Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1996, Blaðsíða 32

32
helgarviðtal
LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1996 J3"V LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1996
helgarviðtal«
Kirkjulistakonan Sigrún Jónsdóttir er eins og laxinn og syndir á móti straumnum:
Sigrún Jónsdóttir á heimili sínu á Skólavöróustígnum en þar eyöir hún mörgum af sínum bestu stundum. Fyrir aftan hana eru myndir af börnum hennar og barnabörnum.
I boði með
kóngafólki
Thorsten er
fæddur í París
og á 1 fórum sín-
um mikið af
frönskum að-
alsmerkjum
enda er hann fy
af gamalgró-
inni aðal-
sætt. Hann er
hógvær maður og kær-
ir sig ekki um að flíka
greifatitlinum og notar hann yfir-
leitt ekki. Mörgum þætti líf þeirra hjóna
spennandi en þau ferðast um heiminn og
halda sýningar á verkum Sigrúnar og
heimsækja hallir ættingja Torstens í
Frakklandi og þiggja boð sem berast frá að-
albomu móðurfólkinu.
Sigrún viðurkennir á sinn hæverska
Sigrún meö tveimur barnabörnum sínum, Sig-
rúnu Jóhönnu og Hrund Ólöfu, í þjóölegum ís-
lenskum búningum sem hún hannaöi.
sína og
keypti hlut
systkina sinna. Að
sögn Sigrúnar hafa nemend-
ur í háskólum komið og skrifað doktorsrit-
gerðir um litlu höllina þeirra. Dýrustu
húsin í Stokkhólmi em á Lidingö en upp-
haflega voru sumarbústaðir Stokkhólms-
búa á eyjunni.
„Þetta hús hefur margar stórar sálir og
ég aðlagast því svo vel. Fólki líður yfirleitt
mjög vel hjá mér. Áður fylgdi heilmikið
land húsinu en faðir Thorstens seldi það á
sínum tíma,“ segir Sigrún.
Thorsten hefur ekki setið auðum hönd-
um frá því hann komst á eftirlaun en mik-
ið af tíma hans fer í að hugsa um litlu höll-
ina og aðrar fasteignir þeirra hjóna. Sig-
rún og Thorsten ferðast mikið og eiga tvö
önnur heimili. Þau eiga íbúð á Skólavörðu-
stígnum þar sem þau byggðu sólskála sem
þau kalla tuminn. Þar á Sigrún sínar bestu
stundir. Einnig eiga þau heimili á Vik í
Mýrdal þar sem Sigrún á rætur.
„Frá því Thorsten giftist mér hef ég
reynt að sjá til þess að hann hafi nóg að
gera. Hann ferðast mjög mikið og við tök-
um mikið á móti gestum. Ég er mjög félags-
lynd. Við megum ekkert vera að því að eld-
ast,“ segir Sigrún.
Sigrún ólst upp í Vík í Mýrdal fram að
„Maðurinn minn er auðvitað milljóna-
mæringur að eiga mig,“ segir Sigrún Jóns-
dóttir kirkjulistakona sem giftist greifa af
gamalli franskri aðalsætt og býr í lítilli
höll í Stokkhólmi. Eiginmaður hennar,
Thorsten Folin, er sonur sænsks vel efnaðs
verkfræðings og konu af frönskum greifa-
ættum. Á sama tíma og hún kynntist
Thorsten barðist hún við krabbamein í
ristli og hálsi.
Sigrún er þjóðkunn persóna á íslandi
fyrir kirkjulistaverk sín og hönnun á þjóð-
búningum. Hún er athafnakona og áreið-
anlega ein af frumkvöðlum islenskra
kvenna í menntun á sviði lista. Sigrún hef-
ur ekki farið troðnar slóðir i lífinu og seg-
ist vera eins og laxinn og alltaf hafa synt á
móti straumnum. Á meðan vinkonur henn-
ar gættu bús og bama fór hún á milli list-
háskóla og svalaði fróðleiksfýsn sinni og
listhneigð.
