Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.1995, Blaðsíða 20

32
FIMMTUDAGUR 23. NÓVEMBER 1995
Menning_______________
Biblíuorðvalin af
biskupi íslands
Þessari bók, sem herra
Ólafur Skúlason biskup hef-
ur tekiö saman og hefur að
geyma eitt ritningarorð fyrir
hvem dag ársins, er ætlað að
koma til móts við fólk sem
hefur lítinn tíma. En henni
er jafnframt ætlað að glæða
áhuga fólks á lestri Biblíunn-
ar.
Biblían hefur haft gífurleg
áhrif á menningu okkar ís-
lendinga, trúarlíf, listir og
bókmenntir, þar á meðal
tungumál okkar. En jafn-
framt er ljóst að dregið hefur
úr lestri hennar á síðari
árum þrátt fyrir margvíslega
viðleitni tO að snúa þeirri
þróun við. Þetta rit biskups-
ins er dæmi um slíka við-
leitni og hljóta áhugamenn
um ffamgang kirkju og krist-
indóms hér á landi og vel-
unnarar Biblíunnar að fagna
slíku framtaki.
Ritið er miðað við almanaksárið en ekki kirkjuár-
ið, og ekki er merkjanleg nein regla fyrir val ritning-
arorðanna og það heyrir til undantekninga að gerð sé
tilraun til að tengja þau atburðum kirkjuársins. Þau
eru sótt jöfhum höndum í Gamla og Nýja testament-
ið þó að síðurnefndi hluti Biblíunnar hafi vissulega
vinninginn þegar nákvæmlega er talið. Eins og
vænta mátti eru flest orðin sótt í samstofna guðspjöll-
in, en af tæplega 150 dæmum úr Gamla testamentinu
er meira en helmingurinn úr Saltaranum, og er það
sömuleiðis mjög i samræmi við vinsældir þess rits og
það sem búast mátti við. Mér telst til að dæmi séu
tekin úr 16 af 39 ritum Gamla testamentisins og úr 22
af 27 ritum Nýja testamentisins. í flestum tilfellum er
um að ræða mjög þekkt ritningarorð sem eru í senn
til þess fallin að veita huggun, leiðbeiningu og upp-
örvun.
Að sjálfsögðu er hægt að hafa á því margvíslegar
skoðanir hvemig val ritningarorða skuli gert til að
þau komi að sem mestum notum, og hlýtur það ætíð
að ráðast af megintilgangi ritsins. Þessu riti virðist
einkum ætlað að veita huggun og uppörvun og í ljósi
þess virðist mér val textanna tvímælalaust vel
heppnað, en ég hefði þó gjaman kosið að ritið endur-
speglaði enn frekar hinn mikla fjölbreytileika i boð-
skap Biblíunnar þar sem segja má að bókstaflega öll
stef mannlegs lífs komi fyrir.
Þrátt fyrir að hlutur Gamla testamentisins sé góð-
ur þegar á heildina er litið þá
reynist það vissulega vera svo
að meirihluti rita þess fær ekk-
ert dæmi í þessari bók. Hlýtur
það óneitanlega að teljast
nokkur galli ef tekið er mið af
þeim æskUega tUgangi rits
sem þessa að veita innsýn í
sem Rest rit og sem flest stef í
hinni fjölbreytilegu hljóm-
kviðu Biblíunnar. Af ritum
sem verða alveg út undan má
nefha rit eins og 2. Mósebók
(Exodus) og rit 8. aldar spá-
mannanna Hósea, Mika og
Amosar, en einmitt þessi rit
hafa verið í sérstöku uppá-
haldi hjá frelsunarguðfræðinni
svonefndu, sem á uppiuna
sinn í Rómönsku Ameríku og
leggur megináherslu á hina
sterku þjóðfélagslegu áherslu í
boðskap Gamla testamentisins.
Engin dæmi eru heldur úr
þeim tveimur ritum Gamla
testamentisins sem kennd eru
við konur, þ.e. Rutarbók og Esterarbók né heldur úr
Ljóðaljóðunum, sem er það rit Gamla testamentisins
sem nýtur mestra vinsælda kvennaguðfræðinnar og
er jafhframt tvímælalaust það rit hinna hebresku
ritninga þar sem mestur munur er á vinsældum og
notkun meðal almennings annars vegar og notkun
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
viðkomandi rits í helgihaldi kirkjunnar hins vegar.
