Þjóðviljinn - 08.06.1990, Blaðsíða 26

Ása Ólafsdóttir opnar sýn. í grunns-
kólanum Ólafsvík í dag kl. 18. Opið
lauogsu kl. 14-22.
FÍM-salurinn, Garðastræti 6, Sig-
urðurSigurðsson, málverk. Opið
kl. 14-18 virka daga, til 19.6.
Gallerí 11 Skólavörðustíg 4a, Hreinn
Friðfinnsson, Opið alla daga frá kl.
14-18. Til 21.6.
Gallerí Sævars Karls Bankastræti
9. Edda Jónsdóttir, Vörður vatnslita-
myndir og smá- skúlptúrar. Opið á
verslunartíma, til 24.6.
Hafnarborg, Einfarar í íslenskri
myndlist, opið alla daga nema þri kl.
14-19, til 24.6.
Hlaðvarpinn við Vesturgötu, Sig-
ríður Elfa, málverk og uppstilling,
opið alla daga kl. 12-18. Til 17.6.
Kjarvalsstaðir, (slensk höggmynda-
list 1900-1950 Opið daglega frá kl.
11-18.
Leirllstarfélagið, Epal Faxafeni 7,
Leir og blóm, opið á verslunartíma
virkadagaogkl. 14-18umhelgar.
Listmálarafélagið, Listahúsi að
Vesturgötu 178kunnirlistamenn.
Opið 14-18 alla daga til 20.6.
Llstasafn Einars Jónssonaropið
alla daga nema má 13.30-16, hög-
gmyndagarðurinn alla daga 11-17.
Listasafn ASÍ, sýn. Grafíklist frá Fra-
kklandi. Opin virkadaga kl. 16-19 og
um helgar kl. 14-19, má lokað. Til 1.7.
Listasafn íslands, André Masson
1896-1987, opið um helgar kl. 12-22,
virka daga kl. 12-18. Til 15.6.
Listasafn Slgurjóns Ólafssonar,
sýn. á andlitsmyndum Sigurjóns.
Opið lau og su kl. 14-18, má, þri, mi
og fi kl. 20-22. Sjá einnig tónleika.
Menntamálaráðuneytið, Daníel
Magnússon sýnir fígúratívar og ge-
ómetrískar lágmyndir.
Minjasafn Rafmagnsveitunnar,
húsi safnsins v/ Rafstöðvarveg, su
14-16.
Norræna húsið, kjallari og anddyri:
Hernám og stríðsár, Ijósmyndasýn-
ing frá stríðsárunum á íslandi 1940-
45. Opin 14-19 daglega, til 24.júní.
Nýhöfn, Hafnarstræti 18, Magnús
Tómasson, Opið daglega kl.10-18
virka daga nema má, og kl. 14-18 um
helgar.Til20.6.
Nýlistasafnið, Vatnstíg 3b, Fyrir
ofan garð og neðan, sýning í Þing-
holtunum, gjörningar í kvöld kl. 20,
lau kl. 15 og 21. Ennfremur leikverk
v/Laugaveg 7 og 8 í dag og su kl.
16:30 og 17.
Gallerí Borg, Austurstræti 3 og Síðu-
múla 32, grafík, vatnslita-, pastel- og
olíumyndir, keramikverk og módel-
skartgripir, opið lau 10-14.
■— i
saðar gellur í leikför um landið. Fyrst heldur Alþýðuleikhúsið með þennan
breska gamanleik sem gerist í verbuð á fslandi til Vestfjarða þar sem leikurinn
gerist einmitt. Á myndinni er bresku gellurnar þrjár, leiknar af Ásu Hlín Svavars-
dóttur, Ingrid Jónsdóttur og Ólafíu Hrönn Jónsdóttur.
Hvað á að gera um helgina?
Norræna húsið, kvikmynd um at-
burði sem gerðust í Valdres í Noregi
1940: Bagn 1940. Lau kl. 16, að-
gangurókeyþis.
Samræður um I ist á Listahátíö, í dag
kl. 17:30spurterHversu lífvæner
menning fámennra þjóða? Lögbergi
Hf stofu 101. Aðg. ókeyþis.
Útivlst, Þórsmerkurferð su kl.10:30.
Á slóðir Oddaverja su kl. 10:30, sögu-
ferðum Rangárþing. Innstidalur-
Sleggjubeinsskarð kl. 13. Brottför í
allar ferðir frá BSÍ-bensínsölu. Hjól-
reiðaferð su kl. 13:30, brottf ör f rá Ár-
bæjarsafni, hjólaður Bláfjallahringur.
Menningarsamtök Sunnlendinga,
stofnfundur með hátíðardagskrá í
Skálholtskirkju lau kl. 14.
17:17, Austurstræti og Café Hressó, í
dag tónleikar 4 unglingahljómsveita
kl. 16,CheoCruzgjörningurkl. 13-
17, eftir22 Risaeðlan, Fantasía,
tangódans frá Kramhúsinu og Chi-
stine Quoiraud. Lau kl. 13-17 Cheo
Cruz aftur, um kvöldið Júþiters. Su
Fjöldi atriða úti frá kl. 15 og inni á
Hressófrákl. 16,og umkvöldið.