Sigrún er þrígift og með fyrsta manni
sínum, Sigurjóni Sigurðssyni, kaupmanni
í Reykjavík, átti hún þrjú böm, Ólaf Þóri,
Guðfinnu Svövu og Sigurð Vilberg. Þau
skildu og Sigrún giftist Ragnari Emilssyni
arkitekt. Með honum átti hún tvö börn,
Sigurborgu og Emil Jón.
Bldmaskeið ævinnar
„Það breyttist náttúrlega margt þegar ég
kynntist Thorsten þar sem ég
eignaðist nýtt heimili. Ég er gift
yndislegum manni sem metur
mig og allt það sem ég geri.
Núna er ég á blómaskeiði
ævinnar hvað listina snert-
ir. Núna eru bömin öll orð-
in sjálfstæð og ég get helg-
að mig listinni ótrufluð.
Áður hafði ég meiri
áhyggjur af þeim,“ segir
Sigrún.
Höll með turnum
Thorsten og Sigrún búa í sautján her-
bergja og 900 fermetra íburðarmikilli villu
með turnum og tilheyrandi í Lidingö í
Stokkhólmi. Villan, sem er afar falleg, að
sögn Sigrúnar, var byggð í kringum 1910
og teiknuð eins og höll. Faðir
Thorstens keypti villuna
árið 1946 og Thorsten
erfði hana eftir
foreldra
hátt að hjónin hafi oftar en einu sinni ver-
ið boðin til veislu með sænsku konungs-
hjónunum og ein vinkvenna hennar sé El-
ísabet prinsessa í Danmörku. Hún vill þó
ekki gera mikið úr umgengni sinni við
fólkið með bláa blóðið og finnst það ekkert
sem taki því að skrifa um.
„Ég hitti kóngafólkið í boðum sem okkur
er boðið í. Það hefur einnig komið á sýn-
ingar hjá mér,“ segir Sigrún.
Thorsten var bæði kennari og yfirmaður
loftvarna í sænska hemum þar til hann fór
á eftirlaun 57 ára gamall. Síðan hefur hann
stundað verðbréfaviðskipti. Þegar DV sló á
þráðinn og spurði Thorsten hvort hann
væri milljónamæringur sagði hann að það
væri svo afstætt hugtak en hann kæmist
vel af.
Þegar Sigrún kynntist Thorsten var hún
fráskilin og Thorsten ekkjumaður. Sig-
rúnu var boðið að halda sýningu á verkum
sínum þegar Vigdís Finnbogadóttir var í
opinberri heimsókn í Stokkhólmi. Sonur
Sigrúnar kynnti þau en hann bað Thorsten
um að hjálpa henni að flytja listaverkin á
áfangastað. Þau urðu ástfangin fljótlega og
giftu sig nokkmm árum síðar.
Elskhuginn Skaftfellingur
Sigrún segist öðm hvom fá köllun i líf-
inu þegar hún þarf að hrinda ein-
hverju í framkvæmd og legg-
m- oft mikið á sig til
þess að það tak-
ist. Hún
fékk að
gjöf
happaskip-
ið gamla
Skaítfelling
og langar til
þess að reist
verði veglegt
minnismerki um
hann í Vík í Mýr-
dal til þess að
hann megi verða
minnisvarði um
liðna tíma. Sigrún
hefur mjög sterkar
taugar til Skaftfellings
sem hún tengir
bemskuámnum og kall-
ar elskhugann sinn.
Gamli Skaftfellingur er
skip sem smíðað var 1916,
annálað sjóskip og gæfu-
skip. Bændur í Skaftafells-
sýslu létu smíða hann. Skipið
var notað til vöruflutninga frá
Reykjavík og austur. Áhöfn
Skaftfellings bjargaði í síðari
heimsstyijöldinni þýskri kafbáta-
áhöfn sem lenti í hremmingum
fyrir ströndum íslands.
„Köllun mín er að happaskipið
Skaftfellingur skipi veglegan sess
sem tákn fyrir það fólk í fámennum
sýslum sem stuðlaði að því að hann varð
til,“ segir Sigrún.
