þeim fé-
lögum að hafa ekki skynjað fyrr,
svo vitnað sé í Reed, hversu mik-
ill skóli það var fyrir þá að kynn-
ast Warhol. Enda segir Reed að
þeir Cale hafi í raun verið ne-
mendur í Warhol-háskólanum.
En Andy Warhol var heldur eng-
inn venjulegur maður í umgengni
og hafði lítinn tíma til að eltast
við tilfinnignalega dynti í „ne-
mendum sínum“.
„Songs For Drella" er eignlega
sálumessa yfir Andy Warhol í
fimmtán þáttum. Á plötunni
rekja þeir félagar í raun ævi
popplistamannsins frá upphafi til
endaloka. í fyrsta laginu er Andy
Warhol ungur maður fullur ang-
istar yfir því að króast af í „smá-
bænum“ Pittsburgh. „Það kemur
enginn Michelangelo frá Pitts-
Lou Reed og John Cale komu saman eftir 20 ár og árangurinn varð meistaraverk. Á innfelldu myndinni má sjá Andy
Warhol, kveikjuna að plötunni, „Songs For Drella".
burgh“, segir meðal annars í text-
anum þeim. Sagan heldur síðan
áfram þar til í síðasta laginu
„Hello It‘s Me“. Þar er gamii
lærimeistarinn kvaddur og endað
á þessum orðum, lauslega þýdd-
um: „Jæja Andy, ætli við verðum
ekki að fara að drífa okkur. Von-
andi hefurðu einhvernveginn
með einhverjum hætti haft gam-
an að þessari litlu sýningu. Vertu
sæll“.
En í viðtali sagðist Lou Reed
nokkurn veginn viss um að War-
hol hefði fundið plötunni allt til
foráttu væri hann lifandi, annað
væri ekki Andy Warhol.
Platan sjálf, burt séð frá því að
vera sálumessa yfir Warhol, er
tónlistarlega mjög merkileg. Af
erlendum tónlistargagnrýnend-
um er hún talin vera það besta
sem Reed og Cale hafa gert í sam-
einingu, en hér skal enginn slíkur
dómur felldur. Tónlistin á
„Drellu“ er súrsæt, hún er full af
ofsa en hún hefur líka í sér stóran
skammt af fínni nótum. Það eru
engar trommur notaðar á plötu-
nni en þess í stað fær gítarleikur
Lou Reed og píanóleikur John
Cale að njóta sín þeim mun bet-
ur. Hljómurinn á „Drellu“ er ein-
stakur og Lou Reed gefur sitt
allra besta í sönginn. Það er ekki
hægt að taka eitt eða fleiri lög
sérstaklega út af „Drellu“, hún er
í flokki örfárra platna sem maður
hefur nennu í sér til að hlusta á frá
upphafi til enda.
Þegar þeir Cale og Reed
þvældust um á sínum tíma í
vinnustofu Warhols, Factory,
innan um skara af furðufuglum,
samdi Reed lag sem heitir „All
Tomorrow's Parties“. „Songs
For Drella“ er á vissan hátt óður
til „allra partýa morgundagsins",
því fortíðin er eina örugga fram-
tíðin sem við þekkjum.
Sálumessa Andy Warhols,
Söngvar handa Drellu, er með
allra bestu hvalrekum. Reed gaf
út góða plötu í fyrra, „New
York“. Hann nær enn hærra flugi
með Cale á „Drellu", sem er eins
og fullkomlega þroskaður ávöx-
tur. Vonandi verður af frekara
samstarfi með þeim félögum.
es. Lou Reed brá sér annars í
óvenjulegt hlutverk fyrir
skömmu. Bandaríska tónlistar-
tímaritið Rolling Stone óskaði
eftir viðtali við forseta Tékkósló-
vakíu, Vaclav Havel. Havel tók
ekki illa í viðtal en sem gamall
aðdáandi Velvet Underground
setti hann það sem skilyrði að
Lou Reed tæki viðtalið. Reed
samþykkti síðan beiðni Rolling
Stone um að taka viðtalið og
sagði eftir heimkomuna að Havel
væri hinn merkilegasti maður.
