Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.1995, Blaðsíða 17

JjV LAUGARDAGUR 30. DESEMBER 1995
17
Bókaútgefandi og bókmenntafræðingur ræða um jólabóksöluna:
Gullið skín skærast leirnum
Bóksala um þessi jól virðist hafa
verið um margt frábrugðin því sem
gerst hefur undanfarin ár. Sam-
keppnin var í algleymingi og flestir
bóksalar lækkuðu verð á bókum
talsvert eftir að verðsamráð þeirra
á meðal beið skipbrot við undirboð
stórverslananna. Kunnugir telja að
söluaukning, í samanburði við
bókavertíðina í fyrra, nemi allt að
20 prósentum og má líklega tengja
það fyrrnefndum tilboðum.
Samkvæmt metsölulista sem birt-
ist í DV þessi jól eru tvær sölu-
hæstu bækurnar þýddar. Athygli
vekur hins vegar að enga frum-
samda íslenska skáldsögu er að
finna á listanum. Hins vegar hafa
barnabækur verið söluháar því fjór-
ar barnabækur eru meðal 10 sölu-
hæstu bókanna í ár, þar af þrjár eft-
ir íslenska höfunda.
Islendingar bókaþjóð þrátt fyrir fáar fagurbókmenntir á metsölulista
Sveiflukennd útgáfa
skáldsagna
„Jafnvel þótt við stærum okkur
af nokkuð mörgum höfundum mið-
að við höfðatölu þá eru þeir ekki
nógu margir til að halda okkur uppi
með umtalsverðum fjölda bókatitla
á hverju ári. Ég held þetta sé
sveiflukennt. Ég er kannski bjána-
lega bjartsýn. Á hitt ber að líta að
það er gott ljóðaár í ár og þá mæli
ég fyrir munn þessara fáu sérvitr-
inga sem enn lesa ljóð.
Annars held ég að það hafi alltaf
verið sveiflur í framleiðslu á ís-
lenskum skáldverkum, bæði ljóðum
og sögum. Það er bara tilviljun hvað
það koma fá verk eftir þessa þekktu
höfunda núna,“ segir Silja Aðal-
steinsdóttir, bókmenntafræðingur
og bókmenntagagnrýnandi DV.
Hún segir jafnframt að tilkoma
launasjóðs rithöfunda hafi orðið
þess valdandi að rithöfundar þurfi
ekki að flýta sér jafn mikið með
vinnu sína og oft áður.
„Kannski hefur hann þegar haft
þau áhrif að við fáum færri og betri
bækur. Það er engin tilviljun, held
ég, að bækur íslenskra höfunda eru
að fá flna dóma erlendis og eru
þýddar á æ fleiri tungumál. Ég held
það beri að fagna því að íslenskir
rithöfundar þurfa ekki lengur að
framleiða bók á ári til að hafa í sig
og á.“
Ólafur Ragnarsson bókaútgefandi
segir að skáldsögur fyrir fullorðna
hafi ekki alltaf verið að finna í efstu
sætum metsölulistanna og því þurfi
listinn í ár alls ekki að vera vís-
bending um breytingar á bókamark-
aðnum.
„Ég veit að þótt skáldsögur fyrir
fullorðna séu ekki í toppsætunum
nú þá hafa nokkrar íslenskar skáld-
sögur selst þokkalega vel. Þær hafa
verið inni á listum Félagsvísinda-
stofnunar."
Ólafur bendir jafnframt á að góð
sala hljóti að teljast allt sem sé yfir
2 til 3 þúsund eintökum á þessum
litla markaði.
