Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.1996, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 10. MAÍ 1996
Frjálst,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELIAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif©centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Mikilvægar kosningar
Gengið verður til sveitarstjórnarkosninga í nýju sam-
einuðu sveitarfélagi á norðanverðum Vestfjörðum á
morgun. Með sameiningu sex sveitarfélaga á þessu lands-
svæði varð til allstórt sveitarfélag og um leið ráðandi afl
í Vestfirðingaijórðungi. Þau sveitarfélög sem sameinuð-
ust eru ísafj arðarkaupstaður, Suðureyrarhreppur, Flat-
eyrarhreppur, MosvaÚahreppur, Mýrahreppur og Þing-
eyrarhreppur.
Sameining sveitarfélaga hefur gengið heldur hægar en
ætlað var í upphafi. Slík sameining er hins vegar mjög
brýn svo sveitarfélögin geti staðið undir þeim kröfum
sem til þeirra eru gerðar af löggjafanum og íbúum
þeirra. Fyrir utan bætta þjónustu stærra sveitarfélags
fylgir sameiningu ótviræð hagræðing og sparnaður.
Dæmin sanna að ýmsir stjórnendur sveitarfélaga og
íbúar þeirra hafa efasemdir um sameiningu. Þar getur
mismunandi fjárhagsstaða einstakra sveitarfélaga ráðið
miklu en frekar þó tilfinningar. Menn í sameiningarhug-
leiðingum verða að líta til lengri tíma og hafa hagsmuni
heildarinnar í huga. Þeir verða og að leggja til hliðar ná-
grannaerjur og tilfinningasemi vegna nafngiftar nýs og
sameinaðs sveitarfélags.
Um leið verður að gera þá kröfu til þeirra sem stjórna
að sæmileg sátt sé um þau nöfn sem íbúar geta kosið um.
íbúar á norðanverðum Vestfjörðum velja sér nýtt nafn á
sitt sveitarfélag á morgun. Fyrir fram er ekki vitað um
sérstök átök í þeim efnum. Valið stendur milli fimm
nafna. Menn geta varast það víti sem ibúar sameinaðs
sveitarfélags á Suðurnesjum lentu í. Þar var sveitarfélag-
ið lengi nafnlaust og mikil átök um nýtt nafn og eimir
eftir af þeim deilum enn.
Það er miður að ekki skyldu öll sveitarfélög á norðan-
verðum Vestfjörðum sameinast í eitt. Nýja sveitarfélagið
er merkur áfangi en markmiðið hlýtur að vera samein-
ing þeirra allra. Raunar er Vestfirðingafjórðungur það
fámennur að hann ætti að vera eitt sveitarfélag. Lands-
hættir eru svipaðir, sem og atvinnulífið. Með samein-
ingu allra íbúa íjórðungsins væri stjórn sameiginlegra
mála á einum stað. Samgöngur eru sameiginlegt mál
allra ibúanna, sem og hafnargerð, skólamál og orkukaup
heimila og fyrirtækja, að ógleymdum atvinnumálum.
Til lengri tima litið veitir stórt sveitarfélag ibúum sín-
um betri þjónustu og fjárhagur þess ætti að vera traust-
ari en margra lítilla.
Kjósendur hins nýja sveitarfélags á Vestfjörðum geta
valið milli fimm lista í kosningunum. Tilraun var gerð til
þess að sameina pólitíska andstæðinga Sjáifstæðisflokks-
ins og bjóða fram sameiginlega líkt og gerðist í borgar-
stjórnarkosningunum í Reykjavík. Sú tilraun gekk ekki
upp en þó bjóða fram sameiginlega Óháðir, Kvennalisti og
Alþýðubandalag. Aðrir sem boðnir eru fram eru listi Sjálf-
stæðisflokks, Framsóknarflokks, Alþýðuflokks og Funk-
listi, sem að mestu er skipaður nemum.
Efstu menn listanna kynntu stefnumál sín í þessu
blaði í gær. Þar kom fram að kosningabaráttan hefur
verið á rólegu nótunum. Baráttan stendur um það hvort
Sjálfstæðisflokkurinn nær hreinum meirihluta í sveitar-
félaginu. Samkvæmt nýlegri skoðanakönnun héraðs-
blaðsins Bæjarins besta á ísafirði fengi flokkurinn sex
bæjarfulltrúa og þar með meirihluta.
En skoðanakönnun er ekki sama og kosningar. Kjós-
endur velja sína fulltrúa á morgun. Hver sem niðurstað-
an verður er mikilvægast að menn snúi bökum saman og
nýti sér kosti sameiningar þessara sveitarfélaga.
Jónas Haraldsson
Núverandi fyrirkomulag stefnir í hættu því sem meginþorri þjóðarinnar vill að forsetinn sé sameingingartákn
þjóðarinnar, segir m.a. í greininni.
Forsetinn
settur í vanda
Reynslan sýnir okkur að það
vald sem forseti Íslands hefur nú
til að synja um staðfestingu á laga-
frumvarpi, þannig að málið gangið
til þjóðaratkæðagreiðslu, er í
reynd óvirkt og jafnvel marklaust.
Þessu þarf að breyta og heimila
jafnframt að þriðjungur kosninga-
bærra manna geti krafist þjóðarat-
kvæðagreiðslu án atbeina forset-
ans, eins og þingmenn Þjóðvaka
hafa lagt til.
Afsögn ríkisstjórnar eða
forseta lýðveldisins
Með þessari leið væri verið að
auka lýðræðið í þjóðfélaginu. Jafn-
framt væri forsetanum hlíft við
þeim vanda sem hann er settur í
þegar uppi er mikill þrýstingur af
hálfu þjóðarinnar í mjög umdeildu
máli að láta það ganga til þjóðarat-
kvæðagreiðslu sem nú er ekki
hægt án atbeina forsetans.