Sigrún hefur gert heimkomu Skaftfell-
ings að sínu baráttumáli og hefur fengið til
liðs við sig marga áhrifaríka aðila í Skafta-
fellssýslu. Sigrún vill að reistur verði
minnisvarði og á honum standi skipið.
Margir frammámenn í þjóðfélaginu eru
hlynntir þessu máli en það vantar
fé til þess að reisa minnis-
merkið og koma skip-
inu í viðun-
andi
horf.
Það liggur
slipp í Vest-
mannaeyjum og bíður
þess að eitthvað verði gert. Að
sögn Sigrúnar er skipið þjóðareign og
ég var
að alast upp.
Þar var engin höfn
en árabátarnir voru notað-
r til þess að flytja fólk í land. Þá
líf í sandana," segir Sigrún.
Að sögn Sigrúnar kom sérstaklega góð
lykt í búð afa hennar þegar Skaftfellingur
kom. Afi hennar hét Jón Kristjánsson og
var kaupmaður í Vík í Mýrdal.
Áhöfnin á Skaftfellingi bjargaði eins og
fyrr segir þýskri kafbátaáhöfh úr sjónum í
síðari heimsstyrjöldinni. Þegar skipveijar
voru hálfnaðir að taka Þjóðverjana um
SV® færðist
imglingsárum en fluttist síöan til
Reykjavíkur. Faðir hennar hét
Jón Jónsson, sjómaður og silfur-
smiður í Vík í Mýrdal og málm-
steypumaður í Reykjavík. Hann
var lengi kokkur og bryti á
Villimoers sem síðar varð Selfoss
hjá Eimskip. Móðir Sigrúnar hét
Þorgerður Þorgeirsdóttir sem lengst
af var húsfreyja en starfaði eftir flutn-
inginn til Reykjavíkur á Alþingi.
drang-
ana I
Vík í
Mýr-
dal
þeg-
ar
hún segist ekki ein geta hrint þessari áætl-
im sinni í framkvæmd.
„Stór liður í mínu æviágripi er Skaftfell-
ingur en ég er ástfangin af
honum. Fyrir utan eigin-
mann minn, böm og bama-
böm skiptir Skaftfellingur
mig mestu máli,“ segir
Sigrún.
„Það er einhver sér-
stök vemd yfír þessu
skipi og það er eins og
það hafi alltaf þjónað
einhverjum mjög
mannlegum til-
gangi. Þetta er
hamingjuskip og
það hefur alltaf
verið verndað,"
segir Sigrún.
„Mín fyrstu
minni af vor-
inu tengjast
því þegar
Skaftfell-
bar
borð flaug bresk flugvél yfir þá og þegar
þeir voru nýlagðir af stað aftur komu tveir
tundurspillar. Tveimur fallbyssum var
beint að Skaftfellingi. Bretarnir komu síð-
an yfir á Skaftfelling og sóttu Þjóðverjana.
„Það var alveg sérstakt að fólk af svona
lítifli þjóð skyldi þora að stilla sér upp á
móti bresku faflbyssukjöftunum. Ég fyllist
stolti þegar ég hugsa um kjark þessara
manna,“ segir Sigrún sem vonast tfl þess
að innan tíðar fáist fé til þess að flytja
Skaftfelling til Víkur.
Frumkvöðull í námi
Sigrún er áreiðanlega frumkvöðull í
langskólanámi kvenna en á þessum tíma
leituðu ekki margar konur sér menntunar.
Hún fór fyrst í Kvennaskólann, Myndlista-
og handíðaskólann. Einnig útskrifaðist
hún úr Kennaraháskóla íslands. Sigrún
var í fimm ár í listaskóla í kirkjulist í
Gautaborg. Einnig sótti hún kennaranám-
skeið til þess að afla sér víðtækari kunn-
áttu um almenna kennslu. Hún fór á
nokkra listaskóla víða um Evrópu og sótti
einnig ýmis listanámskeið. Um skeið
dvaldi hún á Ítalíu. Þar fékk hún staðfest-
ingu á því að hún skyldi halda sig við
kirkjulega list.
