Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.1995, Blaðsíða 12

12 erlend bóksjá
LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 1995
Tíunda spennusaga
Forsyths í smíðum
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Jane Austen:
Pride and Prejudlce.
2. Colln Dexter:
The Daughters of Cain.
3. Ruth Rendell: Simlsola.
4. Chaterine Cookson:
The Tlnker’s Girl.
5. John Grisham:
The Chamber.
6. Tom Clancy:
Debt of Honour.
7. David Guterson:
Metsölukiljur
| •••••••«••••##•
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. Tom Clancy & Steve Pleczenlk:
Mirror Image.
2. Sldney Sheldon:
Nothing Lasts forever.
3. Danlelle Steel: Wlngs.
4. Sharyn McCrumb:
She Walks These Hills.
5. Nelson DeMllle:
Spencerville.
6. Carol Shields:
The Stone Dlarles.
7. Stephen Klng:
Inspmnia.
8. Dlck Francis:
Wild Horses.
9. David Guterson:
Snow Falling on Cedars.
10. Patricla Cornwell:
The Body Farm.
11. Stuart Woods:
Unperfect Strangers.
12 Celeb Carr:
The Alienlst.
13. Catharlne Coulter: The Duke.
14. Judlth Michael:
A Tangled Web.
15. Dean Koontz:
Dark Rivers of the Heart.
Rit almenns eölis:
1. Paul Reiser: Copplehood.
2. Rlchard Preston: The Hot Zone.
3. Tim Allen:
Don't Stand to Close
To a Naked Man.
4. Mary Plpher:
Revlving Ophelia.
5. Delany, Delany & Hearth:
Having Our Say.
6 M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
7. Clarissa Pinkola Estés:
Womea Who Run with the Wolves.
8. Thomas Moore:
Care of the Soul.
9. Doris Kearns Goodwin:
No Ordinary Tlme.
10. B.J. Eadle & C. Taylor:
Embraced by the Light.
11. Jlll Ker Conway: True North.
12. R. McEntlre & T. Carter:
Reba: My Story.
13. Laurle Garrett:
The Comlng Plague.
14. Maya Angelou: I Know why the
Caged Blrd Slngs.
15. Thomas Moore:
Soul Mates.
(Byggt á New York Times Book Revlew)
vísindi
Efnafræði og geðklofi
Vísindamenn í Finnlandi telja
sig hafa uppgötvað fyrstu
traustu vísbendingarnar um
truflanir í efnabúskap heilans í
geðklofasjúklingum. Visinda-
mennirnir segja að slíkir sjúk-
lingar hafi meira magn
dópamíns i sér en aðrir en það
er eitt margra taugaboðefna sem
örva taugafrumurnar.
í fimm geðklofasjúklingum af
sjö sem finnsku vísindamenn-
irnir rannsökuðu var marktækt
meira magn dópamíns en í heil-
brigðum sjálfboðaliðum, segir í
grein eftr Jarmo Hietala og fé-
laga hans við háskólann í
Turku.
Finnarnir notuðu svokallaðan
PET-skanna við rannsóknimar
og komust að því að breytin-
garnar voru mestar í vinstri
hluta heilans. Aðrar rannsóknir
á heila höfðu sýnt fram á að geð-
kiofi tengist oft vinstri hluta
heilans.
Norsku fjöllin
eldgömul
Hvolflaga fjöllin í suðurhluta
Noregs eru miklu eldri en til
þessa hefur verið talið. Jarð-
fræðingar frá háskóla í Amster-
dam komust aö því að fiöll þessi
eru þrjátíu milljón ára gömul en
ekki einnar til tveggja milljón
ára gömuf.
Niðurstöðuna fengu vísinda-
mennimir með því að rannsaka
afurðir kjamaklofnings í stein-
tegundinni apatíti.
Umsjón
Guðlaugur Bergmundsson
Breski rithöfundurinn Frederick
Forsyth er nú að vinna að gerð tí-
undu spennusögu sinnar - og gefur
í skyn að þar með sé hann hættur.
Hann hefur að undanfornu dvalið
í Oman að vinna að gerð nýju skáld-
sögunnar. „Ég ætla að afhenda út-
gefanda mínum handritið fyrir lok
mars á næsta ári og svo sé ég til
með framhaldiö," segir hann í
blaðaviðtali.
Hann gefur þá skýringu á þessum
hugleiðingum sínum um að draga
sig í hlé að það verði sífellt erfiðara
fyrir sig að komast í rétta stemn-
ingu til að skrifa nýja bók, auk þess
sem það sé hið mesta puð.