Hann segir metsölulista fjölmiðl-
anna gefa lítið annað en vísbend-
ingu um sölu bóka. Innbyrðis röð
þeirra þurfi ekki að vera rétt. Bend-
ir hann til dæmis á að bóksölulisti
DV nái einungis til desembersölu
bóka en nokkrir titlar höföu þegar
selst í talsverðum mæli í nóvember
Yfir 50 þúsund
barnamyndbönd
Barnamyndbönd hafa hafið inn-
reið á markaðinn upp á síðkastið og
má ætla að um 20 titlar hafi verið til
sölu fyrir þessi jól. Samkvæmt laus-
legri úttekt er liklegt að yfir 50 þús-
und myndbönd fyrir börn hafi selst
seinni hluta árs en söluhæsta mynd-
bandið,' Konungur ljónanna, sem
Sam-myndbönd gáfu út, seldist í 25
þúsund eintökum og í samtali við
Ólafur Ragnarsson bókaútgefandi segir íslendinga aldrei hafa gefið sig út
fyrir að vera fagurbókmenntaþjóð og því geti þeir með sönnu talið til sig til
bókaþjóðar eftir þessi jól sem fyrr.
„í stað þess að taka 4 til 6 ára barn á hné sér og lesa upphátt fyrir það úr bók
þá setja foreldrar það kannski fyrir framan myndbandstækið. Ef svo er þá
langar mann bara að æpa varnaðarorð: Ekki missa af þessu. Ekki svipta
barnið þitt og sjálfan þig þeirri ánægju að deila saman bók - vegna þess að
það er ekkert sem kemur í staðinn fyrir það. Ekki einu sinni vandað og
skemmtilegt myndband," segir Silja Aðalsteinsdóttir.
einn útgefanda barnamyndbandanna
kom fram að 100 prósenta aukning
væri á útgáfunni á milli ára.
Sú spurning hlýtur að vakna
hvort myndböndin séu ekki farin að
keppa við bækurnar um að komast
í jólapakkana.
„Maður veit að notkun mynd-
banda með íslensku tali er mikil og
krakkarnir virðast geta horft á þau
alveg endalaust. Það er ekki hægt
að gera annað en vona að þetta sé
vandað og vel úr garði gert. Ég veit
ekki hvort þetta kemur í stað bóka í
jólapakkana því á metsölulistanum
þessi jól er að finna 4 barnabækur.
Það verður líka að koma í ljós hvort
myndbandanotkunin þróast ekki
bara samhliða bókalestri. Það ber
líka að hafa í huga að bæði Mál og
menning og Vaka-Helgafell eru með
stóra barnabókaklúbba. Það kunna
því að vera fleiri titlar sem fá mjög
góða dreifingu án þess að það sjáist
í könnun DV.
í sjálfu sér óttast ég kannski ekki
að þessi mynbandaflóðalda komi í
stað lestrar barna á aldrinum 8, 9 til
12, 13 ára heldur óttast ég að þetta
komi verst niður á lestri upphátt
fyrir litla krakka. I stað þess að for-
eldrar taki 4, 5 til 6 ára barn á hné
sér og lesi upphátt fyrir það úr bók
þá er það kannski sett fyrir framan
myndbandstækið. Ef svo ér þá lang-
ar mann bara að æpa varnaðarorð:
Ekki missa af þessu. Ekki svipta
barnið þitt og sjálfan þig þeirri
ánægju að deila saman bók - vegna
þess að það er ekkert sem kemur í
staðinn fyrir það. Ekki einu sinni
vandað og skemmtilegt myndband."
Silja bendir þessu til stuðnings á
nýlega grein eftir Ragnheiði Briem
sem hefur verið kennari á íslandi
en er í framhaldsnámi í Bandaríkj-
unum. í greininni, sem birtist I
Morgunblaðinu, kom fram að í
Bandaríkjunum hefði verið vísinda-
lega sannað að börn sem væri lesið
fyrir á unga aldri kæmu miklu bet-
ur undirbúin í skóla. Það mætti
þekkja þessi börn úr á getu og at-
gervi þeirra. Jafnframt væri búið að
reikna út hversu mikið foreldrar
gætu sparað sér í framtíðinni með
því að lesa fyrir börn sín. Þau
þyrftu síður á einkatímum að halda
vegna námserfiðleika eða undirbún-
ings vegna framhaldsnáms. Allt
þetta væri hægt að gera með því að
lesa fyrir börn á meðan þau kynnu
ekki að lesa sjálf. „Það er ekki verra
að benda á að það kann að hafa fjár-
hagslegt gildi líka að lesa fyrir börn-
in,“ segir Silja.