Eins og sígauni
„Heimurinn er minn vinnustaður. Ég er
eins og sígauni, siflakkandi um allan heim
og held sýningar á verkum mínum,“ segir
Sigrún en hún hefur víða skreytt kirkjur
og hlotið fjölda verðlauna fyrir verk sín.
Sigrún hefur haldið sýningar á listaverk-
um sínum, tfl dæmis í Kóreu, Japan og
Bandaríkjunum, Svíþjóð og íslandi, svo að
eitthvað sé nefnt. Hún segist þó ekki hafa
efnast á listinni frekar en aðrir listamenn
af lífi og sál.
Á ferð og flugi
Sigrún hefur haldið sýningar í Was-
hington, Seattle og Takona. Hún vann fyr-
ir safn í Takona veggskreytingu um líf og
starf Snorra Sturlusonar sem hún gerði
fyrir nokkrum árum á styrk frá Menning-
arsjóði. Það listaverk segir hún hafa verið
hennar aldri. Sárast þykir henni þegar
hún fær að heyra að hún hafi ekki hugsað
nægilega vel um börnin sín.
„Ég hef oft orðið fyrir því að fólk býr tfl
persónur í huga sér sem eiga að vera ég.
Ég varð að láta börnin mín frá mér þegar
ég var að mennta mig en þá hugsaði móð-
ir mín stundum um þau og elsti sonur
minn var alinn upp hjá pabba sínum frarn
á unglingsárin. Ég hef þó alltaf haft bömin
mín á unglingsárunum. Þau fengu dúninn
í vernd móður minnar en fjaðrirnar fengu
þau frá mér,“ segir Sigrún.
Hámenntaðir afkomendur
Sigrún ferðast mikið vegna búsetu fimm
bama sinna. Ein dætra hennar býr í Was-
hington, önnur í París, tveir synir í Stokk-
hólmi og einn á íslandi. Barnabömin eru
fjórtán.
Sigrún hefur stuðlað að því að börnin
hennar eru öll hámenntuð og einnig barna-
börn. Synir hennar eru allir læknar.
Svava, dóttir Sigrúnar, er kennari og list-
fræðingur í París og Sigurborg er með
mastersgráðu í Washington D.C. Elsta
bamabam Sigrúnar og nafna er Sigrún,
prófessor við Wisconsin-háskóla í Madison
í Bandaríkjimum, og annað bamabarn
hennar er verkfræðingur í Boston.
Hún segir að fólk gleymi sorg hennar
þegar hún þurfti að yfirgefa börnin sín rétt
fyrir jól til þess að fara á sjúkrahús í
London og ekki hafi hún kosið sér að yfir-
gefa börnin.
„Það er annars mjög sorglegt hvað ís-
lendingar geta velt sér upp úr sorgum og
tflfinningum annarra. Mér finnst þetta
þjóðarskömm og hef hvergi kynnst þessu
þar sem ég hef verið á erlendri gmnd. Mér
er sagt að þetta sé eyjarskeggja-hugsunar-
háttur. Ég skrifa sorgir mínar á blautan
sandinn. Sólin þurrkar sandinn og sorgim-
ar verða að engu,“ segir Sigrún, en það
segir allt um hennar líf núna. „Ég hef ekk-
ert nema gleði eftir,“ segir þessi athafna-
kona sem hefur reynt mikið um ævina en
gefst aldrei upp þótt á móti blási.
-em
Andleg
uppbygging
Sigrún segist hafa
byggt sig mikið upp
andlega eftir að hún
vann bug á veikindum
sínum. Að hennar mati
er mikilvægt að vera
jákvæð og lífsglöð. Að
sögn vina og kunningja
er hún mikil gleði-
manneskja og mikið
gefln fyrir veislur.
„Mér finnst afskap-
lega mikilvægt að ég sé
búin að byggja mig upp
þannig að það ljósa hafi
yfirhöndina. Mér ber
skylda tfl að hjálpa
öðru fólki. Ég hef alltaf
reynt að láta ljós mitt
skína til þess að geta
orðið öðrum til góðs.