„Það tekur mig eitt og hálft til tvö
ár að undirbúa og skrifauýja sögu,“
segir Forsyth. Sjálf ritunin tekur
um fimmtíu daga og meðan á henni
stendur byrjar hann að vinna
klukkan sex að morgni og skrifar á
fullu til hádegis. Síðdegis notar
hann svo tvo tíma til að lagfæra það
sem hann skrifaði um morguninn.
„Eftir slika töm er ég alveg búinn,"
segir höfundurinn.
Sló strax í gegn
Forsyth fékk ungur áhuga á ævin-
týralegum uppátækjum. Hann lét
skólann lönd og leið en lærði þess í
stað að fljúga og gekk svo í breska
flugherinn.
Að herþjónustunni lokinni gerð-
ist hann blaðamaður - fyrst á hér-
aðsblöðum en síðan hjá fréttastof-
unni Reuters og breska útvarpinu,
BBC. Sem blaðamaður fjallaði hann
meðal annars um hörmungarnar
miklu í Biafra á miðjum sjöunda
áratugnum.
Frederick Forsyth: tíunda spennu-
saga hans er á leiðinni.
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
Árið 1967 sagði Forsyth skilið við
blaðamennskuna og tók sér tíma til
að skrifa skáldsögu sem var snilld-
arlegt samband af staðreyndum,
sem hann hafði aflað sér upplýsinga
um sem blaðamaður, og skáldskap.
Þetta var spennusagan The Day of
thfi Jackal, eða Dagur sjakalans, en
hún fjallar um eina af mörgum til-
raunum sem gerðar voru til að ráða
Charles de Gaulle, forseta Frakk-
lands, af dögum. Sú bók kom á
markað árið 1971 og sló í gegn víða
um heim.
í kjölfarið hafa fylgt átta aðrar
spennusögur, sem sumar hverjar
hafa líka slegið rækilega í gegn: The
Odessa File (1972), The Shepherd
(1975), The Dogs of War (1976), The
Devil’s Alternative (1979), No
Comebacks (1982), The Fourth
Protocol (1984), The Negotiator
(1989), The Deceiver (1991) og The
Fist of God sem kom út í fyrra. Sam-
tals hafa þessar bækur selst í um
fjörutíu milljónum eintaka víða um
heim. Margar þeirra hafa verið
kvikmyndaðar.
Skin og skúrir
Þótt bækurnar hafi skilað For-
syth miklum fjármunum hefur
einkalíf hans ekki alltaf verið dans
á rósum. Fyrri eiginkonan lét hann
róa árið 1988 og fékk i sinn hlut
helming eigna þeirra, sem þá voru
metnar á um þrjá milljarða króna.
Tveimur árum síðan varð hann
fyrir miklu áfalli fjárhagslega. Ná-
inn vinur hans og fjármálaráðgjafi
varð gjaldþrota og við það tapaði
Forsyth mestu fé sínu.
En níunda skáldsaga hans, sem sá
dagsins ljós í fyrra, hefur selst mjög
vel og það kom fótunum undir hann
fjárhagslega á ný. Hann hefur nú
keypt sér 170 hektara jörð í Hert-
fordshire óg stundar þar sauðfjár-
rækt í frístundum. Þá gekk hann á
ný í hjónaband í fyrra.
Nýja spennusagan, sem hann er
nú að skrifa, hefur þegar fengið
nafn. Hún heitir Icon og fjallar um
margs konar svik og svínarí í Rúss-
landi árið 1989.
Snow Falling on Cedars.
8. Maeve Blnchy:
The Glass Lake.
9. Ellis Peters:
Brother Cadfael's Penance.
10. Josephlne Cox:
A Llttle Badness.
Rft almenns eðlis:
1. Alan Bennett:
Wrltlng Home.
2. J. Lowell & J. Kluger: Apollo 13.
3. lan Botham:
Botham: My Autoblography.
4. Peter de la Bllliére:
Looking for Trouble.
5. S. Brltwlstle & S. Conklln:
The Making of Prlde and Prejudice.
6. Jung Chang: Wild Swans.
7. Nelson Mandela:
Long Walk to Freedom.
8. Blll Bryson:
Made In America.
9. Andy McNab:
Bravo Two Zero.
10. Bill Watterson:
Calvln & Hobbes lOth Anniversary
Book
(Byggt á The Sunday Times)
Danmörk
1. Jung Chang:
Vllde svaner.
2. Mlchael Crichton: Congo.
3. Peter Hpeg:
De máske egnede.
4. Ib Mlchael:
Vanllleplgen.
5. Ib Michael:
Den tolvte rytter.
6. Michael Larsen:
Uden sikker vlden.
7. Margaret Forster:
Kampen om Christabel.