Ég neita því ekki að ég sakna þess að ekki skuli vera
nein dæmi úr þessum heiUandi ritum.
En fjölbreytileikinn er svo mikill í Biblíunni og
smekkur fólks og áhugi svo mismunandi að þessi orð
mín ber fremur að skoða sem ósk um 2. bindi af riti
sem þessu heldur en aðfinnslur. Dæmi biskupsins
eru vissulega vel valin og eiga hann og útgefandi
þakkir skildar fyrir framtakið, sem vonandi verður
til að glæða áhuga íslendinga á bók bókanna og
stuðla að auknum lestri hennar.
Orð dagsins úr Biblíunni
Ólafur Skúlason biskup valdi
Hörpuútgáfan 1995 (152 bls.)
Málfríður hin hugmyndaríka
Þeir eru margir sem lagt hafa upp og reynt að
skrifa bamabók. Sumum hefur tekist vel til en aðra
hefur greinilegt skort talsvert á að hafa næga hæfl-
leika á því sviði. Sigrún Eldjám skapaði sér fyrst
nafn sem myndlistarmaður og hún fékkst meðal ann-
ars talsvert við aö myndskreyta bækur fyrir böm
með góðum árangri. Þeir hæfileikar hennar hafa leg-
ið ljósir fyrir lengi. En á síðari árum hefur hún kos-
ið að gera hvort tveggja, að skrifa bækur fyrir böm
og myndskreyta þær.
Skordýraþjónusta Málfríðar er nýjasta bók Sigrún-
ar og fjallar um Kugg og vinkonu hans Málfríði, sem
ákveður að taka virkan þátt í atvinnulifinu. Hún fer
Bókmenntir
Sigurður Helgason
ekki hefðbundnar leiðir og óhætt er að segja að at-
vinnugreinin er framleg. Hún stofnar skordýraþjón-
ustu, hvað svo sem það er, og ekki líður á löngu þar
til hún á annríkt við að veita fólki þjónustu.
Eins og fyrr segir er Sigrún Eldjám fyrir löngu
orðin landsfræg fyrir myndlist og meðal annars fyrir
myndskreytingar bóka. Myndir hennar era líflegar
og skemmtilegar. Lesandinn sér oft ástæðu til að
brosa út í bæði viö að skoöa þær, en ekki síður við
að lesa söguna. Hún er bráðfyndin og eigi sú skil-
greining við að það séu góðar bamabækur sem full-
orðnir hafi ómælda ánægju af að lesa þá er þetta góð
bók. Og það var ekki nóg með að sá fullorðni hefði
gaman af bókinni, heldur var hún lesin af og fyrir
böm frá sex ára aldri og samdóma álit þeirra var:
Hún er skemmtileg. Einn stór kostur við texta sög-
unnar er sá, að hann er á eðlilegu óg venjulegu máli.
Það er ekki verið að reyna að skrifa á neinu sérstöku
bamamáli heldur tala persónur sögunnar ósköp
venjulegt íslenskt mál.
Auk þess að texti sögunnar er skemmtilegur vekur
samspil mynda og sögu athygli. Myndimar era í
raun hluti af heildartextanum og gæða hann óvenju-
miklu lífi. Þegar bækur eru myndskreyttar í jafn rík-
um mæli og raunin er um þessa bók skiptir ekki litlu
máli hversu þeir menn, sem unnið hafa að prent-
vinnslu bókarinnar, sýna og sanna hversu hæfa fag-
menn ísland á sem fást við það starfssvið.
Sigrún Eldjárn:
Skordýraþjónusta Málfríðar.
Reykjavík, Forlagið, 1995.
DV
Eitt grafíkverkanna á sýningunni Samtímis i Norræna húsinu.