Ég fæ oft köllun og það
dregur mig áfram í líf-
inu,“ segir Sigrún.
tfl á íslandi, án þess að því sé sýndur
áhugi. Að sögn Sigrúnar er miklu auðveld-
ara að komast áfram í kirkjulistinni er-
lendis heldur en á íslandi. Hún hefur þó
gert mjög margar skreytingar fyrir íslensk-
ar kirkjur. Sigrún hefur í nokkur ár rekið
verslunina Kirkjumuni. Nú hefur hún
rýmt húsið til þess að Alþingi geti gert það
upp. Ekki stendur tfl að opna nýja verslun
í sama anda en muni Sigrúnar verður
hægt að nálgast í Listhúsinu í Laugardal.
Baráttan við krabbameinið
Sigrún greindist með krabbamein í ristli
fyrir um það bil tuttugu árum og fór í
nokkra uppskurði vegna þess. Komist var
fyrir krabbameinið í ristlinum en þá tók
það sig upp í hálsinum. Eftir uppskurðinn
á háflsi Sigrúnar heyrist á mæli hennar að
raddböndin hafa skaddast og stór hluti af
hálsinum var fjarlægður. Það reynir Sig-
rún að hylja með fatnaði. Hún segist vera
málhölt og segir að fólk eigi oft erfitt með
að skflja hana.
„Það koma stundir sem ég get eiginlega
ekki talað. Þegar ég kynntist Thorsten var
ég ekki laus við krabbameinið heldur
þurfti að fara í uppskurð á hálsi. Hann
kynntist ekki neinni elegant dömu. Hann
hlýtur að hafa orðið ástfanginn, að
minnsta kosti hefur hann áfltaf sýnt að
hann sé yfir sig ástfanginn og vill allt gera
til þess að mér líði sem best. í návist hans
finn ég öryggi og það er svo ljúft að geta
skapað verk mín á heimflinu hjá honum.
Sigrúnu þykir hún gegna mjög veiga-
miklu hlutverki. Ekki síst núna þegar hún
hefur gengið í gegnum sjúkdóm sem átti að
draga hana til dauða. í gegnum sjúkdóm-
inn fór hún að hugsa allt öðruvísi og
breyttist sem manneskja.
„Ég braut á sínum tíma öll læknavísindi
á bak aftur með því að lifa. Af hverju lifði
ég og komst yfir þennan þröskuld? Ég held
að læknunum þyki gaman að því líka að
svona hafi til tekist,“ segir Sigrún.
Það Ijósa hefur yfirhöndina
„Maður hugleiðir lifið á annan hátt og er
stundum alveg hissa á því hvernig fólk fer
með líf sitt. Trúin
hjálpaði mér á þann
hátt að ég bað fyrir
læknunum sem hugs-
uðu um mig, að þeir
gætu læknað mig. Ég
fól mig í hendur lækn-
unum. Ég er mjög trú-
uð og ég vakna klukk-
an fjögur á hverjum
morgni og á mína
helgistund áður en ég
fer að vinna. Ég held að
það sé mikflvægara fyr-
ir hverja manneskju að
byggja sig upp andlega
heldur en að nærast
líkamlega. Ég er líka
lítil manneskja og
borða meira með aug-
unum,“ segir Sigrún.
Gróa á Leiti
Það fylgir litlu eyríki
að Gróa á Leiti fer á
milli bæja og bæjarfé-
laga og slúðrar um ná-
ungann. Sigrún hefur
ekki farið varhluta af
því þar sem vegir
hennar hafa verið aðr-
ir en flestra kvenna á
Sigrún að koma niöur stigann úr turninum á Skólavöröustígnum.
Henni þykir mjög gott aö sitja í turninum meö kaffibolla og njóta
útsýnisins þar. Sólin hitar turninn upp en mjög kalt getur oröiö þar
þegar hún skín ekki og Sigrún hefur veriö lengi í burtu. Sigrún og
Thorsten eiga einnig lítiö hús á Vík í Mýrdal sem eru æskustóöir
Sigrúnar.
DV-myndir BG