Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.1996, Qupperneq 29

Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.1996, Qupperneq 29
LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 1996 LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 1996 37 Finnur Torfi Stefánsson tónskáld gagnrýnir stjórnendur Sinfóníuhljómsveitar fslands fyrir fátíðan frumflutning: „Ég hef litið á mig sjálfan sem svo- lítinn ævintýramann en aldrei dottið í hug að ég væri kvennamaður," seg- ir Finnur Torfi Stefánsson tónskáld aðspurður, en á námsárum sínum varð hann þekktur fyrir að spila með ýmsum hljómsveitum og lék meðal annars lengi með hljómsveitinni Óð- mönnum. Hann lærði til lögfræðings og hugði á frama í stjómmálum en venti kvæði sínu i kross eftir stutt stopp á Alþingi og hóf nám í tón- smíðum í Bandaríkjunum. Hann hef- ur nú sest að á bænum Tungufelli í Lundarreykjadal og smíðar tónverk. Finnur Torfi Stefánsson er fæddur árið 1947, sonur Gróu Margrétar Finnsdóttur og Stefáns Gunnlaugs- sonar. Hann ólst upp í Reykjavík fram á unglingsár að hann fluttist til Hafnarfjarðar. Hann er af miklum krataættum í báðar ættir og föður- fólkið hans og hann sjálfur hafa ver- ið áberandi í þjóðlífinu. Hálfbræður hans, Gunnlaugur og Guðmundur Árni Stefánssynir, hafa setið á Al- þingi og sjálfur sat Finnur Torfi á þingi í eitt og hálft ár þegar Alþýðu- flokkurinn vann stórsigur með Vil- mund Gylfason í broddi fylkingar árið 1978. „Ég var alltaf mikið hjá fóðurfólk- inu mínu í Hafnarfirði. Þó ég sé að mestu alinn upp í Reykjavík er ég heilmikill Hafnfirðingur líka og gengst fúslega við því. Ég var þar með aðra löppina alla mína æsku þó ég ætti lengst af heima í Reykjavík,“ segir Finnur Torfi. Finnur Torfi á fjögur börn. Elst er Gróa Margrét, næstur er Jens Finns- son nemi, þá Fróði, sem nú er látinn, en yngst er Herdís Steinunn, þriggja ára. Fróða átti Finnur Torfi með Eddu Þórarinsdóttur leikkonu og fyrrverandi eiginkonu sinni. Móðir Herdísar og sambýliskona Finns Torfa er Sigfríður Björnsdóttir kenn- ari. Bamaböm hans em þrjú. Ekki rjómaterta á hverjum degi „Þegar ég var lítill var ekki alltaf til mikið af peningum heima en þeg- ar fór að rætast úr þeim málum var píanó meðal þess sem fyrst var keypt og ég var settur til planónáms. Þegar ég komst á táningaaldur var grammófónninn að verða útbreiddur og unglingahljómsveitir að koma fram á sjónarsviðið. Til þess að vera í takt við mína kynslóð fór ég að spila á gítar og spila rokk. Ég gerði það alla mína skólatið og vann fyrir mér að verulegu leyti sjálfur með því að spila í ýmsum rokkhljómsveit- um,“ segir Finnur Torfi. „Mamma er mikill tónlistarunn- andi og ég ólst upp við það að hún hlustaði á klassík í útvarpinu. Ég var kallaður inn til að hlusta þegar Tunglskinssónatan var flutt,“ segir hann af fyrstu kynnum sínum af tón- listinni og bætir við að Beethoven hafi verið sinn besti vinur strax í æsku. Hann segist samt hafa unaö „Á seinni árum hefur oröiö æ erfiöara fyrir íslensk tónskáld aö fá hljómsveitarverk sín frumflutt og kastaði þar tólfunum eftir aö finnski stjórnandinn Osmo Vánská tók viö stjórninni. Þá var mörkuö sú meginstefna aö flytja ekki önnur