Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1996, Blaðsíða 20

4
LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1996 DV
Magnús Leopoldsson rýfur tuttugu ára þögn um 105 daga gæsluvarðhald:
Margir nornaveiðaranna
eru í háum embættum
Björk Valsdóttir, Valdfs, Magnús og María þegar fjölskyldan var sameinuö á ný en Magnús missti þrettán kfló f gæslu-
varöhaldinu.
„Menn voru trylltir og allar regl-
ur voru þverbrotnar. Stríðsástand
rtkti í fangelsinu og þetta líktist
einna helst nornaveiöum," segir
Magnús Leopoldsson sem sat sak-
laus i einangrun í Síðumúlafangels-
inu í 105 daga árið 1976, ásakaður
um morðið á Geirfinni Einarssyni
sem hvarf tveimur árum áður.
Magnús segir frá reynslu sinni í
bók sem Jónas Jónasson rithöfund-
ur hefur skrifað. Magnús hefur í tvo
áratugi þagað þar sem hann treysti
sér ekki til að rifja upp atburðina.
Honum var haldið í gæsluvarðhaldi,
jafnvel þótt sannanir gegn honum
væru engar. Á þessum tíma léttist
hann um þrettán kíló og einangrun-
in fór afar illa með heilsu hans.
Honum voru gefin lyf þar sem taug-
arnar biluöu við álagið og hann var
illa haldinn af ótta og innilokunar-
kennd. Magnús hefur hvorki náð
sér líkamlega né andlega og situr
uppi með skaddað ónæmiskerfi eftir
kalda vistina í Síðumúlanum.
Mannorðsmorð
Ýmsir menn höfðu áhrif á at-
burðarásina og er fjallað vun þá í
bók Jónasar. Magnús segist ekki
vera á neinum nomaveiðum en seg-
ir menn sem að málinu stóðu hafa
gert mikil mistök. Hann hefur þó
reynt að fyrirgefa þeim.
Órökstuddar kenningar manna á
borð við Hauk Guðmundsson, rann-
sóknarlögreglumanns í Keflavík, og
Kristjáns Péturssonar tollvarðar
um Klúbbinn og stjómendur hans
hrundu af stað þeirri atburðarás
sem einkenndi Geirfinnsmálið. Hin-
ar alvarlegu sakargiftir á hendur
Magnúsi voru bomar fram af rann-
sóknardómaranum Emi Höskulds-
syni og veitti hann íjölmiðlum upp-
lýsingar. Þórður Bjömsson, fyirum
ríkissaksóknari, neitaði að ræða við
Hafstein Baldvinsson lögmann um
flutning Magnúsar úr einangrun-
inni á sjúkrastofu vegna slæmrar
heilsu. Til þess að kóróna skömm-
ina setti Öm Höskuldsson takmark-
anir á ferðafrelsi Magnúsar frá því
hann var leystur úr gæsluvarðhald-
inu.
Athyglisvert væri til dæmis að
skoða hvar sumir þeirra manna era
staddir sem Magnús getur þakkað
dagana 105 í gæsluvaröhaldi. Hall-
varður Einvarðsson er ríkissak-
sóknari, Sigurbjöm Víðir Eggerts-
son og Eggert Bjamason era enn þá
í rannsóknarlögreglunni. Einum
fangavarðanna, Högna Einarssyni,
var til dæmis fljótlega umbunað og
hann gerður að rannsóknarlög-
reglumanni og fannst Magnúsi þaö
sérkennilegt. Það má segja Emi
Höskuldssyni rannsóknardómara til
hróss, segir Magnús, að hann hætti
störfum fljótlega hjá Sakadómi eftir
að málinu lauk.
„Þorsteinn Pálsson mun væntan-
lega skoða þessi mál betur nú þar
sem í gangi eru umtalsverðar breyt-
ingar á rannsóknarlögreglu ríkis-
ins. Ég verð þó aö viðurkenna að
það getur verið erfitt fyrir hann þar
sem hann var á þessum tíma rit-
stjóri Vísis og hlýtur á einhvern
hátt að hafa borið ábyrgð á skrifum
Vilmundar Gylfasonar," segir
Magnús.
Mannréttindi brotin
„í yfirheyrslunum brotnaöi ég al-
veg niður. Rannsóknarlögreglu-
mennimir og fangaverðimir vora
að gera út af við mig. Þeir héngu
yfir mér og reyndu stanslaust í
marga klukkutíma að þvinga mig til
þess að játa,“ segir Magnús.
Magnús fékk ekki dagblöö, bæk-
ur, útvarpstæki né blöð til þess að
skrifa á og þurfti að híma öllum
stundum í ísköldum pínulitlum
klefa með eitt Álafossteppi. Einung-
is lögmaður hans, Hafsteinn Bald-
vinsson, fékk að heimsækja hann
einu sinni í viku fimmtán mínútur
í senn. Lögreglumaður fylgdist með
öllu sem sagt var og stjómaði því
hvað þeir fengu að tala um.
„Ég upplifði að ég væri peð á tafl-
borði réttvísinnar. Það hefúr alveg
gleymst að kenna fangavörðum og
lögreglu mannleg samskipti. Hvað
sem mönnum fannst um mig þá era
menn saklausir uns sekt er sönnuð.
Það var litið á mig sem hvem ann-
an skít,“ segir Magnús.