„Það voru mikil forréttindi fyrir
mig að hitta Havel, og ferðin til
Tékkóslóvakíu er eitt það furðu-
legasta sem hefur hent mig á lífs-
leiðinni,“ sagði Lou Reed.^
Sirkusfólk,
fangar
sjómenn
og fleira
Það er til marks um töframátt
frönsku hljómsveitarinnar Les
Negresses Vertes, að hún hefur
náð töluvert miklum vinsældum í
Bretlandi, og það án þess að hafa
fyrir því að snara textunum yfir á
ensku. Ofugt við Islendinga þá
finnst Bretum öll tónlist með út-
lendum textum ómerkileg og það
þarf mikið til að rjúfa þann for-
heimskunnar múr. Enda er Bret-
inn vanur því að vera skiljanlegur
alls staðar á sínu eigin máli en
landinn ekki.
Les Negresses Vertes eru gest-
ir Listahátíðar og halda tónleika
á Hótel íslandi fimmtudaginn 14.
júní. Hljómsveitin er annað
hvort óbúin eða rétt nýbúin að
taka upp sína aðra breiðskífu,
þannig að líklega fáum við sem
ætlum á tónleikana að heyra nýtt
efni frá Grænu blökkukonunum.
Tónlist Grænu blökkukvenn-
anna er sérkennileg blanda af
Þrír félagar Grænu blökku-
kvennanna voru áður starfsmenn
í Sirkus, þar sem þeir gerðu allt
frá því að keyra trukka upp í það
að sýna fimleika á hestum og
stundum brugðu þau sér í gervi
trúðsins. Þá má finna í hljóm-
sveitinni fyrrverandi sjómann,
tvo fyrrverandi málara, förðun-
armeistara og einn hefur setið í
tukthúsi.
Textar hljómsveitarinnar eru
fullir af svörtum húmor, súrreal-
isma og óræðum meiningum. Það
er sungið um rónann sem gengur
um götur Parísar undir leiðsögn
flækingshunds og fluguna Zobi
sem reynt hefur ýmislegt um dag-
ana. Efni textanna sækir hljóm-
sveitin oft í eign lífsreynslu með-
limanna en ímyndunaraflið
leikur sér með þá lífsreynslu og
leikur lausum hala, hvort sem
verið er að syngja um raunveru-
lega atburði eða ekki.
Sá sem hér skrifar þorir án þess
að blikna að lofa góðum og senni-
lega einstökum tónleikum á
fimmtudag. Það spillir heldur
ekki að stórsveitin Júpíters hitar
upp fyrir Les Negresses Vertes.
Júpíters er kannski sú hljómsveit
sem kemst næst því að líkjast Les
Negresses hér á landi, þótt hljóð-
færaskipan sé önnur og söngur
enginn hjá Júpíters. Tvær stór-
sveitir á einu kvöldi ættu að koma
blóðrásinni af stað.
-hmp
Les Negresses Vertes var sú hljómsveit sem gerði einna mesta lukku á Hróarskelduhátíðinni í fyrra. Þaö verður
væntanlega enginn svikinn af tónleikum þeirra á Hótel íslandi.
rokki, blús og djass, sem aftur er
blandað saman við tónlist götu-
leikhúsa og fjölleikahúsa.
Hljómsveitin notast nær ein-
göngu við órafmögnuð hljóðfæri,
en það er engin hætta á að það
setji einhvern útilegublæ á tón-
leikana á fimmtudaginn, þar sem
að minnsta kosti tólf manns eru í
hljómsveitinni. En í gegnum tíð-
ina hefur meðlimafjöldi verið
nokkuð á reiki.
Grænu blökkukonurnar eru
þekktar fyrir að leika af fingrum
fram á tónleikum, þannig að þeir
sem kannast við lög hljómsveitar-
innar gætu átt í erfiðleikum með
að kannast við þau sem sömu lög-
in. Meðlimir hljómsveitarinnar
eiga margbreytilegan feril að
baki. Aðalsöngvari hennar,
Helno, söng með andspyrnu-
pönksveitinni Berurier Noir en
flestir hinna voru að stíga sín
fyrstu skref í tónlistarheiminum
þegar þeir gengu í Grænu
blökkukonurnar.
<r

Föstudagur 8. júní 1990 NYTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 23