Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1995, Qupperneq 10

10
LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1995 1 lV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjóm, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
r
Islendingar eru sóðar
Þjónustulipur yfirdýralæknir gengur misjafnlega
rösklega til verks eftir því, hvort mengun er þjóöleg og
íslenzk eöa óþjóðleg og útlenzk. Hann ofsækir ímyndaöa
salmonellu frá Svíþjóð og Hollandi og heldur vemdar-
hendi yfir áþreifanlegri og innlendri salmonellu.
íslenzk matvælafyrirtæki sunnan og norðan íjalla og
austan og vestan eru vaðandi í salmonellu. Þótt niður-
stöður mælinga séu aftur óg aftur hinar sömu, fá fyrir-
tækin vinsamleg áminningarbréf, en mengaður rekst-
urinn heldur áfram eins og ekkert hafi í skorizt.
Ástandið í íslenzkri matvælaframleiðslu er lakara en
í nágrannalöndunum. Orsokin er einfaldlega óvenju-
lega mikill sóðaskapur íslendinga, sem nota ár og
skurði fyrir skolpræsi og bera úrgang sinn á opna
hauga. Um þetta hafa verið ótal dæmi í fréttum allra
síðustu árin.
Fræg er mengunin í Rangá frá Hellu og akstur saurs
um Hvolsvöll, svo og langvinn mengun í eyfirzkum
kjúklingum. Og nú eru það sviðin frá Selfossi. Allt
byggist þetta á því, að við höfum of litla tilfinningu fyr-
ir nauðsyn þess að umgangast náttúruna af gætni og
virðingu.
Þess vegna er mengunin orðin að hluta íslenzkrar
náttúru. Fuglar komast í opna mengun frá mannabyggð-
um og koma henni í hringrás, sem lendir í afurðum
landbúnaðarins á borði neytenda. Opinberir eftirlitsað-
ilar senda mönnum síðan vinsamlegar ábendingar.
Sem dæmi um kerfið má nefna, að hagsmunir land-
búnaðarins hafa ráðið því, að ekki er skylt að hafa rot-
þrær við sveitabæi, þótt skylt sé að hafa þær við sum-
arbústaði. Þetta er gert til að lækka stofnkostnað í land-
búnaði; en leiðir til víðtækrar mengunar um land allt.
Hagsmunir landbúnaðarins og einkum þó vinnslu-
stöðva landbúnaðarins ráða því einnig, að mengaður
rekstur er ekki stöðvaður og að yfirdýralæknir er látinn
eyða tíma sínum í ofsóknir gegn ímyndaðri mengun í
innfluttum matvælum í kjölfar GATT-samkomulagsins.
Ofan á linkind við mengun í landbúnaði og vinnslu
búvöru bætist linkind í garð sveitarstjórna, sem vilja
verja fjármunum sínum til annars en mengunarvarna.
Grátbroslegt dæmi er Hveragerði, sem kallar sig heilsu-
bæ, en ber ábyrgð á einna menguðustu á landsins.
Útbreiðsla mengunar í náttúru landsins kemur ekki
aðeins fram á borðum íslenzkra neytenda. Hún kemur
líka fram í útflutningsafurðum okkar, svo sem í fiski-
mjöli. Ástandið getur hæglega leitt til verulegs hnekk-
is í langtímahagsmunum útflutningsatvinnuvega.
Bjartsýnir menn eru að reyna að gera íslenzkt vatn
að söluvöru. Ef útlendingar komast að raun um, hveru
mikill er sóðaskapurinn í náttúru íslands, er hinni
nýju atvinnugrein stefnt í voða. Sama er að segja um
tilraunir til að selja lífræna búvöru frá íslandi.
Andvaraleysið kemur meðal annars í ljós hjá Hollustu-
vernd. Hún er dæmigerð skriffinnskustofmm, sem kemur
litlu í verk. Hún sér til dæmis ekki um, að innlend neyzlu-
vara sé rétt merkt á sama hátt og innflutt neyzluvara.
Þetta má sjá af vörum, sem eru hlið við hlið í búðum.