Listi 1T»CT yfir söiuhæstu bækur
1. Karlar eru frá Mars, konur eru frá Venus - John Gray
2. Afrek Berts - Jacobsson & Olsson
3. Maria, konan bak vlö goösögnina - Ingólfur Margeirsson
4. Ekkert aö þakka - Guðrún Helgadóttir
5. Sex augnablik - Þorgrímur Þráinsson
6. Áfram Latibær - Magnús Scheving
7. Útkall, íslenska neyöarlínan - Óttar Sveinsson
8. Vllhjálmur Stefánsson landkönnuöur - William Hunt
9. Hin hljóöu tár - Sigurbjörg Árnadóttir
10. Milli vonar og ótta - Þór Whitehead
Söluaukning barnabóka
Ólafur segir að þessi aukna sala
barnamyndbanda hafi alls ekki
bitnað á sölu barnabóka. Þvert á
móti sé barnabókasala Vöku- Helga-
fells að aukast miðað við mörg und-
anfarin ár. Að auki séu 4 af 10 sölu-
hæstu bókum á bóksölulista DV
barnabækur.
„Þetta er hreinlega viðbót á
markaðinn. Myndböndin gætu ver-
ið að keppa við einhverjar aðrar
gjafir í jólapakkanum en barnabæk-
urnar."
Eru (slendingar
bókaþjóð?
I ljósi þess
að lítið af fag-
urbókmennt-
um er að
finna á met-
sölubókalist-
um þessi jól
var tUvalið að
spyrja bók-
menntafræð-
inginn að því
hvort íslend-
ingar gætu
kallað sig
bókaþjóð.
„Já, mér
finnst
ástæðulaust
annað. Stað-
festing þess
er að íslend-
ingar skuli
líta á bækur
sem eftir-
sóknarverðan
varning, skuli gefa þær vinum og
ættingjum og haldi uppi öflugri
bókaútgáfu. Á sálmaöldunum voru
ortir mörg þúsund sálmar á íslandi.
Upp úr þeim standa Passíusálmarn-
ir sem við njótum enn þá og syngj-
um á fóstunni. Það þurfti kannski
þúsund sálma til að Passiusálmarn-
ir gætu orðið til og ef við ekki höld-
um uppi bókaútgáfu, lesum bækur
og höldum við þessari siðvenju að
gefa bækur þá deyr líka út sá gróð-
ur sem við viljum hlúa að. Ef við
fórum að grisja þennan vinsælda-
lista og henda út því sem við, í ein-
hverjum hroka, teljum lélegt þá
hendum við örugglega orkídeunum
um leið og arfanum. Þessi lággróður
er nauðsynlegur til að mynda skjól
fyrir þau tré sem eiga eftir að vaxa
og standa upp úr,“ segir Silja.
Ólafur segir íslendinga aldrei
hafa gefið sig út fyrir að vera fagur-
bókmenntaþjóð og því geti þeir meö
sönnu talið til sig til bókaþjóðar eft-
ir þessi jól sem fyrr.
„Ástæðan fyrir því að við höfum
getað kallað okkur þetta er sú að
hér seljast fleiri bækur á hverja
þúsund íbúa en nokkurs staðar ann-
ars staðar í veröldinni. Mér sýnist
bókasalan fyrir þessi jól meiri en
mörg undanfarin árin og það styrk-
ir í rauninni enn frekar ímynd þjóð-
arinnar sem bókaþjóðar. Auðvitað
er smekkur manna misjafn og það
er sjaldgæft að fagurbókmenntaverk
sé að flnna á metsölulistanum. Met-
sölulistarnir endurspegla bókaval
alls þorra fólks. Það er ekki hver
einasti íslendingur sem les íslensk-
ar skáldsögur."
-PP