Haraldur Líndal Haraldsson
bæjarstjóri á ísafirði
- Það er líklegt að það fari einhver tími í vinnu vegna meirihlutasamstarfsins í
bæjarstjórn en annars hef ég hlakkað til að geta hvílt mig um helgina. Það hefur
verið mikil vinna í gangi fyrir og eftir kosningarnar og vökunæturnar margar og
langar. Nú ætla ég að reyna að eyða einhverjum tíma með fjölskyldunni.
Eldhestur, Eldhestur á ís e/Elísabetu
Jökulsdóttur lau og su kl. 16, má kl.
20 á Litla sviði Borgarleikhússins.
Leikfélag Reykjavíkur, Borgarleik-
húsið, Litla sviðið, Sigrún Ástrós í
kvöld, lau og su kl.20.
Þjóðleikhúsið í leikför m/Stefnumót.
Ólafsvík í kvöld, Hellissandi lau og
Akranesi su, allar sýn. hefjast kl. 21.
Alþýðulelkhúsið, Ísaðargellurí
leikför, í kvöld á Patreksfirði kl. 20:30,
lau Tálknafirði kl. 20:30, og á Bíldudal
su kl. 20.
HITT OG ÞETTA
Hana-nú í Kópavogi, samvera og sú-
refni á morgun lau, lagt af stað frá
Digranesvegi 12 kl.10. Molakaffi.
Félag eldri borgara, Göngu-Hrólfar
hittast á morgun lau kl. 10 að Nóatúni
17. Opið hús Goðheimum. Ferð I
Skagafjörð 13.-15. júní, uppl. á
skrifstofunni. Finnlandsferð 14.-21.
júní.
Djúplð, kjallara Hornsins, Róbert
Róbertsson. Opiðallafrákl. 11.
Safn Ásgríms Jónssonar, Berg-
staðastræti 74, eldgosa- og flótta-
myndir Ásgríms. Til 17.6. Opið alla
daga nema má kl. 13:30-16.
Sjóminjasafn íslands, Vesturgötu 8
Hf. Opið alla daga nema má kl. 14-
18.
Slunkaríkl Isaflrðl, Tryggvi Ólafs-
son, málverk, opið fi-su 16-18. Til
10.6. Ath. síð. sýn.helgi.
Stöðlakot, Bókhlöðustíg 6, Guttorm-
ur Jónsson skúlptúrar. Opið dagl. kl.
13-18, til 17.6.
Veit!ngahúsið22, Laugavegi. Óskar
Thorarensen opnar sýn. á lau kl. 16.
Opið alla daga frá kl. 11 -01, um helg-
artilkl. 03.
Þjóðminjasafnið, opið alla daga
nemamákl. 11-16.
Vörðuskóli, Dieter Magnus, sýning
á verkum hans opnuð á lau kl.16.
Opin virka daga kl. 15-19 og um helg-
arkl. 14-18, ogstendurtil 17.6. Dieter
Magnus heldur fyrirlestur í Norræna
húsinuámákl.17.
Gallerí Borg, Pósthússtræti 9, sýn-
ing á verkum Tove Ólafsson, til 19.6.
Þjóðminjasafnið, Maðurog haf, sjá-
varmyndasýning, opnun lau. Opið
daglega kl. 11 -16, stendur til 1.7
TÓNLIST
Leoníd Tsjísjík leikur einleik á píanó
í íslensku óperunni kl. 21 í kvöld. Auk
þess frumflytja ísl. djassistar 4 verk.
Yuzuko Horigome leikur á fiðlu við
píanóundirleik Wolfgangs Matz í (s-
lensku óperunni kl. 17 á lau.
Mótettukórinn flytur Mótettur
Bachs, stj. HörðurÁskelsson, í Lang-
holtskirkju su kl. 17.
I Salonisti kvintettinn í Sigurjóns-
safnimá kl. 17og21.
Salif Keita frá Malí á Hótel Islandi má
kl.22.
Kór Hafnarfjarðarkirkju heldurtón-
leika su. kl. 17 í Hafnarfjarðarkirkju,
einsöngvari Esther Helga Guð-
mundsdóttir.
Heitl potturinn, Duus-húsi, su kl.
21:30, Sveiflu sextett-Dixieland.
LEIKLISTIN
Tadeusz Kantor, Ég kem aldrei aftur
Borgarleikhúsinu í kvöld kl. 21. Ath.
síðasta sýn.
San Franciskó ballettinn, Helgi
Tómasson listdansstjóri, lau kl.
20:30, su kl. 15og 20:30.
Vetrarbrautin
Meira en 100 þúsund
miljón plánetur
Flestir sem skoða stjörnuhim-
ininn af stað utan þéttbýlis taka
eftir þunnri slæðu sem liggur á
ská upp eftir festingunni. Hún er
eins og móða á rúðu og í hana
bera margar blikandi stjörnur.