Hér á landi eru mengunarvarnir og hollustuvernd
innantóm hugtök, sem höfð eru að yfirvarpi þjón-
ustulipurðar við innlenda hagsmunaaðila og notuð til
að hindra innflutning eða spilla götu hans. Þetta er far-
ið að koma okkur í koll og mun valda okkur meiri
vandræðum.
Við skulum fara að byrja að læra stafrófið í umgengni
við umhverfi okkar. Það er eina leiðin til að reyna að
tryggja framtíö innlendrar matvælaframleiðslu.
______________________ Jónas Kristjánsson
Bandaríkjastjórn í nöp
við Evrópublökk í NATÓ
Eftir að kalda stríðinu lauk og
Sovétrikin leystust upp hefur ver-
ið haft á orði að Atlantshafsbanda-
lagið væri stofnun í leit að nýju
hlutverki þar sem hugsanlegri
ógnun frá herveldi í austri með
framvarðlínu inni í miöju Þýska-
landi er ekki til að dreifa. For-
ustumenn NATÓ hafa viðurkennt
þessa nýju stöðu í verki, annars
vegar með því að leitast við að
koma á tengslum við Rússland
jafnframt því sem ráðgerð er
stækkun bandalagsins í austur,
hins vegar með því að færast í
fang að koma í framkvæmd friðar-
gerð í Bosníu.
Allt eru þetta erfið verkefni og
vandmeðfarin en þá bregður svo
við að NATÓ tekur að haldast illa
á framkvæmdastjórum, einmitt
þegar verst gegnir að æðsta pólit-
ískt embætti bandalagsins skuli
vera skipað mönnum sem ekki
geta sinnt því að fullu eða standi
autt. Fyrst barðist Þjóðverjinn
Manfred Wörner misserum saman
við krabbamein áður en hann laut
í lægra haldi.
Við tók Belginn WiUy Claes en
ekki hafði hann lengi gegnt fram-
kvæmdastjóm fyrir NATÓ þegar
svo brá við að hann varð að verja
miklu af tíma sínum og kröftum
til að fást við sakargiftir frá
stjórnmálaferlinum í Belgíu. Var
hann grunaður um að hafa að
minnsta kosti haft vitneskju um
mútugreiðslu ítalsks vopnasala til
flokks síns samfara samningi um
þyrlukaup handa Belgíuher.
Willy Claes stritaðist þó við að
halda ffamkvæmdastjórastólnum
i aðalstöðvum NATÓ í Brussel, að
margra mati löngu eftir að Jjóst
var orðið að honum yrði þar ekki
vært. Afsögn lagði hann þá fyrst
fram þegar Belgíuþing hafði svipt
hann þinghelgi svo að sakamáls-
Erlend tíðindi
Magnús Toifi Ólafsson
rannsókn á hendur honum gæti
hafist.
Sem vænta mátti varð þessi at-
burðarás ekki til að auka álit á
NATÓ en stjómun aðildarríkja
hefur tekist að halda svo á leitinni
að eftirmanni Claes að álitshnekk-
urinn hefur margfaldast. Þykir
með ólíkindum hversu málinu
hefur verið kiúðrað.
Frá stofnun NATÓ hefur það
verið föst regla að yfirhershöfð-
ingi sameiginlegrar herstjórnar
bandalagsins sé bandarískur en
framkvæmdastjórinn frá Evrópu-
landi. Brátt komu fram tvær meg-
inuppástungur um eftirmann
Claes, Danann Uffe Ellemann-Jen-
sen og Hollendinginn Ruud
Lubbers.
Stjómir Norðurlanda í NATÓ
fylktu sér um Eliemann-Jensen en
stjórnir helstu meginlandsrikja
sameinuðust að baki Lubbers.
Höfðu Frakkar þar forustu en
fengu í lið með sér stjómir Bret-
lands, Þýskalands, Ítalíu og Spán-
ar auk Niðurlanda.
Þá reis Bandaríkjastjórn upp og
lét það berast út að henni þætti
fram hjá sér gengið við val á fram-
kvæmdastjóra. Voru frambjóðend-
ur báðir boðaðir til Washington í
hæfileikapróf og síðan kunngert
að Bandaríkjastjórn teldi sér ekki
fært að styðja Lubbers til starfans.