Fangaverðimir sýndu Magnúsi
eindæma hroka og mannvonsku.
Magnús varð stundum var við mik-
il óhijóð á nætumar eins og verið
væri að misþyrma fólki. Hann fékk
ekki að koma út undir bert loft og
var það liður í því að veikja mót-
stöðu hans. Fjarvistarsönnun Magn-
úsar var skoðuð en rEmnsóknaraðil-
ar horfðu fram hjá henni og tóku
hana ekki trúanlega.
„Ég fékk ekki að fara á salemið
án þess að verðimir leyföu mér.
Þeir biðu þrír, vopnaðir kylfum, á
ganginum og voru viðbúnir að beija
mig. í lokin reyndu fangaverðimir
að fá mig til þess að játa en þá vora
rannsóknaraöilar orðnir örvænting-
arfullir. Fangaverðimir fóra þá út
fyrir sitt verksvið," segir Magnús.
Réttarkerfið ónýtt
Magnús hefði aldrei getað trúað
því þvílíkt réttarkerfi væri til á ís-
landi. Á sfrmdum hafði hann á til-
finningunni að hann væri að leika í
kvikmynd. Hann komst að því að
hann ætti rétt á að hitta prest en
prestinum, séra Jóni Bjarman, var
sagt að Magnús vildi ekki hitta
hann.
„Sem betur fer gerði ég mér ekki
grein fyrir því hvað alþjóð fannst
um málið á meðan ég sat inni. Það
virtist þó espa fólkið mikið þegar
Sighvatur Björgvinsson hélt ræðu
um Geirfinnsmálið á Alþingi. Allir
töldu sig vera með öruggar sannan-
ir fyrir því að ég hefði framið morð-
ið. Fangaverðimir og rannsóknar-
lögreglumennimir reyndu að teija
mér trú um að þjóðin og fjölskylda
mín hefðu dæmt mig sekan og ég
stæði einn. Það hjálpaði mér mjög
mikið að vera saklaus maöur í fang-
elsi,“ segir Magnús.
Magnús trúöi því alltaf að réttlæt-
ið myndi sigra og hann hafði mesta
trú á Hæstarétti íslands. Þegar það
brást og Hæstiréttur framlengdi
gæsluvarðhaldsúrskurðinn tvisvar
sinnum án þess aö sönnunargögn
gegn honum væra nokkur var trúin
á íslenska réttarkerfið brostin.
„Ég var fómarlamb í þessari at-
buröarás en ég trúi því að þetta mál
eigi eftir að leysast þar sem farið er
að grafa í því aftur. Það þarf að
skoða betur hvort upphafið að þessu
hafi verið framburður Sævars Ciesi-
elski og Erlu Bolladóttur eða hvort
hann var þvingaður fram,“ segir
Magnús.
„Ég hef ekki hitt neinn sem vill
bera ábyrgð á þessum atburðum.
Við þurftum jafhvel að standa f úti-
stöðum við kerfið um að fá bætur
þótt sakleysi okkar hefði verið
sannaö," segir Magnús.
Morðingjastimpillinn
Fram að gæsluvarðhaldinu hafði
flest gengið Magnúsi og hans fjöl-
skyldú í hag. Hann byrjaði snemma
aö vinna fyrir sér þar sem hann var
skilnaðarbam og bjó með móður
sinni. Hann keypti verslimina Esju
á Kjalamesi tvítugur að aldri. Hann
var óformlegur framkvæmdastjóri
Glaumbæjar þar til hann brann en
þá tók hann við framkvæmdastjóra-
stöðu Klúbbsins. Áhrifin sem gæslu-
varðhaldið og morðákæran hafði á
fjölskylduna vora gífurleg. Dóttir
þeirra, Valdís, þurfti að skipta um
skóla þar sem hún fékk að heyra að
pabbi hennar væri morðingi.
Magnús kom Klúbbnum á skrið
aftur eftir að hann losnaði úr Síðu-
múlafangelsinu. Eftir það langaði
hann helst að hverfa úr skarkala
borgarinnar. Hjónin keyptu jörðina
Sogn í Kjós þar sem þau bjuggu í tíu
ár. Þau urðu að bregða búi vegna
þess hve Magnús var heilsutæpur
eftir fangavistina. Magnús heftir í
ellefu ár starfað við fasteignasölu og
sem löggiltur fasteignasali frá 1994.
Síðustu fimm árin hefur Björk Vals-
dóttir, eiginkpna hans, staöið við
hliö hans.
Magnús vonaðist til þess að hör-
mungum fjölskyldunnar væri lokið j
þegar fangavistinni sleppti en svo
var ekki. Tuttugu árum síðar kallar
fólk hann morðingja eða hættir við j
aö skipta við fasteignaskrifstofu
hans þegar það heyrir nafn hans.
Sumir halda að hann hafi framið ,
morðin en staðist yfirheyrslurnar. ‘
Þjóðin hefur ekki sannfærst um
sakleysi Magnúsar enda hefur rétt-
arkerfið ekki reynt aö draga athygli
að sakleysi hans og enginn hefur
beöið hann afsökunar.
-em
Magnús Leopoldsson fyrir utan Síðumúlafangelsiö þar sem hann var I gæsluvarðhaldi f tuttugu daga og bjó viö mik-
iö haröræöi íslenska réttarkerfisins. DV-mynd ÞÖK