DV-mynd TJ
Samtímis
Myndlist
Þorvaldur Þorsteinsson
- ný íslensk grafík í Norræna húsinu
Það er gaman að lesa inngang Hannesar Lárussonar í sýningar-
skránni í Norræna húsinu, ekki síst vegna þess að hann gæti verið not-
hæfur i hvaða sýningarskrá sem er um þessar mundir. Og þó freistandi
sé að fara að fordæmi hans og skrifa gagnrýni sem gæti átt við hvaða
listamenn sem er, gefur framlag þeirra sem hér sýna tilefni til annars.
Gréta Ósk Sigurðardóttir sýnir ætingar í gylltum kössum sem minna
meira á leikmuni en raunverulega ramma. Þessi umgjörð á vel við bláu
myndirnar nr. 1-6 sem gætu verið veggspjöld úr spænsku barnaleik-
húsi en eru í raun ljóðrænar ástarjátningar til draumaprinsins, á ís-
lensku. Skriftin er hins vegar svo ---------------------------
„dúlluleg" að óvíst er hvort prins-
inn muni nokkum tíma skilja
textann og fer kannski betur á þvi.
En hann hrífst áreiðanlega af fal-
legu samspili blámans og gylling-
arinnar og þeim svefnlausu nótt-
um sem þar era gefnar til kynna. Tveir klasar minni mynda era áhuga-
verðir í fjarlægð en þynnast út þegar nær dregur, einkum textinn.
Gréta Mjöll Bjarnadóttir heldur áfram vinnu sinni með myndtákn
samtímans og sýnir annars vegar uppstillingu fárra tákna í láréttum
röðum og hins vegar stærri og margræðari samsetningu þeirra i sam-
hengi við líf ákveðinna einstaklinga. Síðarnefndu myndimar heppnast
mun betm- af ýmsum ástæðum. Þær eru sannfærandi sem heimild um
manneskjur án þess að gera kröfu um leit að réttri lausn, eins og
„myndagátumar" gera. Muninn á minningargrein (utanaðkomandi lýs-
ingu) og æviminningu (með eigin orðum) má skynja í mismunandi lita-
notkun og skýrleika tákna, táknin sjálf vekja áhuga án þess að segja of
mikið og heildin verður trúverðug.
Elín Perla Kolka sýnir annars vegar maleríska grafík í sterkum lit-
um, kennda við Carborundum og hins vegar einfaldar þurrnálarmynd-
ir. Hér eru tákn á ferðinni sem virka fremur sem utanáliggjandi upp-
hrópanir en samvaxin þeim náttúragrunni sem þeim er ætlað að tengj-
ast. Þó tekst betur að skapa samspil tákna, manns og náttúru í einlit-
um þurmálarmyndunum en litmyndunum þar sem flöt táknin keppa
við „málverkið" um athyglina og vinna þannig gegn þeirri heildrænu
hugsun sem þau standa fyrir.
Kristbergur Pétursson kemur þægilega á óvart með myndröðinni
„Viðstöðulausar myndir“. Hann segir þær sjálfur myndir um „óstöðug-
leika, mótsagnir og öngþveiti, á gagnrýnislausan hátt og án sértækra
tilvitnanna". Það er svolitið fyndin mótsögn að greipa myndir sem unn-
ar eru undir formerkjum óstöðugleika og öngþveitis í kopar og þrykkja
þær síðan í mörgmn eintökum. Um leið er þetta táknrænt fyrir miðlun
samtimans; óvæntir atburðir í stöðugri endursýningu. Hér er heldur
ekki vitnað í neitt nema e.t.v. í sambærilegar tilraunir frumherja af-
straktlistar, myndimar eru hvorki fallegar né ljótar, þær bara eru.
Benedikt G. Kristþórsson sýnir 6 steinþrykksmyndir sem eru sér-
kennilega djarfar og vélrænar í senn. í myndinni Inngangur er „farið
er yfir strikið“ á glæsUegan hátt og gefinn tónninn fyrir næstu tvær
myndir og útkoman veröur nánast óþægUega sannfærandi veruleiki.
Krafturinn dettur hins vegar niður í verkum nr. 47 og 48 en síðasta
myndin í röðinni hleypir síðan öUu upp aftur með þöguUi nærvera
sinni.
Þetta er sýning sem vekur vonir um tímabæra endurnýjun í afstöðu
og vinnubrögðum íslenskra grafiklistamanna.