Þarna eru menn að horfa út eftir
vetrarbrautinni og móðan er fjar-
lægð stjörnuger svo langt í burtu
og með svo mörgum stjörnum að
þær renna saman í þoku, rétt eins
og hver einstök vatnssameind í
gufuslæðu.
Vetrarbrautin okkar er risa-
kerfi með sólum, reikistjörnum,
efnisþokum og fleiru og er í
laginu líkt og tveir súpudiskar
sem hvolft er saman. Séð að ofan
eða neðan er hún lík hvirfli rétt
eins og lægð á gervitunglamynd.
Margar álíka vetrarbrautir eru til
en líka með annarri lögun, ýmist
óreglulegar eða kúlu- og egglaga.
Okkar vetrarbraut er af stærri
gerðinni, ein 100 þúsund ljósár í
þvermál, en EITT ljósár er fjar-
lægð sem nemur um það bil 9
milljón milljónum kílómetra.
Reyndar tilheyrir henni líka vetn-
ishjúpur sem er mun stærri en
vetni er algengasta efnið, bæði í
sólunum, í efnisþokunum og sem
laust efni.
Nánast allar stjörnurnar sem
sjást á himni, t.d. með berum
augum, eru sólir (eins og okkar
sól eða stærri og minni) í næsta
nágrenni okkar sólkerfis. Þær eru
samt svo langt í burtu, hver frá
annarri, að við greinum ekki út-
línurnar heldur einungis ljós-
hjálminn í kringum þær, en eins
og sjá má hér í sólkerfinu nær
hann langt út frá yfirborði sóln-
anna. Sólirnar sjást því sem mis-
litir ljóspunktar og er liturinn
einkum háður yfirborðshitastigi
hverrar sólar, en þar getur verið
allt frá 1500-2000 stig í
dimmrauðum sólum upp í og yfir
20.000 stig í hvítum sólum. Al-
geng fjarlægð milli sólna er fáein
Ijósár. Á milii vetrarbrautar okk-
ar og þeirrar næstu (ef frá eru
Sólkerfiö
20-30.000
þús. Ijósár
100.000 Ijósár
taldar a.m.k. tvær litlar fylgivetr-
arbrautir okkar), sem nefnist
Andrómedu-vetrarbrautin, eru
aftur á móti um 2,5 milljónir ljós-
ára.
Með því að telja sólir á ákveðn-
um svæðum, áætla breytilegan
þéttleika sólna í vetrarbrautinni
og nýta sér vitneskju um stærð
kerfisins verður niðurstaðan sú
að líklega nálgast fjöldi sólna í
vetrarbrautinni okkar töluna eitt
hundrað þúsund milljónir. f
framhaldi af þeirri nálgun má svo
hugsa sér fjölda reikistjarna í
vetrarbrautinni. Til eru vísbend-
ingar um reikistjörnur við ná-
lægar sólir, en enn eru ekki til
myndir af þeim eða vitneskja um
meðalfjölda fylgihnatta með
hverri sól og auðvitað geta verið
til sólir án reikistjarna. En fjöldi
sólna er slíkur að þó meðaifjöldi
reikistjarna við hverja sól sé að-
Einfölduð skýringarmynd af vetrarbrautinni okkar, séðri frá hlið.
Séð að ofan lítur hún út sem hringiða.
eins talan einn hljóta mjög marg-
ar reikistjörnur að vera til í
vetrarbrautinni.
Það hljóta að vera nokkrar lík-
ur að einhverjar séu í hagfelldri
fjarlægð frá skínandi sól og geymi
efni sem fóstra líf: Vatn,
lofttegundir á borð við súrefni,
koldíoxíð, metan og nitur svo
einungis sé minnst á það sem við
þekkjum úr eigin lífríki. Þar með
má ekki afneita þeim forkostu-
lega möguleika að líf og þá hugs-
anlega vitsmunalíf blómstri á
fjarlægri reikistjörnu í vetrar-
brautinni. En það má ekki heldur
staðhæfa að svo sé. En vegna
tækniþekkingar (jafnvel þótt not-
aðar séu rafsegulbylgjur til að
bera boð með ljóshraða) eru enn
hverfandi líkur á að við náum
venjulegu fjarsambandi við utan-
jarðarfolk - enn minni líkur til að
við (eða það) geti knúið áfram far
með svo miklum hraða að fjar-
lægðin ljósár verði eins og vegal-
engd milli reikistjarna innan
sólkerfisins (sem allar eru sýni-
lega lífvana). Það er ekki hægt að
ónýta þessar staðreyndir með ól-
íkindasögum um draumferðalög
milli sólkerfa eða heimsóknum
frá þeim til jarðar.
ARI TRAUSTI
GUÐMUNDSSON
SKRIFAR
ÚR RÍKI NÁTTÚRUNNAR
14
26 S(ÐA — NYTT HELGARBLAÐ Föstudagur 8. júnf 1990