íslensk verk en þau sem þegar væru til í upptökum," segir Finnur Torfi meöal ann- ars. DV-myndir BG um og alls konar hugsjónir í gangi. „Ég fékk heilmikla tónlistarlega útrás í poppinu þó að það hafi ekki verið háleit list. Maður þarf ekki að borða rjómakökur á hverjum degi,“ segir hann. Auðvelt að velja lögfræði Finnur Torfi lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík 1967 og fór þá í lögfræði í Háskólan- um. Hann segir að það hafi verið ein- falt val, enda hafi fóðurbróðir hans, Árni Gunnlaugsson lögmaður, verið sér fyrirmynd. Sér hafi fundist Ámi skemmtilegur og vel gerður maður, mikill hugsjónamaður og góður krati með stórt kratahjarta. „Áhrif hans á mig urðu til þess aö það var auðvelt fyrir mig að velja lögfræði með það fyrir augum að fara út í stjómmál," útskýrir hann. - En kom aldrei til greina að fara í tónlistina? „Það reyndi aldrei á það. Ef ég hefði verið spurður um það hvað mér þætti skemmtilegt hefði ég nefnt tónlistina en hugsunarhátturinn var ekki svoleiöis. Manni var ætlað að standa á eigin fótum og spjara sig í lífinu og það gerði maður í einhverju praktísku," segir hann. Hélt með United Finnur Torfi lauk lögfræðinni á fimm árum og skellti sér svo til Eng- lands þar sem hann gat fylgst með liðinu sínu, Manchester United, á vellinum, auk lpess sem hann spilaði fótbolta í skólanum. í Manchester lauk hann framhaldsnámi í stjóm- málafræði. Á þeim tíma var hann bú- inn að fá mikinn áhuga á siglingum og orðinn íslandsmeistari í þeirri grein. í Englandi hélt hann áfram í siglingunum og keypti sér seglbát. „Ég notaði hann til að sigla um strendur Englands en mér er eftir- minnilegast þegar ég sigldi með vini mínum, Gunnari Hilmarssyni, á pínulitlum seglbát frá íslandi til Skotlands, um Vestmannaeyjar og Færeyjar. Það var mikil vosferð. Ut- anborðsmótorinn datt í sjóinn, stýrið brotnaði af og það gekk á ýmsu. Þetta var alveg ómetanlega skemmti- leg reisa sem ég gleymi seint.“ Hugsjónakrati Eftir heimkomuna frá Englandi vann Finnur Torfi um tíma hjá tryggingafélagi og fór svo að þreifa fyrir sér í bæjarmálapólitíkinni í Hafnarfirði, enda hafði hann verið í unghreyfingunni og stúdentapólitík- inni í Háskólanum á sinum tíma. Hann hafði alla tíð verið í Alþýðu- flokknum, í upphafi óspurður, og lík- að það vel, enda verið litið á þetta sem spumingu um að vera með hjartað á réttum stað. Finnur Torfi segist hafa verið mik- ill hugsjónakrati og legið í öllum fræðiritum um pólitík. Auðvitað hafi Alþýðubandalagið togað í sig eins og fleiri róttæka unga menn en sér hafi alltaf fundist við nánari skoðun Al- þýðubandalagið íhaldssamur og þröngsýnn flokkur. „Þeir voru ekki sósíalistar og ekki einu sinni almennilegir marxistar. Mér fannst þeir þjóðemissinnaðir og íhaldssamir - ekki róttækir fram- farasinnar eins og mér fannst kratar miklu frekar vera. Ég var i aðalatrið- um sáttur við að vera í Alþýðu- flokknum. Mér fannst hann vera réttur farvegur fyrir róttækan mann sem vildi framfarir í landinu og vinna alþýðunni gagn.