(Byggt á Polltlken Sondag)
Gegn tann-
skemmdum
Tannlæknar hafa eignast
nýtt tæki í baráttunni gegn
Karíusi og Baktusi, hátiðni-
hljóðtæki sem er mun ná-
kvæmara en röntgenmyndavél-
ar og er heldur ekki geislavirkt.
Þá er notkun þess alveg sárs-
aukalaus. Hið nýja tæki er af-
j rakstur rannsókna þýskra vís-
indamanna.
Með hefðbundnum aðferðum
er oft erfitt að greina skemmdir
sem eru milli tanna og sömu
sögu er að segja af skemmdum
undir fyllingum eða tannkrón-
um, m.a. vegna þess að röntgen-
geislar komast ekki í gegnum
öll fyllingarefni.
Nýja tækið sendir hins vegar
hátiðnihljóðbylgjur í gegnum
tönnina og kemur fram mynd
af henni á sérstökum skjá.
Um líf á Mars
i
Vísindamenn í Bandaríkjun-
um hafa fundið örverur djúpt í
iðrum jarðar sem kynnu að
gefa vísbendingu um möguleik-
ana á lifi á Mars. Vísindamenn-
imir komust að því að örver-
urnar gætu lifað á grjóti einu
saman, svo fremi sem það væri
auðugt af basalti og járni.
Örverurnar fundust í grunn-
vatni í Washington-fylki og
ólíkt flestum öðrum tegundum
þurfa þær ekki á ljóstillífun að
halda til að framleiða nauðsyn-
leg flókin lífræn efnasambönd.
Svo virðist sem örverur þess-
ar séu vetnisetandi bakteríur
sem fá efnaorku sína frá sam-
spili grunnvatns og járns í
* basalti en slíkt grjót er að finna
I bæði hér á jörðinni og á Mars.
Erfðaþættir skýra offitu barna aðeins að hluta til:
Helmingurinn borðar
einfaldlega of mikið
Af hverju er hann Bjössi bolla en
hann Maggi svoddan mjóna, þótt
Bjössi borði alls ekkert meira en
besti vinur hans? Þetta er
spurning sem margir velta
fyrir sér. Að sögn sænsks
vísindamanns er erfða-
þáttum um að kenna í
allt að því helmingi
tilvikanna að sum
börn ná ekki að
brenna fituna sem
þau láta ofan í sig.
„Maður getur í
raun talað um of-
næmi gagnvart
ákveðnum tegund-
um kaloría," segir
Carl-Erik Flodmark,
vísindamaður í
Malmö.
Flodmark kynnti ný-
lega aðferð sem hann og
félagar hans við barna-
deild háskólasjúkrahússins í
Malmö beita til að meðhöndla
of feit börn.
Helmingur of feitra bama borðar
einfaldlega of mikið, segir Flod-
mark. Hjá hinum eru það hins veg-
ar erfðaþættir sem gera það að verk-
um að barnið brennur fitunni ekki
nógu vel. Meðíerð Flodmarks geng-
ur einfaldlega út á það að framfylgja
þeirri gömlu og góðu reglu að borða
skynsamlegar og umfram allt að
forðast mikla fitu. En í meðferðinni
hjá Flodmark er það viðtal við alla
fjölskylduna sem er lykillinn að góð-
um árangri.
Til þessa hafa 50 of feit börn í Mal-
mö farið í meðferð og tekist að ná af
sér aukakílóunum.
„í samvinnu við skólalækna reyn-
um við að uppgötva snemma hvaða
börn hafa tilhneigingu til að verða
of feit. Þegar þarf að fá þau til að
breyta neysluvenjum sínum er
nauösynlegt að fjölskyldan sé með
frá byrjun," segir Flodmark.
En það eru fleiri sænskir vísinda-
menn sem eru að fást við offitu
þessa dagana. Charlotte
Erlanson-Albertsson, dós-
ent við háskólann í
Lundi, segir að í fram-
tíðinni muni offita
verða læknuð með
genameðferð.
„í 99 prósentum til-
vika orsakast offit-
an af einhvers
konar brenglun á
matarlystinni,"
segir hún.
Á síðari árum hafa
orðið miklar fram-
farir í þekkingu vís-
indamanna á því
hvernig matarlystin
stjórnast. Til stendur
að kortleggja boðkerfið
sem segir til um hvort við
erum mett eða hungruð.
Boðkerfi þetta starfar oft ekki
rétt hjá þeim sem eru of feitir.
Charlotte Erlanson-Albertsson
vonast til að með genalækningum
verði i framtíðinni hægt að ráða bót
á offitunni, þótt það verði kannski
ekki alveg á næstunni.
„Þangað til æfum við okkur í að
greina þá sem þjást af offitu," segir
hún og minnir á að líta verði á offit-
una sem einkenni, rétt eins og sótt-
hita, en ekki sem sjúkdóm í sjálfu
sér.