Hollendingurinn dró sig þá auð-
vitað í hle en sárindi eftir aðfar-
imar eru mikil, mest í Hollandi
en ná víða um Vestur-Evrópu.
„Þurfi Bandarikin að sýna for-
ystuhlutverk sitt með því að lítil-
lækka bandamenn sína opinber-
lega er meira en lítið að þeirri for-
ustu,“ sagði Gijs de Vries, hol-
lenskur formaður fylkingar frjáls-
lyndra á Evrópuþinginu.
Tekið var að rifja upp að það
vom traustsyfirlýsingar frá Was-
hington sem gerðu Claes fært að
ríghalda í framkvæmdastjórastöð-
una löngu eftir að málavextir
voru orðnir slíkir að eðlilegast
var að hann viki. Var sú ályktun
dregin að Bandaríkjastjóm legði á
það áherslu að í æðsta embætti
NATÓ sæti maður sem ótvírætt
væri upp á hana kominn.
Fréttaskýrandi Washington
Post, Jim Hoagland, hefur þessa
skýringu á viðbrögðum Banda-
ríkjastjórnar: „Embættismönnum
í bandaríska utanríkisráðuneyt-
inu hnykkti við frumkvæði Evr-
ópuríkjanna. Þeir óttuðust að þar
örlaði á því sem þeir skelfast mest
i NATÓ að kalda stríðinu af-
stöðnu: Frakklandi í forustu fyrir
sameinaðri blökk Evrópuríkja i
bandalaginu."
Þrátt fyrir erjumar verður að
finna nýjan framkvæmdastjóra
sem fyrst. En það sem á undan er
gengið auðveldar ekki starf hans
að vandasömum verkefnum.
Ruud Lubbers kemur af ráðstefnu daginn sem hann tók aftur framboð sitt til framkvæmdastjórastöðu NATÓ.
Símamynd Reuter
skoðanir annarra____________________pv
Mikilvægi ímyndar
s „Auðvitað má rekja ástandið til ágreinings um
; stefnu en ekkert er gert til að leysa hann. Menn em
\ að reyna að ná sér í pólitisk prik. Forsetanum, sem
í er í vanda vegna orðstírs síns um að skipta snögg-
lega um skoöun, er mjög í mun að virðast staðfast-
ur. Leiðtogar Repúblikana í þinginu vilja að eftir
: ákafa og staðfestu þeirra verði tekið. Þetta er því
öðra fremur spurning um framjcomu og ímynd.
I Verst er að skynsamlegar málamiðlanir varðandi
I fjárlagadeiluna era innan seilingar. Láti forsetinn
| og ráðgjafar hans opinberar stofnanir loka er það
vegna þess að þeim finnst ímyndin mikilvægari en
j starfræksla hins opinbera."
Úr forustugrein
Washington Post 15. nóvember
Nígería einangruð
„Ógnarstjóm Abachas, hershöfðingja í Nígeríu, á
ekkert annað en einangrun skilið. Einungis sú Ní-
gería sem er á hraðri leið í átt aö borgaralegri
stjóm og virðir grandvaliarmannréttindi á að fá að-
gang að alþjóðlegum mörkuðum og alþjóðlegri
stjórnsýslu. Ríkisstjóm Abachas fær falleinkunn á
öÚum þessum sviðum."
Úr forustugrein
Washington Post 13. nóvember
Fall Lubbers
„Burtséð frá því hver verður ráðinn sem fram-
kvæmdastjóri NATO má læra mikið á falli Ruuds
Lubbers frá því að vera helsti kandídat til að vera
fyrrum kandítat á nokkrum dögum. Augljósasti
lærdómurinn er sá að í alþjóðlegu samstarfi þýðir
ekki að horfa fram hjá óskum stærsta samstarfsað-
ilans. I Evrópusambandinu er það Þýskaland og í
NATO eru það Bandaríkin.
Úr fonistugrein Politiken 13. nóvember