“ Nýkominn frá námi segist Finnur Torfi hafa verið rómantískur í anda, bjartsýnn og hlakkað til að taka þátt í pólitikinni en kynnst fljótt hinum dekkri hliðum stjómmálanna sem hann hafi þekkt af bókum en ekki af eigin raun fyrr en prófkjör hafi ver- ið haldið í Hafnarfirði. Kratar áttu tvo örugg sæti af fimm í bæjarstjóm á þessum tíma. „Af einhverjum furðulegum ástæð- um náði ég öðru sæti í prófkjörinu. Mörgum eldri mönnum í flokknum fannst ótækt að láta svo ungan strák strax inn í bæjarstjóm. Eftir mikinn undirróður endaði þetta með því að mér var bolað niður um eitt sæti. Það var verið að bijóta á mér leik- reglur og mér fannst það svindl þá en erfi það ekki nú,“ segir hann. Eftir eitt kjörtímabil sem varabæj- arfulltrúi Alþýðuflokksins í Hafnar- firði fluttu þau Edda til Reykjavíkur þar sem Finnur Torfi opnaði lög- fræöistofu. Urti svipað leyti urðu miklar breytingar í fjölmiðlun á ís- landi með frjálsari og óheftari fjöl- miðlum. Stjórnmálaumræðan varð sér vel í poppinu líka. „Það var mikill metnaður i popp- inu líka, menn völdust saman eftir getu og það myndaðist oft skemmtilegt samspil. Allt var svo frjálst og menn léku sér óbundnir af nótum. Það var skemmtileg upplifun," segir Finnur Torfi og kveðst ekkert skammast sín fyrir popp- ið. Andinn hafi verið góður á hippa- tím- an- opnari og Vilmundur Gylfason kom fram á sjónarsviðið. Mikil og skemmtileg umræða og umrót áttu sér stað í þjóðmálum. „Krataflokknum hefur tekist að vera ferskur, gagnrýninn og fram- sækinn - boðberi nýrra tíma allt frá þessum árum. í sögu þessarar aldar hefur það alltaf verið krataflokkur- inn sem hefur knúið á um breyting- ar sem hinir flokkamir samþykkja tíu árum síðar. Að þessu leyti er ég ákaflega sáttur við Alþýðuflokkinn og nokkuð sama hvort hann er stór eða lítill. Hann þarf ekki að vera stór til að gegna þessu hlutverki,“ segir tónskáldið. Fyrir alþingiskosningarnar 1978 vantaði Alþýðuflokkinn frambjóð- anda í efsta sæti á Norðurlandi vestra sem var erfitt kjördæmi fyrir flokkinn. Jón Þorsteinsson hafði haldið sér á þingi í uppbótarþing- sæti, enda skemmtilegur og sjarmer- andi frambjóðandi sem fékk fleiri at- kvæði í kjördæminu en flokkurinn átti, að sögn Finns Torfa. Finnur Torfi skellti sér í framboð og flokkur- inn vann stórsigur í kosningunum, fékk 14 þingmenn. Vinstri stjórn gekk illa, meðal annars vegna tog- streitu milli manna í þingflokki Al- þýðuflokksins. Á endanum sprengdi flokkurinn stjórnina. „Þetta var skýrt skólabókardæmi um pólitískt sjálfsmorð, kratarnir fómuðu sjálfir sínum stóra sigri. Það var heldur óskemmtilegt," segir Finnur Torfi. í næstu kosningum tapaði flokkurinn stórt og Finnur Torfi datt út af þingi. Þá segist hann, rúmlega þrítugur maðurinn, hafa staðið á tímamótum; í fyrsta sinn á ævinni hafi hann þurft að velta fyrir sér hvað hann hygðist gera þegar hann væri „orðinn stór“. Allt sem hann hafði gert fram að þessu hafði komið eins og af sjálfu sér. Finnur Torfi varð embættismaður í dómsmálaráðuneytinu og gegndi starfi umboðsfulltrúa almennings í tvö ár en það starf var vísir að emb- ætti umboðsmanns Alþingis. 