Með núverandi fyrirkomulagi
er stefnt í hættu því sem megin-
þorri þjóðarinnar vill, að forsetinn
sé sameiningartákn þjóðarinnar -
hafið yfir flokkspólitísk átök. Ljóst
er líka, miðað við stöðu forseta-
embættisins, að það hlyti að kalla
á mjög alvarlegan trúnaðarbrest
milli forseta landsins, ríkisstjórn-
ar og Alþingis ef forseti synjaði
um staðfestingu á stjórnarfrum-
varpi.
Þannig gæti það varla leitt til
annars í mjög umdeildu máli en
afsagnar viðkomandi ríkisstjórnar
eða forseta landsins, allt eftir því
hvernig þjóðaratkvæðagreiðslan
færi.
Forsetinn í sérkennilegri
stöðu
Raunar má einnig segja að for-
setinn eigi ekki hægt um vik að
synja um staðfestingu á stjórnar-
frumvarpi því forsetinn þarf að
Kjallarinn
Jóhanna Sigurðardóttir
alþingismaður
vel gallana og þversögnina í fram-
kvæmdinni.
Þjóðaratkvæðagreiðsla án
atbeina forsetans
Samkvæmt stjórnskipan okkar
getur fólk einungis haft áhrif með
atkvæði sínu í kosningum til Al-
þingis og sveitarstjórna, svo og við
kjör forseta lýðveldisins. Telja
verður að lýðræðinu séu þannig
nokkur takmörk sett - ekki síst
þar sem samsteypustjórnir virðast
mun algengari hér en t.d. annars
staðar á Norðurlöndum. Þannig
veit fólk hér á landi sjaldnast
hvaða ríkisstjórnir það er að kjósa
yfir sig með atkvæði sínu. Auk
þess sem auðveldara er í skjóli
samsteypustjórna að semja sig frá
loforðum og kosningastefnuskrám
- eins og ótal dæmi sýna, en það
hefur leitt til alvarlegs trúnaðar-
„í stórum málum, sem snerta verulega hag
þegnanna og afkomu þjóðarinnar, er því
mikilvægt að ákvæði um þjóðaratkvæða-
greiðslu án atbeina forseta lýðveldisins sé
fyrir hendi.“
samþykkja að stjórnarfrumvarp sé
lagt fyrir Alþingi þótt það sé flutt
á ábyrgð viðkomandi ráðherra.
Forsetinn væri því í þeirri sér-
kennilegu stöðu að synja um stað-
festingu á stjórnarfrumvarpi sem
hann hefur sjálfur fallist á að
verði lagt fyrir Alþingi.
Ákvæðið er því meingallað. Það
rökrétta í framkvæmdinni eins og
ákvæðið er nú, væri forsetinn
mótfallin stjórnarfrumvarpi, að
forsetinn féllist ekki á að það væri
lagt fyrir Alþingi. Það gengi hins
vegar gegn þingræðinu sem sýnir
brests milli stjórnmálaflokkanna
og fólksins í landinu.
í stórum málum sem snerta
verulega hag þegnanna og afkomu
þjóðarinnar er því mikilvægt að
ákvæði um þjóðaratkvæðagreiðslu
án atbeina forseta iýðveldisins sé
fyrir hendi. Það treystir lýðræðið í
landinu og veitir stjórnmálaflokk-
unum meira aðhald en þeir nú
hafa. Það er líka markmiðið með
frumvarpi þingmanna Þjóðvaka.
Jóhanna Sigurðardóttir
Skoðanir annarra
Fyrstur á markaðinn
„Því hefur löngum verið haldið fram að það sé
mikilvægt í samkeppni að vera fyrstur á vettvang. .
. . Sá sem er fyrstur hefur öll tækifæri til þess að
styrkja sig í sessi og gera þeim sem á eftir koma
erfitt um vik að ná fótfestu á markaði, eða að kom-
ast inn á þá syllu sem búið er að fylla. Með sérstöð-
unni næst auk þess ákveðið samkeppnisforskot því
imynd fyrirtækis og/eða vöru er tengd henni í hug-
um viðskiptavina."
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 8. maí.
Ankannaleg framkvæmd
„Atkvæðagreiðsla utan kjörfundar fer fram sam-
kvæmt lögum nr. 80/1987. Með breytingu á kosning-
alögum það ár var tími til utankjörfundaratkvæða-
greiðslu, fyrir kjördag, lengdur úr fjórum i átta vik-
ur. ... Þessi framkvæmd, að kosning hefjist áður en
framboðsfrestur er útrunninn, er í meira lagi an-
kannaleg. Einkanlega í forsetakosningum, þar sem
kosið er á milii einstaklinga en ekki flokkslista eins
og í alþingiskosningum."
Úr foyrstugrein Mbl. 9. maí.
Skugginn af sjálfum sér
„Ólafur Ragnar hefur tekið þá stefnu í sínu fram-
boði að vera ábyrgur og landsfoðurlegur og styggja
helst ekki neinn með því að segja eins lítið og hann
mögulega kemst af með. Þessi mikli orator og mála-
fylgjumaður verður fyrir vikið ekki nema skugginn
af sjálfum sér, enda ekki hægt að lá manninum fyr-
ir að vilja fara varlega í sakirnar, þegar nánast 70
prósent þjóðarinnar hyggjast kjósa hann meðan
hann þegir.“
BG í Tímanum 9. maí.