1 dóms- málaráðuneytinu ákvað hann að fara í tónlistina. Hann segist hafa átt henni skuld að gjalda. Hann settist því á bekk í tónlistarskóla i Reykja- vík og fór að því loknu í framhalds- nám til Bandaríkjanna. Jafnhliða náminu hér heima starfaði hann sem lögfræðingur FÍH. mér og buðu mér upp á kvöldverð, danskan mat, og svo var ég drifinn til hvílu í afhýsi og svaf þar til morg- uns. Þegar ég ætlaði að fara út úr húsinu og leita morgunverðar þá komst ég ekki út. Þá hafði skollið á iðulaus stórhríð um nóttina og húsið fennt í kaf. Fyrir rest komst ég út um glugga og gat farið inn í aðalhúsið. Þessi hríð stóð í viku,“ segir hann. „Þegar henni slotaði fórum við út á flugvöll og þá sást rétt aðeins í stél- ljósið á vélinni minni, hún var öll komin í kaf. Danimir áttu allar græj- kláraði þar mastersnám. Hann var kominn vel á veg með doktorsnám og farinn að hugsa til heimferðar. Þegar Fróði fékk krabbamein flutti hann heim og mikiö erfiðleikatímabil byrj- aði. „Menn gerðu sér fyrst góðar vonir um að það mætti lækna Fróða. Hann var sendur í stranga læknismeðferð, henni lauk og ekki var annað að sjá en að allt krabbamein væri horfið. Síðan leið töluverður tími. Maður hélt að Fróði væri sloppinn og var eiginlega hættur að hafa miklar að þau Edda hafi staðið saman eins og klettur um Fróða og þau hafi allt- af verið mjög góðir vinir og séu enn þann dag í dag. Eftir fjögurra ára samband flutti svo Sigfríður með Herdísi, dóttur þeirra Finns Torfa, að Tungufelli og þar ætla þau að búa. Tónlistin er honum hugleikin Tónlistin er Finni Torfa afar hug- leikin og sömuleiðis skilyrði tónlist- Finnur Torfi ásamt sambýliskonu sinni, Sigfriöi Björnsdóttur, og yngsta barni sínu af fjórum, Herdísi Steinunni, þriggja ára. Þau búa á jörðinni Tungufelli í Lundarreykjadal. Flaug þvert yfir Bandaríkin í dómsmálaráðuneytinu var Finn- ur Torfi kominn með flugdellu og at- vinnuflugmannspróf. Hann keypti flugvél í Louisiana, tók sér mánaðar- frí um hávetur og flaug vélinni þvert yfir Bandaríkin til Kanada og norður á Baffinsland til Frobisher Bay. Það- an fór hann yfir hafið til Grænlands og yfir hájökulinn til Kulusuk og síð- an heim. Á leiðinni stoppaði hann á ýmsum stöðum og átti meðal annars eftirminnilega dvöl í Kulusuk. „í Kulusuk tóku danskir menn, sem höfðu þar stasjón, vel á móti ur til að moka af vellinum og ég komst klakklaust heim,“ bætir hann við og telur að félagar sínir í Stjórn- arráðinu hafi talið sig hálfgeggjaðan að leggja í þessa ferð og það hafi lík- lega verið rétt hjá þeim. Batavonir brugðust Eftir tveggja ára störf í ráðuneyt- inu fór Finnur Torfi í tónlistamám og fann að tónlistin átti vel við hann. Hann fór því með fjölskyldu sína til framhaldsnáms í Kaliforníu og áhyggjur en þá kom krabbameiniö upp aftur. Þá hófst stríðið aftur sem endaði með því að hann dó.“ Margt var að gerast í fjölskyldunni á þessum tíma. Sama dag og Fróði var jarðaöur sagði Guðmundur Ámi af sér sem heilbrigðisráðherra eftir mikla orrahrið. Fljótlega eftir heimkomuna frá Bandaríkjunum keypti Finnur Torfi jörðina Tungufell í Lundarreykjadal til að geta helgað sig tónsmíðum í friði og ró og þar hefur hann búið eft- ir skilnað þeirra Eddu. Hann segir armanna og tónskálda til að sinna hugðarefni sínu. Hann viðurkennir að það sé erfitt að hafa lifibrauð af tónlistinni. Tónskáld geti ekki gert sér miklar vonir um fé eða frama. Steinn Steinarr hafi sagt að listin borgaðist í öfugu hlutfalli við gildi sitt og það sé í meginatriðum rétt. „Það tekur oftast langan tíma fyr- ir gott verk að sanna gildi sitt. Þeir sem starfa við alvarlega tónlist verða að sætta sig við að semja og vinna; leggja mikið á sig án þess að eiga von á umbun,“ segir hann. Finnur Torfi telur að það sé mjög mikilvægt fyrir íslendinga að geta lifað í samfélagi þar sem á sér stað fjölskrúðugt menningarlíf og allir geta fúndið eitthvað við sitt hæfi. Það besta sem hann geti gert til að stuöla að því sé að semja tónlist. Það sé gott starf og hann uni sér vel við það. Hann gagnrýnir hart stjómend- ur Sinfóníuhljómsveitar íslands fyrir laklegt framlag til íslenskrar tónlist- ar, einkum hvað varöar fmmflutn- ing nýrra verka. Ný verk flutt í undantekningartilvikum „Sú var reglan á árum áður,“ seg- ir hann, „að hljómsveitin reyndi að flytja öll ný íslensk verk einu sinni svo að þau mættu heyrast. Menn gátu eftir það tekið afstöðu til þess hvort ástæða væri til að flytja verkin aftur eða ekki. Á seinni árum hefur orðið æ erfiðara fyrir íslensk tón- skáld að fá hljómsveitarverk sín frumflutt og kastaði þar tólfunum eftir að finnski stjórnandinn Osmo Vanská tók við stjórninni. Þá var mörkuð sú meginstefna að flytja ekki önnur íslensk verk en þau sem þegar væru til í upptökum eða, með öðram orðum, að frumflytja ekki ný íslensk verk nema í undantekningartilvik- um,“ segir hann. Finmn- Torfi bendir á að þetta losi hljómsveitarstjórann undan því að læra ný verk eftir nótunum. Hann getur í staðinn lært þau eftir upptök- unum sem sé mikill vinnuspamaður fyrir flesta hljómsveitarstjóra. Þessi stefna hljómsveitarinnar er í fullu gildi í dag,“ segir Finnur Torfi. „Af- leiðing hennar er sú að framflutning- ur nýrra íslenskra hljómsveitar- verka hefur nánast stöðvast." Hann segist vita um mörg verk kollega sinna sem aldrei hafi heyrst af þessum sökum og eiga nokkur sjálfur. Tónskáld hafi samt lítið látið í sér heyra af ótta við að vera útilok- uð frá frekari flutningi hjá hljóm- sveitinni, sem sé alvarlegt mál fyrir tónskáldin því þau eiga ekki í önnur hús að venda hérlendis. Ósanngirni í dómum Finnur Torfi segir augljóslega ósannaarnt að dæma íslensk tón- verk vond eða misheppnuð áður en þau hafa heyrst, auk þess sem frá- leitt sé að láta örlög þeirra ráðast af smekk eins manns, útlends hljóm- sveitarstjóra sem engra hagsmuna hafi að gæta af flutningi þeirra held- ur þvert á móti aðeins ómak. Finnur Torfi segist þeirrar skoðunar að stefna Sinfóníuhljómsveitarinnar hafi í rauninni ekkert meö góða eða vonda tónlist að gera heldur það eitt að losa hljómsveitarstjórann undan vinnu sem hann hefur ekki áhuga á en alls staðar annars staðar væri tal- in eðlilegur og sjálfsagður hluti starfs hans. „Það er sorglegt að horfa upp á þetta gerast hér,“ segir Finnur Torfi. Finnur Torfi hefur prófaö margt í lífinu: skútusiglingar milli Islands og Bretlands og flogiö þvert yfir Bandaríkin og yfir Grænlandsjökul til Islands og nú er hann meö hesta á jörö sinni. Hann játar aö hafa litiö á sig sem ævintýramann en aöspuröur segist hann aldrei hafa taliö sig mikinn kvennamann.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.